BANKALARDA YABANCI PARA İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ: MEVCUT UYGULAMA VE KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ STANDARDI ARASINDAKİ FARKLAR

Muhasebeleştirme işlemlerinde ulusal para biriminin kullanılması hususunun bazı istisnaları bulunmaktadır. Bankalar da bu istisnalardan biri olarak kabul edilmektedir. Zira bankaların muhasebe kayıtları ve finansal tabloları incelendiğinde; ulusal para birimi ile birlikte yabancı para birimi ile de raporlama yapıldığı görülmektedir. Bankalardaki bu uygulamanın, yabancı paralı işlemlerin takibi ve kayıt altına alınması açısından gerekli olduğu söylenebilir. Ancak bu uygulama ile TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri Standardı arasında bir uyum sorunu olduğu da anlaşılmaktadır. Bu çalışmada mevcut uygulama ve TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri standardı hükümlerine göre, bankalardaki yabancı para işlemlerinin muhasebeleştirilmesi konusunun açıklanması ve farklılıkların ortaya koyulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri Standardı ve bankalardaki yabancı para işlemleri kavramsal çerçevede ele alınmış ve bankaların istisnai durumunun dayanağı olan yasal düzenlemeler hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra döviz alımı ve ithalat kredisi kullandırılması konularında yapılan iki örnek uygulama ile bankalarda yabancı para işlemlerinin muhasebeleştirilmesi konusu TMS 21 ve mevcut uygulama açısından ortaya koyulmuştur.

ACCOUNTING OF FOREIGN CURRENCY TRANSACTIONS IN BANKS: DIFFERENCES BETWEEN THE CURRENT APPLICATION AND THE EFFECTS OF CHANGES IN FOREIGN EXCHANGE RATES

There are some exceptions to using the national currency in accounting transactions. Banks are also considered as one of these exceptions. When the accounting records and financial statements of the banks are examined; It is seen that reporting is made in foreign currency along with the national currency. It can be said that this practice in banks is necessary in terms of tracking and recording foreign currency transactions. However, it is understood that there is a compliance problem between this application and IAS 21 The Effects of Changes in Exchange Rates Standard. In this study, it is aimed to explain the accounting process of foreign currency transactions in banks and to reveal the differences according between to the current practice in Turkey and the provisions of IAS 21 The Effects of Changes in Exchange rates. In line with this purpose, firstly, IAS 21 and current foreign currency transaction practices in banks were handled in a conceptual framework and information was given about the legal regulations that are the basis for the exceptional status of banks. Later, with two sample practices on foreign exchange purchases and the use of import credits, the issue of accounting process of foreign currency transactions in banks was revealed in terms of IAS 21 and the current practice.

