Çocuk Romanlarında Cumhuriyet ve Atatürk İletileriyle İlgili Tespitler

Zaman içerisinde toplumların hayatında meydana gelen bazı önemli hadiseler söz konusudur. Bu olaylar milleti millet yapan, millette millî birlik ve beraberliği pekiştiren unsurlardandır. Toplum hayatında meydana gelen bu olaylar, gelecek nesillere aktarılarak gelecek nesillerin bunlardan ders çıkarması sağlanır. Ders çıkarması beklenen nesil, hem yetişkinler hem de çocuklardır. Tarihî gerçeklerin çocuk gerçekliğine uygun olarak kaleme alınması önem arz etmektedir. Bu noktada çocuk romanlarına büyük görev düşmektedir. Romanlar yaşanmış ve yaşanması mümkün olayları anlatırken tarihî gerçeklere de değinmektedir. Çocuğun yaş grubu göz önünde bulundurularak bu tarihî hadiseler onların anlayabileceği ve hayal dünyasında şekillendirebileceği bir şekilde çocuklara aktarılmalıdır. Soyut olan kavramların somut hâle getirilerek verilmesinde çocuk romanlarının etkisi büyüktür. Bu çalışmada, Şermin Yaşar ve İlber Ortaylı tarafından kaleme alınan şerbetçi bir çocuğun gözünden Kurtuluş Savaşı yıllarının anlatıldığı Cumhuriyet’in İlk Sabahı romanı incelenmiştir. Bu kitabın seçilmesindeki etken ise Mustafa Kemal Atatürk’ün izinde yeşeren ümidin ve toplumdaki değişimin çocuk dünyasına uygun olarak kaleme alınmasıdır. Nitel bir araştırma olan çalışmanın verileri doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analizle sunulmuştur. Bu doğrultuda bulgular Cumhuriyet, Atatürk, Eşitlik, Vatan, Bayrak, Bağımsızlık, İnsan Hakları ve Diğerleri olmak üzere sekiz ana başlık çevresinde değerlendirilmiştir.Soyut olan kavramların somut hâle getirilerek verilmesinde çocuk romanlarının etkisi büyüktür. Bu çalışmada, Şermin Yaşar ve İlber Ortaylı tarafından kaleme alınan şerbetçi bir çocuğun gözünden Kurtuluş Savaşı yıllarının anlatıldığı Cumhuriyet’in İlk Sabahı romanı incelenmiştir. Bu kitabın seçilmesindeki etken ise Mustafa Kemal Atatürk’ün izinde yeşeren ümidin ve toplumdaki değişimin çocuk dünyasına uygun olarak kaleme alınmasıdır. Nitel bir araştırma olan çalışmanın verileri doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analizle sunulmuştur. Bu doğrultuda bulgular Cumhuriyet, Atatürk, Eşitlik, Vatan, Bayrak, Bağımsızlık, İnsan Hakları ve Diğerleri olmak üzere sekiz ana başlık çevresinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk romanları, Atatürk, Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı, çocuk gerçekliği

Findings Related to the Republic and Atatürk Messages in Children's Novels

There are some important events that occur in the life of societies over time. These events are among the elements that make the nation a nation and reinforce the national unity and solidarity in the nation. These events that occur in the life of society are transferred to the next generations and it is ensured that the next generations learn a lesson. The generation that is expected to learn lessons is both adults and children. It is important that historical facts are written in accordance with the reality of children. At this point, children's novels have a great role to play. While the novels tell about the events that have happened and are possible to live, they also touch on historical facts. Considering the age group of the child, these historical events should be conveyed to children in a way that they can understand and shape in their imagination. Children's novels have a great influence on the presentation of abstract concepts by making them concrete. In this study, the novel Cumhuriyet'in İlk Sabahı, which tells the years of the War of Independence from the eyes of a child with a sherbet, was written by Şermin Yaşar and İlber Ortaylı. The factor in choosing this book is that the hope that flourished in the footsteps of Mustafa Kemal Atatürk and the change in society was written in accordance with the world of children. The data of the study, which is a qualitative research, were obtained by document analysis. The data obtained are presented with descriptive analysis. In this direction, the findings were evaluated under eight main headings: Republic, Atatürk, Equality, Homeland, Flag, Independence, Human Rights and Others.

