KORHAN ESAT, Gürol SEYİTOĞLU, BÜLENT KAYPAK

KB İÇ ANADOLU’DAKİ ANA NEOTEKTONİK YAPILARDAN BİRİ: BEYPAZARI KÖR BİNDİRME ZONU VE İLİŞKİLİ FAY-İLERLEME KIVRIMLARI

Bu makalede Türkiye jeoloji literatüründe “Beypazarı fleksürü / monoklinali” olarak bilinen yapının “Beypazarı fayilerleme kıvrımları” olarak anılmasının daha uygun olacağı önerilmektedir. Beypazarı, Kilci ve Başören kör bindirmeleri ile Erenler geri bindirmesinden meydana gelen Beypazarı Kör Bindirme Zonu (BKBZ), deprem etkinliğinin degösterdiği üzere aktif neotektonik bir yapıdır. Kuzey Anadolu Fay Zonu, Kırıkkale-Erbaa Fay Zonu ve Eskişehir FayZonu arasındaki etkileşimden doğan KB-GD daralma sonucu oluşan Eldivan-Elmadağ Kıstırılmış Tektonik Kaması,Abdüsselam Kıstırılmış Tektonik Kaması ile birlikte Beypazarı Kör Bindirme Zonu da Anadolu levhasının iç deformasyonunu karşılamaktadır.

ONE OF THE MAIN NEOTECTONIC STRUCTURES IN THE NW CENTRAL ANATOLIA: BEYPAZARI BLIND THRUST ZONE AND RELATED FAULT-PROPAGATION FOLDS

This paper suggests that the structure known as “Beypazarı flexure / monocline” in the Turkish geology literature should be named as “Beypazarı fault-propagation folds”. Beypazarı, Kilci and Başören blind thrusts together with Erenler back thrust constitute the Beypazarı Blind Thrust Zone which is an active neotectonic structure as indicated by earthquake activity. NW-SE contraction created by the interaction between the North Anatolian Fault Zone, the Kırıkkale-Erbaa Fault Zone and the Eskişehir Fault Zone produced the Eldivan-Elmadağ Pinched Crustal Wedge, the Abdüsselam Pinched Crustal Wedge and the Beypazarı Blind Thrust Zone. These structures take up the internal deformation of the Anatolian Plate.