PDF

___

1 Sıra No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği (26 Aralık, 1992) Resmi Gazete (Sayı 21447 Mükerrer)
213 sayılı Vergi Usul Kanunu. (1961, 10 Ocak). Resmi Gazete (Sayı: 10705)
5411 Sayılı Bankacılık Kanunu (, 01 Kasım, 2005) Resmi Gazete (Sayı: 25983)
Ağsakal, A., ve Baral, G. (2016). Dış Ticaret İşlemlerinin TMS 21 Kur Değişim Etkileri Standardına Göre Muhasebeleştirilmesi. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12, 262 - 277.
Akçay, S., ve Uysal, M. (2019). Dış Ticaret İşlemlerinin TMS İle İlişkisinin Vergi Usul Kanunu Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(1), 257-279.
Altıntaş, T. (2013). Türkiye Finansal Raporlama Standartları Kapsamında Yabancı Para Cinsinden Yapılan Finansal Kiralama İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış 39, 103 - 123.
Avcı, A., ve Bolaman Avcı, Ö. (2016). Vade Farkı, Kur Farkı ve Kredi Faizlerinin Türkiye Muhasebe Standartları ve Vergi Usul Kanunu Kapsamında Değerlendirilmesi. Mali Çözüm 134, 75 - 90.
Bankalarca Kamuya Açıklanacak Finansal Tablolar İle Bunlara İlişkin Açıklama Ve Dipnotlar Hakkında Tebliğ (28 Haziran, 2012) Resmi Gazete (Sayı: 28337)
Bankaların Muhasebe Uygulamalarına Ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (01 Kasım, 2006) Resmî Gazete (Sayı: 26333)
Bankaların Muhasebe Uygulamalarına ve Belgelerin Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (01 Ağustos, 2019) Resmî Gazete (Sayı: 30849)
Bekçioğlu, S., ve Köroğlu, Ç. (2008). UMS 21 TMS 21 Kur Değişim Etkileri Standardına Göre Finansal Tabloların Çevrimi ve Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm 86, 29-40.
Bozkurt, O. (2016). TMS-21 “Kur Değişiminin Etkileri Standardı” nın Uygulanması ve Finansal Tablolara Yansıması. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(14), 465-482.
Bromwich, M. and Noke, C. (1989). Money, Measurement and Accounting. Llewellyn, D. T. (Ed.) Reflections on Money içinde (s. 167-190) London: The Macmillan Press Ltd.
Ceran, Y., ve Ortakarpuz, M. (2013). Kur Farklarının Muhasebe Uygulamaları ve Türkiye Muhasebe Standartları Kapsamında İncelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 65 - 80.
Demirbaş, M., ve Sansar, Y. (2015). Mali Tabloların Fasb 52, Ias 21 Ve Tms 21 Doğrultusunda Yabancı Para Cinsinden İfade Edilmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi 28, 41-52. doi:10.17932/ IAU. IAUD.m.13091352.2015.7/28.41-52
Dobija, M. (2003). Wage, Money and Accounting: Theoretical Relationships. Argumenta Oeconomica Cracoviensia, 2, 27-49.
Gençtürk, M. (2007). Yabancı Para Birimi İle Defter Tutma İzni Verilen İşletmelerde Beyanname Sonrası Ortaya Çıkan Kur Farklarının Muhasebeleştirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 199 - 210.
Karacan, S., Çiftçioğlu, S., ve Kutlu, T. (2018). TMS-BOBİ FRSVUK Kapsamında Kur Farklarının Değerlendirilmesinin Karşılaştırılması. Uluslararası Turizm, İşletme, Ekonomi Dergisi, 2(1), 1-10.
Mert, H., Duyar, G., ve Özçelik, D. (2019). Kur Farklarının Mali Tablolar Üzerindeki Etkileri ve TMS 21 Doğrultusunda Halka Açık Şirketlerde Örnek Uygulamaları. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi (ASSAM-UHAD), 6(14), 43 - 55.
Saban, M., ve Genç, M. (2006). Finansal Tabloların Farklı Para Birimlerine Dönüştürülmesi. Mali Çözüm 76, 33-48.
Sabuncu, B. (2019). TFRS 15 ve TMS 21 Kapsamında Forfaiting Muhasebesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi 82, 77 - 96. doi:10.25095/ mufad.536020
Selimler, H., ve Kale, S. (2012). Türk Bankacılık Sektöründe Yabancı Para İşlemler. Maliye Finans Yazıları 96, 36 - 65. Tekdüzen Hesap Planı Hakkında Yönetmelik (01 Ağustos, 2019) Resmî Gazete (Sayı: 30849)
Türkiye Muhasebe Standardı 12 (TMS 12) Gelir Vergileri Standardı Hakkında Tebliğ. (28 Mart, 2006) Ankara: Resmi Gazete (26122 Sayılı)
Türkiye Muhasebe Standardı 21 (TMS 21) Kur Değişiminin Etkileri Standardı Hakkında Tebliğ.(2005, 31 Aralık) Ankara: Resmi Gazete (26040 Sayılı)
Yıldırım, M. (2017). Banka Muhasebesi. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Ensitüsü.