Elmalı havzası (Antalya) ve yakın çevresinin neotektonik ve morfometrik özellikleri

Elmalı Havzası, Antalya iline yaklaşık 120 km uzaklıkta bulunan Elmalı ilçesi ve birçok köyyerleşiminin bulunduğu, güneybatı Türkiye’nin genişlemeli neotektonik bölgesi içinde yer alangüncel depolanma alanlarından biridir. Bu tür alanlar temel kayalardan güncel çökellere kadar olansüreci kaydetmeleri nedeniyle jeolojik tarihçenin anlaşılması için önemli veriler sunmaktadır. Bunedenle, havzaya güncel şeklini ve özelliklerini kazandıran yapıların tespiti ve değerlendirilmesideformasyon fazlarının elde edilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu amaca yönelik olarak; (a)çalışma alanına ait 1/25.000 ölçekli jeolojik harita ve yapılara ait verilerin ortaya konması, (b)havza kenarını sınırlayan faylara ait aktivite ve deformasyon bilgisinin araştırılması, (c) bölgedemeydana gelebilecek ortalama 6.5 büyüklüğünde bir deprem sonucunda maksimum yer sarsıntımiktarı (peak ground acceleration), ve (d) sayısal yükseklik modeli kullanılarak havzaya ilişkinmorfometrik analizlerin sonucunda havzayı kontrol eden tektonik yapılar araştırılmıştır. Buçalışmadan ve önceki çalışmalardan elde edilen verilerin birlikte değerlendirilmesi sonucundaortaya çıkan sonuçlar, Elmalı Havzası’nın çok sayıda deformasyon yapısına ve aktif faylara sahipolduğunu göstermektedir. Ayrıca, morfometrik indeksler havzanın batı sınırının doğu sınırına göredaha yüksek oranda yükselim hızına sahip olduğunu ortaya koymuştur..

Neotectonic and morphotectonic characteristics of the Elmali basin and near vicinities

Elmalı Basin, which consists of the Elmalı county and some villages, approximately 120 km far from Antalya city, is one of the recent depositional areas in the extensional neotectonic region of southwestern Turkey. The basin provides signifi cant data for the understanding of the geological evolution to record from the basement to recent depositional units. For this reason, these kinds of structures are used to determine the deformations phases for the evolutionary history of basin formation. In the content of the study, following applications have been investigated: (a) mapping of the area and structures in 1/25.000 scale, (b) information about deformation and tectonic activity along the basin margin faults, (c) the distribution of peak ground acceleration (PGA) in case of an earthquake with 6.5 magnitude and (d) morphometric analyzes of the basin to understand the tectonic uplift by using the digital elevation model. The new results combined with existing data imply that the Elmalı Basin has a number of deformation structures and active faults on both western and eastern sites of the basin. Depending on the morphometric indices, western side of the basin created higher uplift ratio compared with the eastern side of the basin.

PDF

___

AFAD, 1996. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
AFAD, 2017. Afet ve Acil Durumu Yönetimi Başkanlığı, Deprem Kayıt Katalogu.
Akay, E., Uysal, Ş. 1985. Stratigraphy, Sedimentology and Structural Geology of the Neogene Deposits in the West of Central Taurides (Antalya), Mineral Research and Exploration Directorate of Turkey (MTA) Report no.7799, Ankara (Türkçe, yayınlanmamış).
Akay, E., Uysal. Ş. 1988. Orta Torosların post-Eosen tektoniği, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 108, 57-68.
Akgün, F., Akyol, E. 1992. Yukarıkaflıkara ve Yarıkkaya (Isparta) kömürlerinin karşılaştırmalı palinostratigrafi si ve paleoekolojisi [Correlative palinostratigraphy and palaeoecology of the Yukarıkaflıkara and Yarıkkaya (Isparta) coals], Turkish Association of Petroleum Geologists Bulletin 4, 129–139 [in Turkish with English abstract].
