TÜRKİYE’NİN 2000’Lİ YILLARDA KÖRFEZ İŞBİRLİĞİ KONSEYİ (KİK) ÜLKELERİ İLE EKONOMİK VE SİYASİ İLİŞKİLERİ

1990’lı yıllarda geleneksel olarak sürdürdüğü Ortadoğu olaylarına karışmama politikasını terk etmeye başlayan Türkiye, bu dönemde Suriye ve Irak gibi ülkelerden kaynaklanan güvenlik endişesi nedeniyle İsrail ile stratejik ortaklığa gitmiştir. Bu nedenle ancak 1990’lı yılların sonunda daha dengeli bir Ortadoğu politikası izleyebilen Türkiye, bölgede hareket alanını sınırlayan sorunların çoğunun ortadan kalkması ve AKP iktidarlarının Ortadoğu ile yakınlaşma çabaları neticesinde 2000’li yıllarda bölge ülkeleriyle daha iyi ilişkiler kurma imkânına sahip olmuştur. Bu bağlamda, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üyesi ülkeler, sahip oldukları nüfus ve askeri kapasiteleri bakımından dikkat çekmeseler de ekonomik potansiyelleriyle Ortadoğu’da önemli bir konumda bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin 1981 yılında kurulan KİK ve üyeleriyle ilişkilerini siyasal, askeri ve ekonomik açıdan analiz etmektir. Türkiye’nin KİK ile doğrudan kurumsal ilişkilerinin dikkate değer bir düzeye ulaşmamış olması dolayısıyla daha çok üye ülkelerle ikili ilişkilerine odaklanılacaktır. Özellikle Türkiye’nin 2000’li yıllarda değişen Ortadoğu politikası göz önüne alındığında bu durumun KİK ülkeleriyle ilişkilere nasıl yansıdığı tartışılacaktır. Çalışmada Türkiye’nin söz konusu dönemde KİK ülkeleriyle ilişkilerini önemli ölçüde geliştirdiği ve bu çerçevede özellikle ekonomik ilişkilerin itici güç haline geldiği vurgulanmaktadır.

TURKEY’S RELATIONS WITH THE GULF COOPERATION COUNCIL (GCC) COUNTRIES IN THE 2000S

Turkey who began to abandon its traditional policy of non-interference in the Middle East affairs in the 1990s formed strategic partnership with Israel during this period due to the security concerns arising from countries such as Syria and Iraq. Thus, Turkey could follow a more stable Middle East policy at the end of the 1990s and it had the opportunity to establish better relations with the countries of the region as a result of the efforts of the AKP government as well as the elimination of most of the restricting problems in the 2000s. In this context, the Gulf Cooperation Council (GCC) members have an important position in the Middle East with their economic potential, although they do not attract attention in terms of their population and military capacities. The aim of this study is to analyze Turkey’s relations with the GCC, which was established in 1981, and with its members in political, military and economic terms. Turkey’s bilateral relations with the member countries will be focused mainly since its direct institutional relations with the GCC have not reached a remarkable level yet. Particularly, how Turkey’s changing Middle East policy in the 2000s is reflected in its relations with the GCC states will be discussed. In this study, it is emphasized that Turkey has considerably developed its relations with the GCC countries and in this framework, particularly the economic relations became the driving force.