Keywords:

Children, Atatürk, Republic, War of Independence, children,

PDF

___

Aydın, N. Z. (2022). Atatürk dönemi zafer bayramı kutlamaları (1929-1938). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24, 54-73. (100. Yılında Kocatepe- Büyük Taarruz Özel Sayısı).
Aydın, N. Z. (2022). Aydın gazetesine göre aydında milli bayram kutlamaları (1937-1939). Tarih ve Gelecek Dergisi, 8(2),561-587.
Baran, E. (2021). Millî mücadele yıllarından itibaren Türk romanlarında Türkiye Büyük Millet Meclisi ve temsilcileri, TBMM’nin açılışının 101.yıl dönümünde Türk demokrasi tarihi yazıları (Ed: İsmet Türkmen, Yunus Emre Tekinsoy, Murat Hanilçe, Nazım Boy, Fatih Erarslan) Ankara: Berikan Yayınevi.
Cavga, S. ve Eyüp, B. (2021). Şermin Yaşar'ın çocuk kitaplarındaki eğitsel iletilerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9 (4), 1400-1420.
Ceran, D. (2015). Çocuklara rol model olması bakımından Millî mücadele kahramanları ve edebi eserlere yansıması: “Kurtuluşun Kahramanları” kitap dizisi örneği. Tarih Okulu Dergisi, 8(24), 135-157.
Çelik, N. N. ve Sezer Arığ, A. (2022). Resimli çocuk kitaplarında Atatürk ve Cumhuriyet değerlerinin incelenmesi (1950-1997). Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 58-76.
Erdal, K. ve Eğridere, Z. Z. (2018). Çocuk kitaplarında Çanakkale Savaşı. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6(15), 92-110.
Erdem, B. U. (2021). Çocuklar için Cumhuriyet. İstanbul: Ren Kitap.
İdi Tulumcu, F. (2015). Güncel çocuk kitaplarında yer alan değerler (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Kaplan Alptekin, T. ve Yavuz, R. İ. (2021). Çocuk kitaplarında rol model bir kahraman: Mehmet Akif Ersoy. Turkish Studies - Language And Literature, 16(5), 55-76.
Kıymaz, M. S. (2010). Millî hafıza açısından kahramanlık hikâyeleri: ‘İleri Yavrutürk’ dergisi örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 103- 117.
Kuyaksil, A. (2012). İnsan hakları (Kavram, tarihçe, korunması ve geliştirilmesi). Gaziantep: Ada Kitapevi.
Mert, H. (2011). Çanakkale’de ölüm. Tarih İncelemeleri Dergisi, 1, 151-172.
Miles, M. B. ve Huberman, M. A. (1994). Qualitative data analysis. Sage Publication.
Murat, T. (2016). Askeri ve siyasi yönleriyle Mustafa Kemal Atatürk'ün ileri görüşlülüğü. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 307-317.
Özdemir, E. (1983). Yazı ve yazınsal türler. İstanbul: Varlık Yayınları.
Özdemir, E. (1996). Yazılı ve sözlü anlatım sanatı. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Özdemir, N. (2007). Atatürk'ün bağımsızlık anlayışı. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 191-201.
Özen, B. (2022). Göç ve mültecilik konularını işleyen resimli çocuk kitapları. İmgelem, 6(11), 517-538.
Sever, S. (2007). Çocuk kitaplarında bulunması gereken temel özellikler. İlköğretimde Çocuk Edebiyatı. (Ed. Zeliha Güneş). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Soysal, M. E. (2010). Tarihsel süreçte bayrak ve sancaklarımız. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 17 (42), 209-239.
Şehirli, Y. A. (2000). Atatürk, milli birlik ve beraberlik. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16(46), 117-133.
Taşcıoğlu, Ö. L. (2018). Vatan kavramı ve Türk milleti için vatanın önemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (71), 221-230.
Taşdemir, M. (2005). Eğitsel bir materyal olarak çocuk hikâye ve romanlarının nitelik düzeyi. Milli Eğitim Dergisi, 33(168), 7-29.
Temizyürek, F. (2003). Türkçe öğretiminde çocuk edebiyatının önemi, TÜBAR, (13), 161-167.
Türkçe Büyük Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ulucan, D. (2013). Eşitlik ilkesi ve pozitif ayrımcılık. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 369-383 (Özel Sayı).
Yardımcı, M. (2020). İlk TBMM binası ve Sinop Vekili Mehmet Şerif Bey’in Meclis faaliyetleri. Türk Dünyası Araştırmaları, 126(248), 199-210.
Yaşar, Ş. ve Ortaylı, İ. (2023). Cumhuriyet’in ilk sabahı. İstanbul: Kronik Kitap.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, O. (2016). Çocuk kitaplarında bulunması gereken özellikler. Okul öncesinde çocuk edebiyatı ve medya el kitabı (Ed: T. Şimşek). Ankara: Grafiker Yayınları.