Aksoy, R., Aksarı, S. 2008. Elmalı (Antalya, Batı Toroslar) Kuzeyinde Likya Naplarının Jeolojisi, S.Ü. Müh.- Mim. Fak. Derg., 23, 2.
Alçiçek, M.C., Kazancı, N., Özkul, M. 2005. Multiple rifting pulses and sedimentation in the Çameli Basin, southwestern Anatolia, Turkish Sedimentary Geology 173, 409–431.
Alçiçek, M.C., Ten Veen, J.H., Özkul, M. 2006. Neotectonic development of the Çameli Basin, southwestern Anatolia, Turkey. In: AHF Robertson ve D Mountrakis (eds.), Tectonic Development of the Eastern Mediterranean Region, Geological Society of London, Special Publication, 260, 591–611.
Aldanmaz, E. 2006. Mineral–Chemical Constraints on the Miocene Calc–Alkaline and Shoshonitic Volcanic Rocks of western Turkey: disequilibrium phenochryst assemblages as indicators of magma storage and mixing conditions, Turkish Journal Earth Sciences, 15, 47–73.
Angelier, J. 1994. Fault slip analysis and paleostress reconstruction, in P.L. Hancock, ed., Continental Deformation: Pergamon Press, Oxford, p. 53−100.
Aydan, Ö., Kumsar, H., Ulusay, R. 2002. How to infer the possible mechanism and characteristics of earthquakes from the striations and ground surface traces of existing faults, JSCE, Earthquake Structural Engineering Div. 19 (2), 199–208.
Barka A.A., Reilinger, R.E., Şaroğlu, F., Şengör, A.M.C. 1995. Isparta Angle: Its importance in the noetectonics of the Eastern Mediterranean Region. In: Pişkin, D., Ergün, M., Savaşçın, M.Y. ve Tarcan, G. (eds.), International Earth Science Colloquium on the Aegean Region, 3–18.
Becker–Platen, J., Benda, L., Steffens, P. 1977. Litho und biostratigraphiche Deutung radiometrischer Altersbestimungen aus dem Jungtertiar der Turkei, Geologischen Jahrbuch Reihe B, 25, 139–167.
Besang, C., Eckhardt, F.C., Harre, W., Kreuzer, H., Muller, P. 1977. Radiometriche Altersbestimungen an Neogenen Eruptivgesteinen der Turkei, Geologischen Jahrbuch Reihe B 25, 3–36.
Blumenthal, M.M. 1951. Batı Toroslar’da Alanya ard ülkesinde jeolojik incelemeler [Geological investigations in Alanya hinterland, western Taurides], Bulletin of Mineral Research and Exploration (MTA) of Turkey, 5, 194.
Blumenthal, M.M. 1963. Le Systeme structural de Taurus sud Anatolien: Livre a la mem. Prof. P. Fallot, Memihsser, Buletin de la Société Gélogique de France, 11, 611–662.
Boray, A., Şaroğlu, F., Emre, Ö. 1985. Isparta büklümünün kuzey kesiminde Doğu–Batı daralma için bazı veriler, Geological Engineering, 23, 9–20 [in Turkish with English abstract].
Brunn , J.H., Dumont, J.F., Granciansky, P. De., Gutnic, M., Juteau, Th., Monod, O., Poisson, A. 1971. Outline of the geology of the Western Taurids. In Geology and History of Turkey, A.S. Campbell Ed. Petrol Expl. Soc. of Libya, Tripoli.
Brunn, J.H. Argyriadis, L., Marcoux, J., Poisson, A., Ricou, L.E. 1973. Antalya Ofi yolit naplarının orijini lehine ve aleyhine kanıtlar, Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kong. Tebliğleri, 58-69, Ankara.
Bull, W.B., McFadden, L.D. 1977. Tectonic geomorphology north and south of the Garlock fault, California. Geomorphology in Arid Regions, 115-138.
Colin, H.J. 1962. Geologische Untersuchungen im Raume Fethiye-Antalya-Kaş-Finike (SW Anatolien), Bulletin of Mineral Research and Exploration (MTA) of Turkey, 59, Ankara.
