Muhyiddîn İbnü’l-Arabî’ye Göre Rüya ve Tabiri

Bu makalede İbnü’l-Arabî’nin görüşleri üzerinden rüyanın sûfî düşüncedeki yerini incelemeye çalıştık. Rüyaların tabir edilmesi, insanın bilinçaltını anlamakta başvurulan kadim bir metottur. İbnü’l-Arabî konuyu merâtibu’l-vücûd olarak bilinen varlık görüşü çerçevesinde ele almaktadır. Bu bağlamda rüya ve tabirini, semantik bir genişlemeyle incelemektedir. Konuyu, âlemin Vücûd içindeki yerini işaret eden numune bir tecrübe olarak izah eden İbnü’l-Arabî, rüyanın nübüvvetten bir parça sayılmasından hareketle rüyanübüvvet ilişkisinin mahiyeti üzerinde durmaktadır. Vahyin, basiret düzeyindeki manasına erişmede mübeşşire denilen özel rüyaların velî için nasıl bir idrâk aracına dönüşebileceğini izah etmektedir. Nihayet rüyayı, insan ve dünyadaki var oluşu arasındaki ilişkiyi izah eden bir tecrübe olarak ele almakta ve tasavvufî tecrübe içindeki yerine dair açıklamalarda bulunmaktadır

Dreams and its Interpretation According to Muhyi al-Din al-Arab

This paper studies the place of dreams in sufi thought based on Ibn al-Arabi’s views. In- terpreting dreams is an ancient method for understanding the human subconscious. Ibn al-Arabi approaches the subject matter from a al-maratib al-wujud perspective. In this context, the dream and its interpretation is studied with a semantic expansion. He ex- plains the subject matter as a sample of an experience which points at the place of the world within the al-Wujud. Starting out from the fact that dream is regarded as a part of al-nubuwwat, he studies the nature of the relation between dreams and al-nubuwwat. He explains that a special kind of dreams, called the al-mubashshirah, can become a means for saints to attain and discern the true meaning of revelations (al-wahy). And finally, he discusses dreams as an experience which describes the relationship between man and his existence in the world, providing explanations as to their place in the Sufi experience

Keywords:

