Millî Görüş Hareketi’nin toplumsal cinsiyet politikası: Bir feminist jeopolitik denemesi

Bu çalışmanın amacı, Millî Görüş Hareketi’nin jeopolitik tahayyülünün cinsiyetçi kurulumunu ve toplumsal cinsiyet politikasına yönelik ideolojik söylem ve pratiğini analiz etmektir. Araştırmanın veri seti; Millî Görüş siyasal partilerinin katılım sağladığı genel seçim dönemlerine ait milletvekili kesin aday listeleri, parti programları ve seçim beyannamelerinden elde edilmiştir. Siyasal partilerin kadın kimliğine yönelik ifadeleri eleştirel söylem analiziyle değerlendirilmiş ve tematik bağlantıları içerik analizi tekniğiyle çözümlenerek kavramsal ilişki ağları oluşturulmuştur. Ayrıca milletvekili kesin aday listelerinden elde edilen veriler ArcGIS programı aracılığıyla haritalandırılarak kadın temsil pratiğinin mekânsal dağılımları görselleştirilmiştir. Sonuç olarak araştırmada, Millî Görüş’ün toplumsal cinsiyet politikasının türdeş bir kuruluma dayandığı ve temsil pratiğinin eril bir coğrafi semiyolojiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çokkültürcülük, Feminist Jeopolitik, Millî Görüş, Siyasal İslam, Temsil, Toplumsal Cinsiyet

The gender politics of the millî görüş movement: an essay in feminist geopolitics

The aim of this study is to analyze the Milli Görüş Movement's geopolitical imagination and its ideological discourse and practice on gender politics. The data set for the study was obtained from the parliamentary candidate lists, party programs, and election manifestos of the general election periods in which Millî Görüş political parties participated. The statements of the political parties on women's identity were evaluated through critical discourse analysis, their thematic connections were examined through content analysis techniques, and conceptual relationship networks were formed. In addition, the data obtained from the parliamentary candidate lists was mapped through ArcGIS software to visualize the spatial distribution of the practice of women's representation. As a result, it has been determined in the study that the gender policy of Millî Görüş is based on a homogeneous setup and its representation practice has a masculine geographical semiology.

Keywords:

Multiculturalism, Feminist Geopolitics, Millî Görüş, Political Islam, Representation, Social Gender,