Collins, A.S., Robertson, A.H.F. 1998. Processes of Late Cretaceous to late Miocene episodic thrustsheet translation in the Lycian Taurides, SW Turkey, Journal of Geological Society 155, 759–772.
Çevikbaş, A., Ercan, T., Metin, Ş. 1988. Geology and regional distribution of Neogene volcanics between Afyon and Şuhut, Journal of Pure and Applied Sciences 21, 479–499.
Dumont, J. F. 1979. Isparta kıvrımı ve Antalya naplarının orijini; Torosların Üst Kretase tektojenezi ile oluşmuş yapısal düzeninin büyük bir dekroşman, transtorik arızayla ikiye ayrılması varsayımı [Origin of the Isparta Angle and Antalya Nappes; Hypothesis of that the Upper Cretaceous tectogenesis–induced stratigraphy of Turides has been broken–up into two parts by a big decollement (trans–taurique scar)], Bulletin of Mineral Research and Exploration (MTA) of Turkey, 86, 56–67.
Emre, Ö., Duman, T.Y., Özalp, S., Elmacı, H., Olgun, Ş. ve Şaroğlu, F. 2013. Açıklamalı Türkiye Diri Fay Haritası. Ölçek 1:1.250.000, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Özel Yayın Serisi-30, Ankara.
Erakman, B., Meşhur, M., Gül, M.A., Alkan, H., Öztaş, Y., Akpınar, M. 1982. Fethiye – Köyceğiz TefenniElmalı-Kalkan arasında kalan alanine jeolojisi, Türkiye 6. Petrol Kongresi, Jeoloji Bildirileri, 23- 31, Ankara.
Ercan, T., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A., Günay, E. 1978. Ufl ak yoresindeki Neojen havzaların jeolojisi [Geology of Nogene basins in Ufl ak area], Geological Society of Turkey Bulletin, 21, 97–106 [in Turkish with English abstract].
Ercan, T., Satır, M., Kreuzer, H., Türkecan, A., Günay, E., Çevikbaş, A., Ateş, M., Can, B. 1985. Batı Anadolu Senozoyik volkanitlerine ait yeni kimyasal, izotopik ve radyometrik verilerin yorumu [Interpretation of new chemical, isotopic and radiometric age data for western Anatolian Cenozoic volcanics], Geological Society of Turkey Bulletin, 28, 121–136 [In Turkish with English abstract].
Erkül, F., Helvacı, C., Sözbilir, H. 2005. Stratigraphy and geochronology of the Early Miocene volcanic units in the Bigadic borate basin, western Turkey, Turkish Journal of Earth Sciences, 14, 227–253.
Glover, C.P., Robertson, A.H.F. 1998a. Neotectonic intersection of the Aegean and Cyprus Tectonic arcs: extensional and strike–slip faulting in the Isparta Angle, SW Turkey, Tectonophysics, 298, 103–132.
Glover, C.P., Robertson, A.H.F. 1998b. Role of regional extension and uplift in the Plio–Pleistocene evolution of the Aksu basin, SW Turkey, Journal of the Geological Society London, 155, 365–387.
Glover, C.P., Robertson, A.H.F. 2003. Origin of tufa (coolwater carbonate) and related terraces in the Antalya area, SW Turkey, Geological Journal, 38, 329–358.
Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A., Dumont, J. F. 1979. Géologie des Taurides Occidentales (Turquie), Memoires Société géoloque de France 137, 112, Paris.
Hack, J.T. 1973. Stream-profi le analysis and stream-gradient index: U.S. Geological Survey, Journal Research, 1, 4, 421-429.
Hayward, A.B. 1982. Türkiye’nin güneybatısındaki Beydağları ve Susuzdağ masifl erinde Miyosen yaşlı kırıntılı tortulların stratigrafi si, TJK Bull., 25(2), 81-89.