PDF

___

Aksoy, C.O., Onargan, T., Yenice, H., Küçük; K., Köse, H. 2006. Determining the stress and convergence at Beypazarı trona field by three- dimensional elastic-plastic finite element analysis: A case study. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 43, 166-178.
Allmendinger, R.W. 1998. Inverse and forward numerical modeling of trishear fault-propagation folds. Tectonics, 17, 640-656.
Apaydın, A. 2010. Relation of tectonic structure to groundwater flow in the Beypazarı region, NW Anatolia, Turkey. Hydrogeology Journal, 18, 1343- 1356.
Bechtel, A., Karayiğit, A.İ., Sachsenhofer, R.F., İnaner, H., Christanis, K., Gratzer, R. 2014. Spatial and temporal variability in vegetation and coal facies as reflected by organic petrological and geochemical data in the Middle Miocene Çayırhan coal field (Turkey). International Journal of Coal Geology, 134/135, 46-60.
Bürküt, Y., Suner, F., Esenli, V. 1998. Çayırhan-Beypazarı bölgesi (Ankara) Tenardit-Trona yatakları oluşum koşulları. Yerbilimleri Geosound, 32, 191-198.
Calamita, F., Pace, P., Satolli, S. 2012. Coexistence of faultpropagation and fault-bend folding in curve-shaped foreland fold-and-thrust belts: examples from the Northern Apennines (Italy). Terra Nova, 24, 396- 406.
Demirci, C.Y. 2000. Structural Analysis in Beypazarı-AyaşKazan-Peçenek Area, NW of Ankara (Turkey). PhD thesis Middle East Technical University. Diker, S., Çelik, M., Kadıoğlu, Y.K. 2006. Fingerprints of the formation of geothermal springs on the granitoids: Beypazarı-Ankara, Turkey. Environmental Geology, 51, 365-375.
Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş., Şaroğlu, F. 2013. Active fault map of Turkey with an explanatory text 1:1,250,000 scale. Special Publication Series 30, General Directorate of Mineral Research and Exploration, Ankara-Turkey. ISBN: 978-605-5310-56-1
Erslev, E.A. 1991. Trishear fault-propagation folding. Geology, 19, 617-620.
Esat, K. 2011. Ankara çevresinde Orta Anadolu’nun neotektoniği ve depremselliği. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 144s.
Esat, K., Seyitoğlu, G. 2010. Neotectonics of North Central Anataolia: A strike-slip induced compressional regime. Tectonic Crossroads: Evolving Orogens of Eurasia-Africa-Arabia, Abstracts with Programs (14-6), p.38, Middle East Technical University, Ankara.
Esat, K., Çıvgın, B., Kaypak, B., Işık, V., Ecevitoğlu, B., Seyitoğlu, G. 2014. The 2005-2007 Bala (Ankara, central Turkey) earthquakes: a case study for strikeslip fault terminations. Geologica Acta 12, 1, 71-85.
Esat, K., Kaypak, B., Işık, V., Ecevitoğlu, B., Seyitoğlu, G. 2016. Eskişehir Fay Zonu’nun güneydoğu bölümünü oluşturan Ilıca kolu: Orta Anadolu’da sağ yanal doğrultu atımlı aktif bir yapı. Maden Tetkik Arama Dergisi 152. Ankara.
Esat, K., Seyitoğlu, G., Ecevitoğlu, B., Kaypak, B. 2017. Abdüsselam Kıstırılmış Tektonik Kaması: KB Orta Anadolu’da daralma rejimiyle ilişkili bir Geç Senozoyik yapısı. Yerbilimleri, 38, 33-56.
Garcia-Veigas, J., Gündoğan, İ., Helvacı, C., Prats, E. 2013. A genetic model for Na-carbonate mineral precipitation in the Miocene Beypazarı trona deposits, Ankara province, Turkey. Sedimentary Geology, 294, 315-327.
Hardy, S., Ford, M. 1997. Numerical modeling of trishear fault propagation folding. Tectonics, 16, 841-854.
Helvacı, C. 2010. Geology of the Beypazarı trona field, Ankara, Turkey. Tectonic Crossroads: Evolving Orogens of Eurasia-Africa-Arabia, Ankara, Turkey. Mid-congress field exursions guide book, 1-33.
Helvacı, C., Yılmaz, H., İnci, U. 1981. Beypazarı (Ankara) yöresi Neojen tortullarının kil mineralleri ve bunların dikey ve yanal dağılımı. Jeoloji Mühendisliği, 32/33, 33-42.
İnci, U. 1991. Miocene alluvial fan-alkaline playa lignitetrona bearing deposits from an inverted basin in Anatolia: sedimentology and tectonic controls on deposition. Sedimentary Geology, 71, 73-97.
Jabbour, M., Dhont, D., Hervouet, Y., Deroin, J-P. 2012. Geometry and kinematics of fault-propagation folds with variable interlimb angle. Journal of Structural Geology, 42, 212-226.
Kalafatçıoğlu, A., Uysallı, H. 1964. Beypazarı-NallıhanSeben civarının jeolojisi. Maden Tetkik Arama Dergisi, 62, 1-11.
Kaplan, T. 2004. Neotectonics and seismicity of the Ankara region: A case study in the Uruş area. MSc Thesis, Middle East Technical University, 84p.
Karadenizli, L. 1995. Beypazarı havzası (Ankara batısı) üst Miyosen-Pliyosen jipsli serilerinin sedimantolojisi. [Sedimentology of the Upper Miocene-Pliocene gypsium series of the Beypazarı basin, west of Ankara, Central Anatolia, Turkey]. Türkiye Jeoloji Bülteni, 38, 63-74.
Karakaş, Z., Kadir, S. 2006. Occurrence and origin of analcime in a Neogene volcano-sedimentary lacustrine envirionment, Beypazarı-Çayırhan basin, Ankara, Turkey. N. Jb. Miner. Abh. 182/3, 253-264.
