BİR RUM EĞİTİMCİNİN GÖZÜNDEN 19. YÜZYIL SONLARINDA MANİSA VE CİVAR KÖYLERİNDE NÜFUS VE EĞİTİM

Manisa, Türk fethini izleyen süreç içerisinde demografik olarak homojen bir hale gelmiştir. Bununla birlikte sonraki yüzyıllarda bölgede Türklerle beraber Rum, Ermeni ve Yahudi nüfusun da yoğunlaştığı görülür. Bu çerçevede özellikle 19. yüzyılın sonlarında Anadolu’daki Rum nüfusun yoğun olarak bulunduğu yerleşimlerden biri de Manisa olmuştur. Manisa ve çevresine ilk geldikleri dönemde oldukça yoksul olan bu nüfus ilk aşamada bölgedeki büyük tarım arazilerinde çalışarak yaşamlarını idame ettirmişlerdir. İlerleyen yıllarda ise zenginliklerini artırmışlar, zamanında ücretli çalıştıkları arazileri satın almaya başlamışlardır. Böylece Manisa, Rum göçmenler için oldukça cazip bir yer haline gelmiştir. Nüfus açısından büyüyüp ekonomik olarak da oldukça güçlenen bu Rum nüfusun eğitim alanında oldukça faal olduğu bilinmektedir. 19. yüzyıla geldiğimizde sadece Manisa merkezinde değil, Rum nüfusun bulunduğu yakın köylerde de okullar açmışlar ve entelektüel gelişimlerini sürdürmüşlerdir. Çalışmamız bir dönem kaynağı ışığında Manisa ve yakın köylerindeki nüfus ve eğitim verilerini aktarmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Manisa, Nüfus, Eğitim, Manisa Köyleri

PDF

___

Aydın Vilayet Salnâmesi 1296/1879 BERBER, Ferhat (2014), “II. Abdülhamid’e Satılan Bir Çiftliğin Hikâyesi ve Düşündürdükleri”, Türkiyat Araştırmaları, S: 20, ss. 27-43. BERBER, Ferhat (2013), “Temettüât Kayıtlarına Göre Manisa Koldere Çiftliği/Köyü’nün Sosyo-Ekonomik Durumu (1844-1845)”, Gazi Akademik Bakış, C: 7, S: 13, ss. 233-268. BİLGİ, Nejdet (1997), “1834-1835 Yıllarında Saruhan Sancağı’nda Nüfus”, Manisa Dergisi, S: 13, ss. 19-30. BİLGİ, Nejdet (2001), “1842 Yılında Saruhan Sancağı’nın Nüfusu ve İdarî Bölünüşü”, Manisa Araştırmaları, S: 1, ss. 87-122. DASKALAKİS, H. (1874), “Pros ton en Smirni filekpedeftikon silogon o Omiros”, Omiros, Etos 2, Tevhos 12, ss. 469-477 (ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, Χ., “Πρόσ τόν έν Σμύρνη φιλεκπαιδευτικόν σύλλογον ο Όμηροσ”, Όμηροσ, Έτος Β’, Τεύχος 12) DASKALAKİS, H. (1875), “Peri tis Dianitikis ke İlikis Katastaseos ton Parakimenon ti Magnisia Horion”, Omiros, Etos 3, Tevhos 2, ss. 50-52 (ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, Χ., “Περί τήσ Διανοητικήσ καί Υλικήσ Καταστάσεωσ των Παρακειμένων τη Μαγνησία Χωριών”, Όμηροσ, Έτος Γ’, Τεύχος 2) EKSERTZOGLOU, Haris (2004), Osmanlı’da Cemiyetler ve Rum Cemaati/Dersaadet Rum Cemiyet-i Edebiyesi, (çev. ) Foti Benlisoy ve Stefo Benlisoy, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul. EMECEN, Feridun M. (1989), XVI. Asırda Manisa Kazâsı, TTK Yayınları, Ankara. KÖKLÜ, Nusret (1970), Dünkü Manisa, İkinci Kitap, Ankara. KÖKLÜ, Nusret (1992), “Dünkü Manisa’dan Görüntüler”, Manisa Dergisi, S: 1, ss. 5-11. NAGATA, Yuzo (1997), Tarihte Âyânlar/Karaosmanoğulları Üzerine Bir İnceleme, TTK Yayınları, Ankara. NAKRACAS, Georgios (2003), Anadolu ve Rum Göçmenlerin Kökeni, (çev.) İbram Onsunoğlu, Belge Yayınları, İstanbul. ORTAÇ, Hilal (1996), Tanzimattan Birinci Meşrutiyete Manisa (İdari, Sosyal, Ekonomik ve Demografik Yapı), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir. TUTSAK, Sadiye (2002), İzmir’de Eğitim ve Eğitimciler (1850-1950), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. ULUÇAY, Çağatay ve İbrahim GÖKÇEN (1939), Manisa Tarihi, Manisa Halkevi Yayınları, İstanbul.