PDF

___

Aktaş, C. (1990). Tanzimat'tan günümüze kılık kıyafet ve iktidar. İstanbul: Nehir Yayınları.
Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Anadolu Ajansı, (2018). Oya Akgönenç son yolculuğuna uğurlandı, 19.10.2022 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/politika /oyaakgonenc-son-yolculuguna-ugurlandi/1286347 adresinden edinilmiştir.
Anayasa Mahkemesi, (1998). 1997/1 (Siyasî Parti Kapatma), 11.19.2022 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/23266.pdf adresinden edinilmiştir.
Ar, M. (2020a). Mekânsal açıdan sinemada kadın temsili: Suffragette (Diren!) filminin feminist bir eleştirisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 151-172.
Ar, M. (2020b). Jeopolitik söylemde paradigmatik değişim ve eleştirel söylem analizi. International Journal of Geography and Geography Education, (42), 278-290.
Arat, Y. (1999). Refah Partisi hanım komisyonları. İstanbul: TVY.
Aydın, H. (2020). Dengeleri altüst eden erken seçim, 18.04.2022 tarihinde https://www.milliyet.com.tr/gundem/dengeleri-altust-eden-erken-secim-6191426 adresinden edinilmiştir.
Bekaroğlu, E., & Anlı, Ö. F. (2020). Makro epistemolojik tartışmalar ışığında coğrafya: Stiller, paradigmalar ve modeller. AÜ DTCF Dergisi, 60(1), 278-311.
Berkes, N. (2013). The development of secularism in Turkey. London: Routledge.
Bilgili, M. (2017). Coğrafyanın bilimsel kimliğine postyapısalcı bir yaklaşım. Marmara Coğrafya Dergisi, (35), 101-109.
Bora, T. (2016). Türk sağının üç hali. Ankara: İletişim Yayınları.
Braidotti, R. (2000). Teratologies. In L. Buchanan, & C. Colebrook (Eds.), Deleuze and feminist theory. (s. 156- 172). Edinburgh: Edinburgh University Press.
Calhoun, C. (1995). Critical social theory: Culture, history, and the challenge of difference. New York: Wiley- Blackwell.
Caul, M. (1999). Women's representation in parliament: The role of political parties. Party Politics 5(1), 79–98. https://doi.org /10.1177/13540688990050010
Celis, K., & Childs, S. (2012). The substantive representation of women: What to do with conservative claims? Political Studies 60(1), 213-225. https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.2011.00904.x
Çaha, Ö. (2010). Sivil kadın: Türkiye'de kadın ve sivil toplum. Ankara: Savaş Yayınları.
Çaha, Ö., & Baykal, Ö. (2021). Milli Görüş hareketi ve sivil toplum. Muhafazakâr Düşünce Dergisi 17(60), 138-163.
Çakır, R. (1994). Ne şeriat ne demokrasi. İstanbul: Metis Yayınları.
Çakır, R. (2000). Dindar kadının serüveni. Birikim Dergisi 137, 27-35.
Çakır, R. (2005). Milli Görüş hareketi. T. Bora, & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye siyasi düşünce: İslamcılık içinde (s. 544-575). İstanbul: İletişim Yayınları.
Dahl, R. A. (1993). Demokrasi ve eleştirileri. Ankara: Yetkin Yayınları.
Demirel, A., & Durgu, S. (2017). Temsiliyet ve seçimler. Y. Taşkın (Ed.), Siyaset: Kavramlar, kurumlar, süreçler içinde (s. 355-381). İstanbul: İletişim Yayınları.
Dixon, D. P. (2016). Feminist geopolitics: Material states. London: Routledge.
Douzinas, C. (2002). Identity, recognition, rights or what can Hegel teach us about human rights? journal of law and society, 29 (3), 379-405. https://doi.org/10.1111/1467-6478.00225
Dowler, L., & Sharp, J. (2001). A feminist geopolitics? Space and Polity 5(3), 165-176. https://doi.org/10.1080 /13562570120104382
Drude, V., Jonasdottir, A., & Rosenbeck, B. (2005). Is there a Nordic feminism? Nordic feminist thought on culture and society. London: Routledge.
Duverger, M. (1955). The political role of women. Paris: UNESCO.
Eraslan, S. (2000a). İslamcı kadın gettoları. R. Çakır içinde, Direniş ve İtaat (s. 29-204). İstanbul: Metis Yayınları.
Eraslan, S. (2000b). Refahlı kadınlar tecrübesi. Y. Ramazanoğlu (Ed.), Osmanlı'dan Cumhuriyet'e kadının tarihi dönüşümü içinde. İstanbul: Pınar Yayınları.
Erbakan, N. (1967). Doğu’da, batı’da ve İslam'da kadın. Ankara: ESAM.
Erbakan, N. (1975). Milli Görüş. İstanbul: Dergah Yayınları.
Erbakan, N. (1993). RP 4. büyük kongre konuşması. Ankara: Refah Partisi.
Erbakan, N. (1995). 24 Aralık 1995 seçim sonuçları değerlendirmesi. Ankara: ESAM Yayınları.
Fay, B. (1993). The elements of critical social science. Social research: Philosophy, politics and practice, 33-36.
FP. (1999). Seçim beyannamesi. Ankara: ESAM.
Girvin, B. (1988). The transformation of contemporary conservatism. SAGE.
Göle, N. (2002). Melez desenler: İslam ve modernlik üzerine. İstanbul: Metis Yayınları.
Göle, N., & Çayır, K. (2000). İslam'ın yeni kamusal yüzleri: İslam ve kamusal alan üzerine bir atölye çalışması. İstanbul: Metis Yayınları.