Dream, dream interpretation, al-mubashshirah, Ibn al-Arabi creative imagination,

PDF

___

Acıpayamlı, Halil İbrahim drl. İslami Rüya Tabirleri Ansiklopedisi, İstanbul: İpek Yay., 2002.
Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu'l-Hafa I-II, Beyrut: Daru ihyâi't-turasi'l-arabî, 1351.
Alatlı, Alev, Aklın Yolu da Bir Değildir, İstanbul: Destek Yay., 2009.
Aşkar, Mustafa, Niyazî-i Mısrî Hayatı, Eserleri Görüşleri, İstanbul: İnsan Yay., 2004.
Bahadıroğlu, Mustafa, Vâkıât-ı Hüdâyî'nin Tahlîl ve Tahkîki (I. Cild) İnceleme - Metin, Basılmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003.
Cambridge International Dictionary of English, London: Cambridge University Press, 1995.
Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul: Anka Yay., 2004.
Chittick, Willia
------, Hayâl Âlemleri, çev. Mehmet Demirkaya, İstanbul: Kaknüs Yay., 1999. Corbin, Henry, Creative Imagination in the Sûfîsm of Ibn Arabî, Fransızcadan çev. Ralph Manheim, Princeton: Princeton University Press, 1969.
Cürcânî, Ali b. Muhammed, Kitâbu't-Ta'rifât, Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1995.
Çakmaklıoğlu, M. Mustafa, "Muhyiddin İbnü'l-Arabî'ye Göre Hayâl ve Düzeyleri", Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, Sayı:10, 2003, ss. 299-329. Çelebi, İlyas, "Rüya", DİA, XXXV, ss. 306-309.
Durusoy, Ali, İbn Sina Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri, İstanbul: İFAV Yay., 1993. ------,"Vehim", DİA, XLII, 615.
el-Kelâbâzî, Muhammed b. Ishak, et-Taarruf lî mezhebi ehli't-tasavvuf, Kahire: Mektebetü's-sekafeti'ddiniyye, tsz. el-Kindî, Yakub b. Ishak, Felsefî Risaleler, çev. Mahmut Kaya, İstanbul: İz Yay., 1994.
Elmalılı M. Hamdi Yazır, Kur'an-ı Kerim Meâli, İstanbul: Okyanus Yay., tsz.
Farabi, el-Medinetu'l-Fâzıla, çev. Nafiz Danışman, İstanbul: MEB Şark İslam Klasikleri, 1990.
Freud, Sigmund, Düşlerin Yorumu I, çev. Emre Kapkın, İstanbul: Payel Yayınları, 1991.
------, Düşlerin Yorumu II, çev. Emre Kapkın, İstanbul: Payel Yayınları, 1992.
Fromm, Erich, Rüyalar, Masallar, Mitoslar, çev. Aydın Arıtan-Kağan H. Ökten, İstanbul: Arıtan Yay., 1992.
Gazalî, Ebu Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmi'd-Dîn I-V, Halep: Daru'l-Va'y, 2004.
el-Hakîm, Suad, el-Mu'cemu's-Sûfî el-Hikme fî Hudûdi'l-Kelime, Beyrut: Daru'n-Nedrâ, 1981.
Gürer, Dilaver, "Hz. Yusuf'un Gördüğü Rüyanın Fusûsu'l-Hikem'deki Yorumu", Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, Sayı: 21, 2008, ss. 39-56.
http://www.merriam-webster.com/dictionary/dream (erişim: 07.06.2014)
İbn Manzûr, Cemâlu'd-din Ebu'l-Fadl, Lisânu'l-Arabi'l-Muhit fi'l-Luğa, Beyrut: Daru's-Sadr, 1968.
Jung, Carl Gustav, Anılar, Düşler, Düşünceler, çev. İris Kantemir, İstanbul: Can Yay., 2008.
Karaman, Hayreddin ve diğerleri, Kur'an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir I-V, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2007.
Kâşânî, Abdürrezzâk, Tasavvuf Sözlüğü Letâifu'l-a'lâm, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yay., 2004.
Kılıç, Mahmud Erol, Şeyh-i Ekber İbn Arabî Düşüncesine Giriş, İstanbul: Sûfî Kitap, 2009.
Konuk, Ahmed Avni, Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi I-IV, Haz. M. Tahralı-S. Eraydın, İstanbul: İFAV Yay., 2002.
Kosko, Bart, Fuzzy Thinking: The New Science of Fuzzy logic, New York: Hyperion, 1993.
Kubbealtı Lugatı, Misalli Büyük Türkçe Sözlük I-III, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2005.
Kur'an-ı Kerim ve Açıklamalı Meâli, haz. Heyet, İstanbul: Diyanet Vakfı Yay., 2009.
Kuşeyrî, Abdulkerim, Letâifu'l-İşârat I-VI, Kahire: el-Mektebetu'l-Tevfikiyye, 1999.
------, er-Risâletü'l-kuşeyriyye fî ilmi't-tasavvuf, Beyrut: Daru'l-Kitâbi'l-Arabî, 2005.
Küçük, Osman Nuri, Fusûsu'l-Hikem ve Mesnevî'de İnsân-ı Kâmil, İstanbul: İnsan Yay., 2011.
Mevlânâ, Muhammed Celâleddin, Mesnevî I-VI, çev.: Veled İzbudak, İstanbul: MEB Yay., 1990.
Muhyiddîn İbnü'l-Arabî, Muhammed b. Ali, el-Fütûhâtü'l-Mekkiyye I-IV, Beyrut: Daru İhyai't-Turasi'lArabîyye, 1997.
------, Fusûsu'l-Hikem, thk. Ebu'l-A'lâ Afîfî, Kahire: Daru İhyai'l-Kütübi'l-Arabîyye, 1946.
------, Ta´bîrnâme-i Muhyiddin b. Arabî, çev. İbn Sîrîn, İstanbul: Taş basma, 1316.
------, Kitâbu'l-Mübeşşirât, Süleymaniye Ktp., Fatih, No: 5322.
Penrose, Roger, Bilgisayar ve Zekâ, Kralın Yeni Usu, çev. Tekin Dereli, Ankara: Tübitak Yay., 2000.
Râzî, Fahreddin, Mefatihu'l-Gayb, Beyrut: Darü'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1990. Schimmel, Annemarie, Halifenin Rüyaları, İslam'da Rüya ve Rüya Tabiri, çev. Tuba Erkmen, İstanbul: Kabalcı Yay., 2005.
Sülemî, Ebû Abdurrahman, Tefsîru's-Sülemi Hakâiku't-Tefsîr I-II, Beyrut: Daru'l Kütübi'l-İlmiyye, 2001.
Tahralı, Mustafa, "Ayn ve Ayniyet", Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi IV, İstanbul: İFAV Yay., 2002, ss. 9-26.
------, "Vahdet-i Vücûd ve Gölge Varlık", Fusûsu'l-Hikem Tercüme ve Şerhi III, İstanbul: İFAV Yay., 2000, ss. 9-63.
Uluç, Tahir, İbn Arabî'de Sembolizm, İstanbul: İnsan Yay., 2011.
Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yay., 1999.
------, "Rüya", DİA, XXXV, ss. 309- 310.
Yüksel, Hasan Avni, Türk İslâm Tasavvufu Geleneğinde Rüya, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yay., 1996.
Zavî, Tahir Ahmed et-Trablusî, Tertibu'l-Kamusi'l-Muhît, Kahire: Matbaatu'l-İstikame, 1959.
Zebidî, Muhibbu'd-din Ebu'l-Feyz, Tacu'l-Arûs fî şerhi'l-Kamûs, Beyrut: Daru's-Sadr, 1386.