Türkiye'de kayıt dışı ekonomi ve vergi kaybının tahmini

Günümüzde, gittikçe artan oranda ekonomik faaliyetin kayıt dışı ekonomi içinde gerçekleştiği kabul edilmektedir. Doğası gereği, kayıt dışı ekonominin gerçek boyutunu tahmin etmek mümkün değildir. Bu nedenle, bazı varsayımlara dayanarak, ancak dolaylı olarak tahmin edilebilir. Kayıt dışı ekonomiyi ölçmenin kolay ve yaygın bir yolu, meşru faaliyetlerin gerektirdiği para veya enerji talebi gibi makro verileri kullanmak ve geri kalan tüketimi kayıt dışı ekonomiye atfetmektir. Vergilerle vergi kaybı veya kayıt dışı ekonominin büyüklüğü arasında bir ilişki bulunduğu şeklindeki hipotezin geçmişi eskidir ve bu hipotezi desteklemek üzere birçok teorik model ileri sürülmüştür. Bu çalışmada (Tanzi’nin yöntemi kullanılarak) Türkiye’de kayıt dışı ekonominin büyüklüğü ve buna bağlı vergi kaybının miktarı tahmin edilmeye çalışılmaktadır. Tahminler, kayıt dışı ekonomik faaliyetler ve vergi kaybının dalgalı bir seyir izlediğini ve kayıtlı ekonomiye oranının % 86,73 ile % 35,37’si arasında seyrettiğini göstermektedir.

PDF

___

Akalın, G. ve F. Kesikoğlu (2007), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonomi ve Büyüme İlişkisi”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (5), s. 71-87.

Albu, L. (2003), “Estimating the Size of Underground Economy in Romania”, …

Bajada, C. (1997), “Estimates of the Underground Economy in Australia”, The University of New South Wales, Discussion Paper No. 97/20.

Baldemir, E., M.F. Gökalp ve M. Avcı (2005), “Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin MIMIC Model ile Tahminlenmesi”, S. Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (2), s. 231-243.

Çetintaş, H. ve H. Vergil (2003), “Türkiye’de Kayıt dışı Ekonominin Tahmini”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4 (1), s. 15-30.

Feige, E. (1979), “How Big is the Irregular Economy?”, Challenge, 22, 5-13. Gutmann, P.M. (1977), “The Subterranean Economy”, Financial Analysts Journal, 34 (1), 24-27.

Hanousek, J. ve F. Palda (2006), “Problems Measuring the Underground Economy in Transition”, Economcs of Transition, 14 (4), 707-718.

Ilgın, Y. (2005), “Kayıt dışı Ekonomiyi Tahmin Yöntemleri ve Türkiye’de Durum”, Plânlama Dergisi, Özel Sayı, Devlet Plânlama Teşkilatı, Ankara.

Karanfil, F. ve A. Özkaya (2007), “Estimation of Real GDP and Unrecorded Economy in Turkey Based on Environmental Data”, Energy Policy, 35, s. 4902- 4908.

Kemal, M.A. (2003), “Underground Economy and Tax Evasion in Pakistan: A Critical Evaluation”, Pakistan Institute of Development Economics, Research Report No. 184, Islamabad.

Kemal, M.A. (2007), “A Fresh Assessment of the Underground Economy and Tax Evasion in Pakistan: Causes, Consequences, and Linkages with the Formal Economy”, Pakistan Institute of Development Economics, Working Paper No. 2007- 13, Islamabad.

Mirus, R. ve R.S. Smith (1997), “Self-employment, Tax Evasion and the Underground Economy: Micro-based Estimates for Canada”, Working Paper 1002, Cambridge, MA, Harvard Law School, International Tax Program.

Öğünç, F. ve G. Yılmaz (2000), “Estimating the Underground Economy in Turkey”, The Central Bank of the Republic of Turkey, Discussion Paper, Ankara.

Savaşan, F. ve M. E. Altındemir (2007), “Corruption and Hidden Economy: Letting the Fingerprints Tell the Story”, European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 7, s. 114-130

Schneider, F. ve R. Klinglmair (2004), “Shadow Economies Around the World: What Do We Know?”, IZA Discussion Paper No. 1043.

Schneider, F., K. Chaudhuri, ve S. Chatterjee (2003), “The Size and Development of the Indian Shadow Economy and a Comparison with other 18 Asian Countries: An Empirical Investigation”, Johannes Kepler University, Working Paper No. 0302, Linz, Austria.

Schneider, F. (1986), “Estimating the Size of the Danish Shadow Economy Using the Currency Demand Approach: An Attempt”, Scandinavian Journal of Economics, 88 (4), 643-668.

Schneider, F. ve D.H. Enste (2000), “Shadow Economies: Size, Causes, and Consequences Journal of Economic Literature, 38, 77-114.

Schneider, F. ve C. Bajada (2003), “The Size and Development of the Shadow Economy in the Asia-Pacific”, Johannes Kepler University, Working Paper No. 0301, Linz, Austria.

Tanzi, V. (1980), “The Underground Economy in the United States: Estimates and Implications”, Banca Nazionale del Lavoro, 135 (4), 427-453.

Tanzi, V. (1983), “The Underground Economy in the Unites Sates: Annual Estimates, 1930-1980”, IMF-Staff Papers, 30 (2), 283-305.

Tosuner, M. ve İ.C. Demir (2008), “Ege Bölgesi’nin Vergi Ahlâkı Düzeyi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 10, S. 2, 355-373.

Us, V. (2004), “Kayıt dışı Ekonomi Tahmin Yöntemi Önerisi: Türkiye Örneği”, Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni, 2004/17.

Yamak, R. ve N. A. Koçak (2007), “Kayıt dışı Ekonomi Varsayımı Altında Laffer Eğrisinin Tahmini”, TÜİK, İstatistik Araştırma Dergisi, 5 (2), 30-43.