FARUK ALAEDDİNOĞLU, EMİN TOROĞLU, Mesut ELİBÜYÜK

Gevaş Kasabası ve Fonksiyonları

Doğu Anadolu Bölgesi, Van Bölümü’nde yer alan Gevaş, Van Gölü'nün güneydoğusunda, Van şehrine 40 km uzaklıktadır. Van Gölü güneyine kadar uzanan Güneydoğu Toroslar’ın kuzeyindeki Çadır Dağı'nın (3537 m) kuzey eteklerinde, Van Gölü’ne dökülen Gevaş Deresi tarafından açılmış olan bir vadi içerisinde kurulmuştur. Van Gölü'ne dökülen Gevaş Deresi boyunca gelişen Gevaş’ın, yerleşme tarihi Urartulara kadar uzanır. Daha sonraki dönemlerde çeşitli uygarlıkların hâkimiyetinde kalan yerleşme, 1548'de Osmanlı topraklarına katılmış ve 1860 yılında da kaza merkezi durumuna getirilmiştir. Gevaş’ın oturduğu saha 221 ha kadar olup 2000 yılı sayımına göre burada 10988 kişi yaşamaktadır. Cumhuriyet'in ilk yıllarından 1950'ye kadar 2000 nüfuslu küçük bir yerleşme olan Gevaş, 1950'den sonra göç alarak, nüfusu 10.000'i aşan yerel bir merkez konumuna gelmiştir. Van’a yakın oluşu nedeniyle fonksiyon bakımından çeşitlilik kazanamamış olan Gevaş, çevresindeki ve özellikle idari yönden kendisine bağlı yerleşmelerin tarım ve hayvansal ürünlerinin pazarlandığı, hizmet fonksiyonları içinde idarî hizmetler ve perakende ticaretin yoğunluk kazandığı bir kasaba niteliğindedir.

The Town of Gevaş and It’s Functions

Located on Van sub-region in eastern Anatolian region, standing on the southeastern of Van Lake, Gevaş, as a settlement, is of 40 km far away from Van City. It has been established in a valley developed by Gevaş river reaching to Van lake on Northern slopes of Çadır mountain which is on the North of southeastern Taurus extending to the South of Van lake. Developed along Gevaş River reaching to Van Lake, Gevaş has settlement history dating back to Urartu. The settlement ides Gevaş, has been dominated by different civilisations during later periods, it was conquered by Ottoman 1548 and made a district in 1860. With area being 221 ha, Gevaş has a population of 10988 to 2000 census of population. Gevaş, a small settlement whit 2.000 population, from beginning of republic to 1950’s. It has become settlement of over 10.000 people and of local centre, owing to in migration after 1950’s. Being near to Van, Gevaş has no functional diversity. It is a town which markets the agricultural and has bun duty products of small settlements belonging to himself and where administrative retail are concentrated on.

PDF

___

Alaeddinoğlu, F., (1999), Gevaş Kasabasının Coğrafi Etüdü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.

Benedict, P., (1971), “Türkiye’de Küçük Kasabaların Etüdüne İlişkin Bazı Sorunlar”, İçinde Tümertekin, E, Mansur, F. Benedict, P.(Ed.), Türkiye Coğrafi ve Sosyal Araştırmalar, 147-186. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Matbaası, İstanbul.

Çezik, A., (1982), Kent Eşiği Araştırması (Türkiye İçin Kent Tanımı), DPT Yay. No: 1838, SPD (B) Yay. No: 350, Ankara.

Doğanay, H., (1983), Erzurum’un Şehirsel Fonksiyonları ve Başlıca Planlama sorunları (Yayımlanmamış Doçentlik Tezi), Atatürk Ünv. Fen-Ed. Fak. Coğ. Böl., Erzurum.

Flusser, V., (1991), “Raum und Zeit aus städtischer Sicht”. In: Wentz, M. (Ed.) Stadt-Räume. Die Zukunft des Städtischen., Frankfurter Beiträge 2:19-24, Frankfurt a. M.

Göney, S., (1984), Şehir Coğrafyası. İst. Üniv. Coğ. Ens. Yay.No: 91, İstanbul.

Hofmeister, B., (1993), Stadtgeographie. Westermann Schulbuchverlag GmbH., Braunschweig.

Lienau, C., (2000), Die Siedlungen des landlichen Raumes. Westermann Schulbuchverlag GmbH., Braunschweig.

Özçağlar, A., (1997), Türkiye’de Belediye Örgütlü Yerleşmeler (Kasabalar-Şehirler). Ekol Yeyınevi, Ankara.

Özçağlar, A., (2003), Coğrafyaya Giriş. Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.

Özgür, E. M., (2000), Türkiye Coğrafyası. Hilmi Usta Matbaacılık, Ankara.

Paesler, R., (1976), “Urbanisierung als Sozialgeographischer Prozess”. Münchner Studien zum Sozial- und Wierschaftsgeographie, Band:12, Kallmünz.

Tolun-Denker, B., (1970), “Silivri’de Gelişen Şehirsel Fonksiyonlar Hakkında”. İ.Ü. Coğrafya Enst. Dergisi, 17:93-102. İstanbul.

Tolun-Denker, B., (1976), Şehiriçi Arazi Kullanılışı. İstanbul Ünv. Coğ. Ens. Yay. No: 83, İstanbul.

Tümertekin, E., (1973), Türkiye’de Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar. İstanbul Ünv. Yay. No:1840, Coğ. Ens. Yay. No:72, İstanbul.

Umar, B., (1993), Türkiye’deki Tarihsel Adlar. İnkılap Kitabevi, İstanbul.

Van Valiliği, (1998), Cumhuriyetin 25. Yılında Van. Van Valiliği Kültür Varlıklarını Araştırma, Derleme, Tanıtma ve Yayınlama Merkezi, Van.