Karaman, E. 1986. Burdur dolayının genel stratigrafi si [General stratigraphy of Burdur area], Bulletin of Isparta Engineering Faculty, 2, 23–36 [in Turkish with English abstract].
Karaman, M.E. 2010. The Isparta Angle and its reletationship with Aegean–Cyprus Tectonic Arcs, SW Turkey, XIX Congress of the Carpathian Balkan Geological Association Thessaloniki, Greece, 23–26 September.
Keller, J., Villari, R. 1972. Rhyolotic ignimbrite in the region of Afyon (Central–Anatolia), Bulletin Volcanologique, 36, 342–358.
Keller, E.A., Pinter, N. 1996. Active Tectonics, Prentice Hall, New Jersey.
Kelling, G., Robertson, A.H.F., Buchem, F.V. 2005. Cenozoic sedimentary basins of southern Turkey: an introduction, Sedimentary Geology, 173, 1–13.
Kissel, C., Poisson, A. 1987. Etude Paléomagnétique des formation Cénozoiques des Beydağları (Tauride occidentals), Comptes Rendue de I’Academie des Seciences de Paris, 304, 343–348.
Kissel, C., Averbuch, O., Frizon De Lamotte, D., Monod, O., Allerton, S. 1993. First paleomagnetic evidence for a post–Eocene clock–wise rotation of the Western Taurides thrust belt east of Isparta reentrant (southwestern Turkey), Earth and Planetary Sciences Letters, 117, 1–14.
Koçyiğit, A. 1981. Isparta Büklümünde (Batı Toroslar) Toros karbonat platformunun evrimi [Evolution of the Tauride carbonate platform in the Isparta Angle (Western Turides)], Bulletin of the Geological Society of Turkey, 24, 15–23 [in Turkish with English abstract].
Koçyiğit, A. 1983. Hoyran gölü (Isparta Büklümü) dolayının tektoniği [Tectonics of Lake Hoyran (Isparta Angle) area]. Bulletin of the Geological Society of Turkey, 26, 1–10 [in Turkish with English abstract].
Koçyiğit, A. 1984a. Güneybatı Türkiye ve yakın dolayında levha içi yeni tektonik gelişim [A new intracontinental tectonic regime in southwest Turkey and its close vicinity], Bulletin of the Geological Society of Türkey 27, 1–16 [in Turkish with English abstract].
Koçyiğit, A., 1984b. Tectonostratigraphic characteristics of Hoyran Lake region (Isparta Bend). In: Tekeli, O ve Göncüoğlu, C. (eds), Geology of the Tauirus belt, International Symposium, 26–29 September 1983, Proceeding, 53–67, Ankara–Turkey.
Koçyiğit, A. 1996. Lakes region graben–horst system, SW Turkey: Differential stretching and commencement age of the extensional tectonic regime. In: TÜBİTAK–Universities–Maden Tetkik ve Arama, Görür, N. (coordinator), National Marine Geological and Geophysical Programme–Workshop, Proceedings, 99–103, İstanbul.
Koçyiğit, A. 2005. Denzili Graben–Horst System and the eastern limit of the West Anatolian continental extension: basin fi ll, structure, deformational mode, throw amount and episodic evolutionary history, SW Turkey, Geodinamica Acta, 18, 167– 208.
Koçyiğit A., Ünay, E., Saraç, G. 2000. Episodic graben formation and extensional neotectonic regime in west Central Anatolia and the Isparta Angle: a key study in the Akşehir–Afyon graben, Turkey, Geological Society of London, Special Publication, 173, 405–421.
Koçyiğit, A., Rojay, B., Cihan, M., Özacar, A. 2001. The June 6, 2000, Orta (Çankırı, Turkey) Earthquake: Sourced from a New Antithetic Sinistral Strike– slip Structure of the North Anatolian Fault System, the Dodurga Fault Zone, Turkish Journal of Earth Sciences, 10, 69–82.
Koçyiğit, A., Özacar, A. 2003. Extensional Neotectonic Regime through the NE Edge of the Outer Isparta Angle, SW Turkey: New fi eld and seismic Data, Turkish Journal of Earth Sciences, 12, 67–90.