Kavuşan, G. 1993a. Beypazarı-Çayırhan kömür havzası linyitlerinin yataklanmasında tektonizmanın önemi. Doğa-Türk Yerbilimleri Dergisi / Turkish Journal of Earth Sciences, 2, 135-145.
Kavuşan, G. 1993b. Beypazarı-Çayırhan linyitleri hümik asitlerin IR-Spektrofotometrik incelenmesi. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 115, 91-98.
Mitra, S. 1990. Fault-propagation folds: Geometry, kinematic evolution and hydrocarbon traps. The American Association of Petroleum Geologists Bulletin, 74, 921-945.
Orti, F., Gündoğan, İ., Helvacı, C. 2002. Sodium sulphate deposits of Neogene age: the Kirmir Formation, Beypazarı basin, Turkey. Sedimentary Geology, 146, 305-333.
Özçelik, O. 2002. Beypazarı (Ankara) kuzeyinde Miyosen yaşlı bitümlü birimlerin organik jeokimyasal özellikleri. [Organic geochemical characteristics of Miocene bituminous units, north of Beypazarı (Ankara). Türkiye Jeoloji Bülteni, 45, 1-17.
Özçelik, O., Altunsoy, M. 2005. Organic geochemical characteristics of Miocene bituminous units in the Beypazarı basin, central Anatolia, Turkey. The Arabian Journal for Science and Engineering, 30, 181-194.
Özgüm, C., Gökmenoğlu, O., Erduran, B. 2003. Ankara, Beypazarı doğal soda (trona) sahası izotop hidrolojisi çalışmaları. [Isotope Hydrology studies of Beypazarı trona mine area, Ankara]. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 27, 3-16.
Özpeker, I., Çoban, F., Esenli, F., Eren, R.H. 1991. Miyosen yaşlı Hırka Formasyonundaki (Beypazarı-Ankara) dolomitlerin minerolojik özellikleri [Mineralogical features of dolomite in the Hırka Formation (Beypazarı-Ankara)]. Türkiye Jeoloji Bülteni, 34, 23-26.
Özsayın, E., Dirik, K. 2007. Quaternary activity of the Cihanbeyli and Yeniceoba Fault Zones: İnönüEskişehir Fault System, central Anatolia. Turkish Journal of Earth Sciences 16, 471-492.
Özsayın, E., Dirik, K. 2011. The role of oroclinal bending in the structural evolution of the Central Anatolian Plateau: evidence of a regional changeover from shortening to extension. Geologica Carpathica 62, 4, 345-359.
Pehlivanlı, B.Y., Koç, Ş., Sarı, A., Engin, H. 2014. Factors controlling low Uranium and Thorium concentrations in the Çayırhan Bituminous shales in the Beypazarı (Ankara) area, Turkey. Acta Geologica Sinica, 88, 248-259.
Randot, J. 1956. 1/100.000 lik 39/2 (Güney kısmı) ve 39/4 nolu paftaların jeolojisi. Seben-Nallıhan-Beypazarı ilçeleri. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Rapor no: 2517 (yayımlanmamış), Ankara.
Ring, U., Glodny, J. 2010. No need for lithospheric extension for exhuming (U)HP rocks by normal faulting. Journal of Geological Society London, 167, 225-228.
Reasenberg, P. Oppenheimer, D. 1985. Fpfit, fpplot, and fppage: Fortran computer programs for calculating and displaying earthquake fault plane solutions. Technical Report. Reston, VA, USA: US Geological Survey.
Seyitoğlu, G., Kazancı, N., Karadenizli, L., Şen, Ş., Varol, B., Karabıyıkoğlu, T. 2000. Rockfall avalanche deposits associated with normal faulting in the NW of Çankırı basin: Implications for the postcollisional tectonic evolution of the Neo-Tethyan suture zone. Terra Nova, 12, 245-251.
Seyitoğlu, G., Kazancı, N., Karadenizli, L., Şen, Ş., Varol, B., Karabıyıkoğlu, T. 2000. Rockfall avalanche deposits associated with normal faulting in the NW of Çankırı basin: Implications for the postcollisional tectonic evolution of the Neo-Tethyan suture zone. Terra Nova, 12, 245-251.
Seyitoğlu, G., Aktuğ, B., Karadenizli, L., Kaypak, B., Şen, Ş., Kazancı, N., Işık, V., Esat, K., Parlak, O., Varol, B., Saraç, G., İleri, İ. 2009. A Late Pliocene - Quaternary Pinched Crustal Wedge in NW Central Anatolia, Turkey: A neotectonic Structure Accommodating the Internal Deformation of the Anatolian Plate. Geological Bulletin of Turkey, 52(1), 121-154.
Suner, M.F. 1993. The Beypazarı trona deposits. Földtani Közlöny, 123/3, 271-282.
Suppe, J. 1983. Geometry and kinematics of fault-bend folding. American Journal of Science, 283, 684- 721.
Suppe, J. 1985. Principles of structural geology. PrenticeHall Inc., Englewood Cliffs, New Jersey. Suppe, J., Medwedeff, D.A. 1990. Geometry and kinematics of fault-propagation folding. Eclogae geol. Helv., 83, 409-454.
Şener, M. 2007. Depositional conditions of the coal-bearing Hırka Formation beneath Late Miocene explosive volcanic products in NW central Anatolia, Turkey. Journal of Earth System Science, 116, 125-135.
Yağmurlu, F., Helvacı, C., İnci, U., Önal, M. 1988. Tectonic characteristics and structural evolution of the Beypazarı and Nallıhan Neogene basin, central Anatolia. METU Journal of Pure and Applied Sciences, 21, 127-143.