12066

TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ VE BAKIM EMEĞİ

Bu makalede toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yeniden üretimi, kadınların işgücü piyasasındaki ücretli emeği ile hane içi ücretsiz bakım emeği ilişkisi temelinde tartışılacaktır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasında kadınların üretim süreçlerine dâhil edilmesinin önemi literatürde, 1970’lerden itibaren kadın ve kalkınma yaklaşımları bağlamında tartışılmaya başlanmıştır. Söz konusu eleştirel yaklaşımlardan, “Toplumsal Cinsiyet ve Kadın” yaklaşımı toplumsal cinsiyet eşitliğinin odağını kadının sadece kamusal alana ve iş gücü piyasasına erişimi ile sınırlı tutmamış; özel alanda eşitsizlik yaratan "yeniden üretim" süreçlerinin dönüşümünü de içerecek şekilde güçlenmesi olarak genişletmiştir. Kadının kendi hayatı hakkında “stratejik karar alma” yetisini kazanması olarak kavramsallaştırılan güçlenmenin en önemli koşullarından biri kadının iş gücü piyasasına katılması olarak görülmektedir. Fakat hane içerisinde kadının üstlendiği toplumsal cinsiyete dayalı iş yükü kadınların işgücü piyasalarında ya baştan hiç var olmamayı seçmesi ya da esnek, güvencesiz ve düşük ücretli çalışma biçimlerine yönelmesine neden olmaktadır. Bu bağlamda çocuk, yaşlı ve hasta başta olmak üzere bakım emeğinin kadının hane içinde üstlendiği görevlerinin doğal uzantısı olması algısı, hem erkeklerin söz konusu işleri eşitlikçi bir şekilde paylaşmaktaki direncine; hem de bakım hizmetlerinin devlet nezdinde de önemli bir sosyal politika meselesi olarak yeterli düzeyde desteklenmemesine yol açmaktadır. Bu soruna, toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısıyla üretilmiş kalıcı bir çözüm olarak; devlet ve yerel yönetimler tarafından kurumsallaşmış, yaygınlaşmış, her sosyo-ekonomik tabakadan kadın tarafından erişilebilir, güvenilir, ücretsiz veya düşük maliyetli bakım hizmetlerinin sağlanması gerekmektedir

Anahtar Kelimeler:

toplumsal cinsiyete dayalı iş bölümü, bakım emeği, güçlenme

PDF

___

BOSERUP, E. (1970), Women's Role in Economic Development, Earthscan, Londra. BRANNEN, J. M. (1988), New Mothers at Work: Employment and Childcare. Unwin Hyman. CALDWELL, J. C. (1978), "A theory of fertility: from high plateau to destabilization", Population and Development Review, ss: 553-577. DEDEOĞLU, S. (2000), “Toplumsal cinsiyet rolleri açısından Türkiye’de aile ve kadın emeği”, Toplum ve Bilim, S 86, ss. 139-170. ERYURT, M. A., CANPOLAT, Ş. B., ve KOÇ, İ. (2013), “Türkiye’de nüfus ve nüfus politikaları: öngörüler ve öneriler”. Amme İdaresi Dergisi, S:46(4), ss. 129-156. GÜNDÜZ-HOŞGÖR, Ayşe (2001), "Convergence Between Theoretical Perspectives in Women-Gender and Development Literature Regarding Women’s Economic Status in the Middle East", METU Studies in Development, S:28 , ss. 111-132. GÜNDÜZ-HOŞGÖR, Ayşe (2010), "Türkiye’de Kırsal Kadının Toplumsal Konumu: Bölgesel Eşitsizlikler, Yasal Müdahaleler ve Kısmi Kazanımlar". (ed.) Hülya Durudoğan, Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları: Eşitsizlikler Mücadeleler Kazanımlar, S:4, ss. 295-314, Koç Üniversitesi, İstanbul HOCHSHILD, A. (1989), The second shift: Working parents and the revolution at home, Viking, New York. ILO (2000), ABC Of Women Worker's Rights And Gender Equality, Cenevre. KABEER, N. (1999), "Resources, agency, achievements: Reflections on the measurement of women's empowerment", Development and change, S: 30(3), ss. 435-464. KABEER, N. (2010), “Women's empowerment, development interventions and the management of information flows”, ids Bulletin, S: 41(6), ss. 105-113. KEİG, (2015), "Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi Platformu Çalışma yaşamında eğretilik, eğreti istihdam ve atipik istihdam ilişkisi raporu", (http://www.keig.org/?page_id=267), (16.01.2018). KEİG, (2016), "Yerel Yönetimlerin Çocuk Bakım Hizmetlerine Yönelik Bir Değerlendirme: İstanbul’da Belediye Kreşleri", (http://www.keig.org) (16.01.2018). KEİG, (2017), Basın Açıklaması (6 Ocak 2017) "Çocuk Bakımı Devlet Eliyle Kadınlara Yüklenemez!", (http://www.keig.org), (16.01.2018). KEİG, basın buülteni, Bir Kreş Nasıl Kamu Zararına Dönüşür?, 26 Ocak 2018 LYNNE, P. ve Ilcan, S,(2000). "Domesticating Spaces in Transition: Politics and Practices in the Gender and Development Literature, 1970-99", Anthropologia, ss. 205-216. NEWELL, S. (1993), "The superwoman syndrome: gender differences in attitudes towards equal opportunities at work and towards domestic responsibilities at home", Work, Employment and Society, S:7(2), ss. 275-289. ÖNÜR, Hıdır. (2013), "Gelir düzeyinin eğitim imkânlarından yararlanma düzeyine etkisi: Süleyman Demirel Fen Lisesi ve Atatürk Lisesi örneği", Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social SciencesYear, S:2(18). ÖNÜR, Huriye. (2015), "Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Yaşlı Bakımı". Jass pb, S:(37), ss. 185-202. (http://dx. doi. org/10.9761/JASSS2955), (08.01.2018). ÖZKAPLAN, N. (2009), "Duygusal emek ve kadın işi/erkek işi", Çalışma ve Toplum, S: 2(21), ss. 15-23. RATHGEBER, E.M. (1990), "WID, WAD, GAD: Trends in Research and Practice", The Journal of Developing Areas, S: 24(4), ss. 489-502. ROGERS, B. (1979), The Domestication of Women: Discrimination in Developing Countries, St Martin’s Press. New York. TEDMEM (2017), Türkiye’de Erken Çocukluk Eğitimi ve Bakımı: Mevcut Durum ve Öneriler Raporu (tedmem.org), (31.07.2018) TİANO, S. (1987). "Gender, work, and world capitalism: Third World women's role in development", Analyzing gender, ss. 216-243. TİNKER, I. ve M.B., BRAMSEN (1976), Women and World Development. Overseas Development Council, Washington. TOKSÖZ, OYA (2012), Kalkınmada kadın emeği, 1. Baskı, Varlık. TÜİK (2016), Aile Yapısı Araştırması, (tüik.gov.tr), (31.07.2018) TÜİK (2017), 2015 Hane Halkı İşgücü İstatistikleri, (tüik.gov.tr), (19.01.2018). TÜİK (2017), İşgücü İstatistikleri Ekim 2017, (tüik.gov.tr), (19.01.2018). WEF (2016), The Global Gender Gap Report 2016, World Economic Forum