Koçyiğit, A., Deveci, Ş. 2007. A N–S–trending active extensional structure, the Şuhut (Afyon) Graben: commencement age of the extensional neotectonic period in the Isparta Angle, SW Turkey, Turkish Journal of Earth Science, 16, 391–416.
KOERI, 2017. Kandilli Rasathanesi Deprem Kayıt Katalogu. Koşun, E., Poisson, A., Çiner, A., Wernli, R., Monod, O. 2009. Syn-tectonic sedimentary evolution of the Miocene Çatallar Basin, southwestern Turkey, Journal of Asian Earth Sciences 34, 3, 466-479.
Meşhur, M., Akpınar, M. 1984. Yatağan-Milas-Bodrum ve Karacasu-Kale-Acıpayam-Tavas civarlarının jeolojisi ve petrol olanakları, TPAO, Arama Grubu Rep., 1963.
Önalan, M. 1979. Geology of Elmali-Ka district. Istanbul Ünivers- itesi, Fen Fakültesi, Doktora Tezi (PhD Thesis), 1—139 (in Turkish).
Özgül, N. 1976. Toroslar’da bazı temel jeoloji özellikleri, Türkiye Jeol. Kurumu Bülteni, 19, 65-78.
Piper, J.D.A., Gürsoy, H., Tatar, O., İşseven, T., Koçyigit, A. 2002. Paleomagnetic evidence for the Gondwanic origin of the Taurides and rotation of the Isparta Angle, southern Turkey, Geological Journal, 37, 317–336.
Poisson, A. 1977. Recherches geologiques dans les Taurides Occidentales (Turquie): these d’etat; Univ. de Paris–Sud, Orsay, 795.
Poisson, A., Poignant, A. F. 1974. Korkuteli Bölgesindeki Miyosen Transgresyonunun Tabanı Olan Karabayır Formasyonu (Antalya İli).
Poisson, A., Wernli, R., Sagular, E.K., Temiz, H. 2003. New data concerning the age of the Aksu Thrust in the south of the Aksu valley, Isparta Angle (SW Turkey): consequences for the Antalya Basin and the Eastern Mediterranean, Geological Journal, 38, 311–327.
Price, S. P., Scott, B. 1991. Pliocene Burdur basin, SW Turkey: tectonics, seismicity and sedimentation, Journal of the Geological Society London, 148, 345–354.
Robertson, A.H.F. 1993. Mesozoic-Tertiary sedimentary and tectonic evolution of Neotethyan carbonate platforms, margins and small ocean basins in the Antalya Complex, Southwest Turkey. In Frostick, L.E., and Steel, R. (Eds.), Tectonic Controls and Signatures in Sedimentary Successions, Spec. Publ. Int. Assoc. Sedimentol., 20, 415−465.
Robertson, A.H.F. 2000. Tectonic evolution of the Cyprus in its Easternmost Mediterranean setting. In: Panayides, I., Xenophontos, C. & Malpas, J. (eds) Proceedings of the 3rdInternational Conference on the Geology of the Eastern Mediterranean. Geological Survey Department, Nicosia, 11-44.
Robertson, A. H. F., Poisson, A., Akıncı, Ö. 2003. Developments in research concerning MesozoicTertiary Tethys and neotectonics in the Isparta Angle, SW Turkey, Geological Journal, 38, 195- 234.
Rockwell, T.K., Keller, E.A., Johnson, D.L. 1984. Tectonic geomorphology of alluvial fans and mountain fronts 478 near Andntura, California, Tectonic Geomorphology, 183-207.
Schumm, S. A. 1986. Alluvial River Response to Active Tectonics, Studies in Geophysics, Panel on Active Tectonics, 80–94, National Academy Press.
Seyitoğlu, G., Scott, B. 1992. Late Cenozoic crustal extension, basin formation and volcanism in west Turkey. International workshop: Work in progress on the Geology of Türkiye, Abstracts, p. 61–62. Keele University, England, UK.
