Cumhuriyet Dönemi Kültür ve Sanat Politikaları Bağlamında İnkılâp Sergileri ve Yurt Gezileri (1923-1943)

Kurtuluş Savaşı’nın temel dayanaklarından birisi olan ulusal egemenlik ilkesi, savaşın başarıyla sonuçlanmasından sonra yeni kurulan devletin temel prensibi olarak belirlenmiş, bütün yasal ve yönetimsel düzenlemelerde bu ilkeye göre hareket edilmesi kararı alınmıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ana unsurlarından ulusal egemenlik ve halkçılık ilkeleri, aynı zamanda ülkenin sanat politikasının yönünü de belirlemiştir. Ulusal egemenliğe dayanan kültür politikaları bağlamında hedeflenen program, sanat eğitimi faaliyetlerinin ülkenin her yerine ulaşması olmuştur. Gazi Mustafa Kemal Atatürk bu hedef doğrultusunda sanatçıyı en iyi destekleyecek kurumun devlet olacağını görmüş ve bu görüşünü Türkiye Cumhuriyeti Devlet Politikası olarak desteklenmiştir. “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür” diyen Atatürk, güzel sanatlar alanındaki çalışmaları yönlendirmiş, sanatçılar ile halk arasında bağ kurmayı amaçlayan, sanatçıların eserleri aracılığıyla devrimleri gelecek nesillere aktarmalarına zemin hazırlayan kültür ve sanat faaliyetlerine özel bir önem vermiştir. Bu amaçla desteklenen faaliyetler arasında Cumhuriyetin 10. Yıldönümü adına 1933 tarihinde düzenlenen ve sonraki yıllarda da devam eden “İnkılâp Sergileri” olmuştur. Ulusal egemenlik ilkesinin, devrim ruhunun toplum nezdinde temellendirilmesi adına İnkılâp Sergilerinin açılış tarihinin Cumhuriyet Bayramı olarak seçilmesi büyük anlam taşımaktadır. Sanatçılar ve halk arasındaki bağı güçlendirecek bir adım daha atılmış, halkın sanata ulaşmasının ötesinde sanatçının halka ulaşması için “Yurt Gezileri” düzenlenmiştir. Bu çalışmanın amacı, İnkılâp Sergilerinin ve sanatçı ile halk arasında bağ kurmayı amaçlayan Yurt Gezilerinin dönemin kültür politikalarına ne yönde katkıda bulunduğunu belirlemeyi içermektedir. Çalışma, devrim ruhunu gelecek nesillere aktarmak amacıyla devletin kültür ve sanat politikalarına verdiği desteği anlamlandırmakla birlikte devlet destekli sergi ve gezilerin cumhuriyetin ilk on yılının sanatsal izdüşümüne karşılık gelen ilk örnekler olması adına önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Erken Cumhuriyet Dönemi, Kültür ve Sanat, Türk Resmi, İnkılap Sergileri, Yurt Gezileri

Revolution Exhibitions and Country Tours in the Context of Republician Period Policies of Culture and Arts (1923-1943)

The principle of national sovereignty, one of the main pillars of the War of Independence, was determined as the basic principle of the newly established state after the successful conclusion of the war. It has been decided to act according to this principle in all legal and administrative regulations. The principles of national sovereignty and populism, which are among the main principles of the Republic of Turkey, also determined the direction of the country's art policy. The targeted program with cultural policies based on national sovereignty was to reach all parts of the country for arts education activities. Gazi Mustafa Kemal Atatürk saw that the state would be the best support of the artist in line with this goal, and this view was supported as the State Policy of the Republic of Turkey. Saying "The foundation of the Republic of Turkey is culture," Atatürk directed the works in the field of fine arts, it has given special importance to cultural and artistic activities that aim to establish a relationship between artists and the public, and enable artists to transfer revolutions to future generations through their works. Among the activities supported for this purpose were the "Revolution Exhibitions" held in 1933 for the 10th Anniversary of the Republic and continued in the following years. It is significant that the opening date of the Revolution Exhibitions was chosen as the Republic Day in order to accept the principle of national sovereignty and the spirit of revolution in society. Another step has been taken to ensure the relationship between artists and the public, “Country Tours” were organized in order for the artist to reach the public beyond the public's access to art. The aim of this study is to determine how the Revolution Exhibitions and the country tours aiming to establish a relationship between the artist and the public contributed to the cultural policies of the period. The study shows the support given by the state to culture and art policies in order to transfer the revolutionary spirit to future generations, in addition, state-sponsored exhibitions and trips are important in terms of being the first examples corresponding to the artistic projection of the first decade of the republic.

Keywords:

In the early Republican Period, Culture and art, Turkish Painting, Revolution Exhibition, Country Tours,

PDF

___

Ahmed, Vecdi, “Halkevleri”, Yeni Türk Mecmuası, 29 Teşrinievvel 1933.
Asaf, Burhan, “İnkılap Sanatına Varmak Yolları”, Kadro, 29 Mayıs 1934.
Atatürk’ün Bütün Eserleri, Kaynak Yayınları, İstanbul 2009.
Bayer, Zehra Canan, “Cumhuriyet Dönemi Türk Ressamlarının Türk Resim Sanatının Gelişimine Yazıları ile Katkıları”, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi, İstanbul 2009.
Baysal, Abidin Müslüm, “D Grubu’nun Türk Resim Sanatında Özgünlük Açısından Önemi”, Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, C 3, S 1, (Ankara 2002), s. 29-46.
Belge, Burhan, “İnkılap Resim Sergisi”, Ayın Tarihi, S 12, (1-30 İkinci Teşrin 1934).
Berk, Mustafa, (1938-43) Yurt Gezileri ve Resim Sanatına Yansımaları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010.
Dolmacı, Sevil, 1939-1950 Yılları Arasında Devlet Resim ve Heykel Sergileri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006.
Eliri, İsa, “Batılılaşma Sürecinde Askeri Okullar ve Askeri Ressamların Türk Resim Sanatına Etkileri”, Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S 9, (Ankara 2010), s. 139-150.
Epikman, Refik, “Cumhuriyet Halk Partisi’nin Türk Ressamları Arasında Tertip Ettiği Yurt Gezisi”, Ülkü Halkevleri Dergisi, S 79, (Eylül 1939).
Epikman, Refik, “Türk Ressamların Yurt Gezisi”, Ülkü Halkevleri Dergisi, S 77, (Temmuz 1939).
Giray, Kıymet, Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Ankara 1988.
İnan, Afet, Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2007.
Katoğlu, Murat, “Cumhuriyet Türkiyesi’nde Eğitim, Kültür, Sanat”, Türkiye Tarihi, C 4, Cem Yayınları, İstanbul 2000.
Kocatürk, Utkan, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1999. La Turquie Kemaliste, Boyut Yayıncılık, İstanbul 2014.
Mahir, Banu “Minyatür”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 30, (2005), s. 118-123.
Naci, Elif, “1923’ten 1938’e kadar Türkiye’de Plastik Sanat,” Ülkü Halkevleri Dergisi, S 69, (İkinci Teşrin 1938).