PDF

___

Akkaya, G. N. (2013). Körfez İşbirliği Konseyi Krallar Kulübü ve Değişen Bölgesel Düzen. SETA Analiz, 70.
Ataman, M. (2009). Türkiye –Suudi Arabistan İlişkileri: Temkinli İlişkilerden Çok-Taraflı Birlikteliğe. Ortadoğu Analiz. 1 (9).
Ayhan, V. (2009). Türkiye-Kuveyt İlişkileri: Irak İşgali Sonrası Çatışan Çıkarlar ve Yeni İşbirliği Olanakları. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi. 1.
Cordesman, A. H. (2003). Saudi Arabia Enters the Twenty-First Century The Political, Foreign Policy, Economic and Energy Dimensions. Westport, Connecticut: Praeger.
Diriöz, A. O. (2009). Türkiye-Körfez İşbirliği Konseyi İlişkileri. Ortadoğu Analiz. 1 (6).
Efegil, E. (2013). Suudi Arabistan’ın Dış Politikasını Şekillendiren Faktörler. Ortadoğu Analiz, 5 (53).
Erboğa, A. (2017). Rekabet ve İşbirliği Sarkacında Türkiye-Körfez İlişkileri. AK Parti’nin 15 Yılı: Dış Politika.
Kemal İnat, Ali Aslan ve Burhanettin Duran (Ed.). İstanbul: SETA.
Koçgündüz, L. M. (2011). Basra Körfezi’nin Parlayan İncisi: Katar. Ortadoğu Analiz, 3 (26).
Miş, N. vd. (Ed.). (2014). Türkiye-Körfez Ülkeleri İlişkileri. 2014’te Türkiye. Ankara: SETA.
Miş, N. vd. (Ed.). (2015). Türkiye-Körfez Ülkeleri İlişkileri. 2015’te Türkiye. Ankara: SETA.
Miş, N. vd. (Ed.). (2016). Türkiye-Körfez Ülkeleri İlişkileri. 2016’da Türkiye. Ankara: SETA.
Miş, N. vd. (Ed.). (2017). Türkiye-Körfez İlişkileri. 2017’de Türkiye. Ankara: SETA.
Yeşilyurt, N. (2013). Ortadoğu’yla İlişkiler. Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (Cilt III 2001-2012). Baskın Oran (Ed.). İstanbul: İletişim.
Erlat, G. ve Erlat, H. (2012). Türkiye’nin Ortadoğu Ülkeleri ile Olan Ticareti, 1990-2002, Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2012/26.
T.C. Ekonomi Bakanlığı. (2017, Eylül). Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2016 Raporu. https://www.ticaret.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/dDocName:EK-250361.
T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu. (2018). Petrol Piyasası Sektör Raporu 2017. Ankara.
T. C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2018). Sınır İstatistikleri Yıllık Bülteni 2017. Yayın No: 2018/2.
Anadolu Ajansı. (2016, 30 Eylül). Türkiye-Suudi Arabistan İlişkileri İvme Kazanıyor. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-suudi-arabistan-iliskileri-ivme-kazaniyor/655768.
BBC Türkçe. (2016, 26 Şubat). Suudi Arabistan Jetleri İncirlik Üssünde. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2016/02/160226_suudi_jet_incirlik.
BBC Türkçe. (2018, 16 Ağustos). Katar’dan Türkiye’ye 15 Milyar Dolar Yatırım. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45207301.
BloombergHT. (2017, 16 Kasım). Abraaj Group, KFC Türkiye’yi Satın Aldı. http://www.bloomberght.com/haberler/haber/2070174-abraaj-group-kfc-turkiye-yi-satin-aldi.
CNN Turk. (2017, 22 Haziran). Katar Krizi Nedir? Nasıl Ortaya Çıktı?. https://www.cnnturk.com/dunya/katar-krizi-nedir-nasil-ortaya-cikti.
CNN Turk. (2018, 1 Şubat). Körfez Sermayesinin Türk Bankacılık Sektöründeki Yatırımları. https://www.cnnturk.com/ekonomi/turkiye/korfez.
CNN Turk. (2018, 22 Mayıs). Siberbank, Denizbank’ı Emirates NBD’ye Sattı. https://www.cnnturk.com/ekonomi/sirketler/sberbank-denizbanki-emirates-nbdye-satti.
Habertürk. (2017, 27 Mayıs). MKE’den 20 Milyon Dolarlık İhracat Başarısı. https://www.haberturk.com/ekonomi/is-yasam/haber/1509720-mkeden-20-milyon-dolarlik-ihracat-basarisi.
Milliyet. (2017, 20 Şubat). Koç’tan Tek Kalemde ‘Cesur’ Savunma Atağı. http://www.milliyet.com.tr/koc-tan-tek-kalemde-cesur--ekonomi-2399250/.
Sabah. (2016, 19 Aralık). ABank’ın Tamamı Katarlıların Oldu. https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2016/12/19/abankin-tamami-katarlilarin-oldu.
Sabah. (2017, 14 Eylül). Türkiye ile Kuveyt Arasında 6 Kritik Anlaşma. https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2017/09/14/turkiye-ile-kuveyt-arasinda-6-kritik-anlasma.
Sıradağ, A. (2016, 15 Nisan). İran Krizi kıskacında Türkiye ve Suudi Arabistan İlişkileri. Aljazeera Turk. http://www.aljazeera.com.tr/gorus/iran-krizi-kiskacinda-turkiye-ve-suudi-arabistan-iliskileri.
Sputnik Türkiye. (2017, 25 Ağustos). Erdoğan En Çok Suudi Arabistan’ı Ziyaret Etti. https://tr.sputniknews.com/turkiye/201708251029867008-erdogan-en-cok-suudi-arabistan-ziyaret/.
European Commission (2018). Gulf Cooperation Council-Trade Statistics. http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2006/september/tradoc_113482.pdf.
Köse, T. (2017, 10 Haziran). Katar’ın Tecridi ve Ortadoğu’da Tektipçilik Dayatması. SETA. https://www.setav.org/katarin-tecridi-ve-ortadoguda-tektipcilik-dayatmasi/.
Library of Congress. (2007, Temmuz). Country Profile: United Arab Emirates (UAE). http://www.loc.gov/rr/frd/cs/profiles/UAE-new.pdf.
Omsan Lojistik. Türk Müteaahitlerin Yurtdışı İşleri ve İnşaat Malzemeleri Sektörü. http://www.omsan.com/uploads/logistic/media/kutup103.pdf.
T.C. Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü. 11 Yılda 93 Ülkeye 305 Ziyaret. https://kdk.gov.tr/haber/11-yilda-93-ulkeye-305-ziyaret/420.
T.C. Dışişleri Bakanlığı. Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi (KİK). http://www.mfa.gov.tr/korfez-arap-ulkeleri-isbirligi-konseyi.tr.mfa.
T.C. Dışişleri Bakanlığı. Türkiye - Kuveyt Siyasi İlişkileri. http://www.mfa.gov.tr/turkiye-kuveyt-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
T.C. Dışişleri Bakanlığı. Türkiye - Suudi Arabistan Siyasi İlişkileri. http://www.mfa.gov.tr/turkiye-suudi-arabistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa.
T.C. Ticaret Bakanlığı. Uluslararası Doğrudan Yatırım İstatistikleri, www.ticaret.gov.tr.
Türkiye İstatistik Kurumu. Ülkelere Göre Dış Ticaret. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046.
Türkiye Müteahhitler Birliği. (2017, Mart). Türk Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri. https://www.tmb.org.tr/doc/file/YDMH_mart_2017.pdf.
Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı. (2017, 5 Ağustos). Abraaj Group Netlog Lojistik’e Yatırım Yaptı. http://www.invest.gov.tr/tr-TR/infocenter/news/Pages/abraaj-group-invests-in-turkish-netlog-logistics.aspx.
VisitBritain. Kuwait, Global Context. https://www.visitbritain.org/markets/kuwait.
World Bank. International Tourism, Number of Departures. https://data.worldbank.org/indicator/ST.INT.DPRT?locations=SA.
World Integrated Trade Solution. https://wits.worldbank.org/Default.aspx?lang=en.