Silva, P.G., Goy, J.L., Zazo, C., Bardají, T. 2003. Faulthgenerated mountain fronts in southeast Spain: 480 Geomorphologic assessment of tectonic and seismic activity, Geomorphology 50, 203-225.
Şenel, M. 1997a. 1:100 000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Fethiye-L7 paftası. No: 1, Maden Tetkik ve Arama, Ankara.
Şenel, M.. 1997b. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Fethiye-L8 paftası. No :2, Maden Tetkik ve Arama, Ankara.
Şenel, M., 1997c. 1/100.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları, Fethiye-L9 paftası. No:3, Maden Tetkik ve Arama, Ankara.
Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, Z.R., Şen, M.A., Karaman, T., Erkan, M., Kaymakçı, H., Örçen. S., Bilgin, C. 1987. Likya naplarının ön cephe özellikleri, Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri özleri, 8 Ankara.
Şenel, M., Selçuk, H., Bilgin, Z. R., Şen, M. A., Karaman, T. Dinçer, M.A., Durukan, E., Arbas, A., H., Örçen, S., Bilgin, C. 1989. Çamei (Denizli)- Yeşilova (Burdur)-Elmalı (Antalya) ve dolayının jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü Rapor no: 9429, Ankara, (yayımlanmamış).
Şenel, M., Dalkılıç, H., Gedik, L., Serdaroğlu, M., Bölükbaşı, A.S., Metin, S., Esentürk, K., Bilgin, A.Z., Uguz, F.J., Korucu, M., Özgül, N. 1992. Eğridir-Yenişarbademli-Gebiz ve Geriş-Köprülü (IspartaAntalya) arasında kalan alanların jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Raporu 9390, TPAO Rap. No: 3132, 559 s., Ankara, (yayımlanmamış).
Şenel, M., Akdeniz, N., Öztürk, E.M., Özdemir, T. Kadınkız, G., Metin, Y., Öcal, H., Serdaroğlu, M., Örçen, S. 1994. Fethiye (Muğla)-Kalkan (Antalya) ve kuzeyinin jeolojisi, MTA Genel Müdürlüğü Rapor no: 9761, Ankara, (yayımlanmamış).
Şenel, M., İgedik, İ., Dalkiliç, H., Serdaroğlu, M., Bilgin, A. Z., Uğuz, M. F., Bölükbaşı, A. S., Korucu, M., Özgül, N. 1996. Isparta Büklümü Doğusunda, otokton ve allokton birimlerin stratigrafi si (Batı Toroslar), Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 118, 111-160.
Şengör, A.M.C, Satır, M., Akkök, R. 1984. Timing of tectonic events in the Menderes Massif, western Turkey: implications for tectonic evolution and evidence for Pan-African basement in Turkey, Tectonics, 4, 693-707.
Ulusay, R., Tuncay, E., Sönmez, H., Gökçeoğlu, C. 2004. An attenuation relationship based on Turkish strong motion data and iso-acceleration map of Turkey, Engineering Geology, 74(3-4), 265-291.
Yağmurlu, F. 1991. Yalvaç–Yarıkkaya Neojen havzasının stratigrafi si ve depolanma ortamı [Stratigraphy and depositional setting of the Yalvaç–Yarıkkaya Neogene basin], Bulletin of the Geological Society of Turkey 34, 9–19 [in Turkish with English abstract].
Yağmurlu, F., Savaşçın, Y., Ergun, M. 1997. Relation of alkaline volcanism and active tectonism within the evolution of the Isparta Angle, SW Turkey, Journal of Geology, 105 (6), 717–728.
Yılmaz, Y., Genç, Ş. C., Gürer, F., Bozcu, M., Yılmaz, K., Karacık, Z., Altunkaynak, Ş., Elmas, A. 2000. When did the western Anatolian grabens begin to develop?, Geological Society, London, Special Publication, 173, 353–384.