Gül, S., & Yonca, A. (2015). Türkiye siyasetinin eril anatomisi: 2015 seçimlerini kota uygulamaları üzerinden yeniden düşünmek. Toplum ve Demokrasi Dergisi 9(19), 51-72.
Habermas, J. (2002). Öteki olmak, ötekiyle yaşamak. İstanbul: YKY.
Haspolat, E. (2011). Siyasal İslam ve İslamcı kadının kamusal alana katılımı. Eğitim Bilim Toplum, 5 (17), 4-29.
Heper, M. (1991). The state, religion and pluralism: The Turkish case in comparative perspective. British Journal of Middle Eastern Studies 18(1), 38-51. https://doi.org/10.1080/13530199108705525
İçduygu, A., & Keyman, E. F. (1998). Globalleşme, anayasallık ve Türkiye’de vatandaşlık tartışması. Doğu Batı Düşünce Dergisi: Kamusal Alan, Sayı: 5, 157-170.
IDEA, (2023). Gender Quotas Around the World, Retrieved 05.05.2023 from: https://www.idea.int/data- tools/data/gender-quotas/database
Inglehart, R., & Norris, P. (2000). The developmental theory of the gender gap: Women’s and men’s voting behavior in global perspective. International Political Science Review 21(4), 441-463. https://doi.org/10.1177/ 0192512100214
KA.DER, (2004). Kadın sorunlarına çözüm arayışı. İstanbul: KA.DER Yayınları.
KA.DER, (2005). Eşit temsil için cinsiyet kotası erkek demokrasiden gerçek demokrasiye. İstanbul: Acar Matbaacılık.
Kittilson, M. C. (2006). Challenging parties, changing parliaments: Women and elected office in contemporary Western Europe. Ohio: Ohio State University Press.
Kofman, E., & Peake, L. (2017). Into the 1990s: A gendered agenda for political geography. In Politics (pp. 67- 90). Routledge.
Kutan, R. (1998). FP ilk adım toplantısı. Ankara: ESAM.
Kutan, R. (2003). Saadet Partisi 1. olağan kongresi konuşması. Ankara: ESAM.
Kymlicka, W. (1998). Çokkültürlü yurttaşlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Mardin, Ş. (2013). Türkiye’de din ve siyaset makaleleri 3. İstanbul: İletişim Yayınları.
Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Marston, S. A. (1990). Who are ‘the people?: Gender, citizenship, and the making of the American nation. Environment and planning D: Society and Space 8(4), 449-458. https://doi.org/10.1068/d080449
Marston, S. A. (2000). The social construction of scale. Progress in human geography, 24(2), 219-242. https://doi.org/10.1191/030913 20067408627
Matland, R. E., & Studlar, D. T. (1996). The contagion of women candidates in single-member district and proportional representation electoral systems: Canada and Norway. The journal of politics 58(3), 707-733. https://doi.org/ 10.2307/2960439
Milli Gazete, (2007). Müstakiller harekatı, Erbakan Hoca'nın bağımsız adaylığı ve bir seçim broşürü, 27.10.2022 tarihinde https: //www.milligazete.com.tr/haber/1211720/mustakiller-harekati-erbakan-hoca-nin-bagimsiz- adayligi-ve-bir-secim-brosuru adresinden edinilmiştir.
Milli Gazete, (2015). Mesele idam değil iman meselesi, 02.11.2022 tarihinde https://www.milligazete.com.tr/habe r/971855/mesele-idam-degil-imanmeselesi adresinden edinilmiştir.
Milliyet, (2003). Hanım kardeşlerimiz davamızın motoru, 06.01.2023 tarihinde http://www.milliyet.co m.tr/2003/06/17/siya set/siy10.html adresinden edinilmiştir.
MNP. (1970). MNP parti programı. Ankara: ESAM.
Modood, T. (2014). Çokkültürcülük: Bir yurttaşlık tasarımı (çev. İsmail Yılmaz). Ankara: Phoenix Yayınevi.
MSP. (1973). Seçim beyannamesi. Ankara: ESAM.
Norris, P., & Krook, M. (2011). Gender equality in elected office: A six-step action plan. Massachusetts: Harvard University.
Norris, P., & Lovenduski, J. (1993). If only more candidates came forward: Supply-side explanations of candidate selection in Britain. British Journal of Political Science 23(3), 373-408. https://doi.org/10.1017/S0007123400006657
Nugent, M. K., & Krook, M. L. (1993). All-Women shortlists: Myths and realities. Parliamentary Affairs 69 (1), 115- 135. https://doi.org/ 10.1093/pa/gsv015
Örs, B. (1997). Siyasal temsil ve demokrasi. İktisat Dergisi, 374, 24-34.
Özbudun, E., & Hale, W. (2010). Türkiye'de İslamcılık, demokrasi ve liberalizm, AKP olayı. İstanbul: Doğan Kitap.
Özgen, N. (2010). Bilim olarak coğrafya ve evrimsel paradigmaları. Ege Coğrafya Dergisi, 19(2), 1-26.
Pitkin, H. F. (2014). Temsil kavramı. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Kültür Yayınları.
RP. (1991). Seçim beyannamesi. Ankara: ESAM.
RP İstanbul İl Teşkilatı. (1993). Çalışma programı. İstanbul: RP Yayınları.
Sancar, S. (2009). Cogito: Feminizm özel sayısı, 58, 245-258.
Sarıbay, A. Y. (1995). Farklılıklar ayrıcalık haline gelmemeli, Milliyet Gazetesi. (Ş. Alpay, & N. Kuyaş, Röportajı Yapanlar).
Sarıbay, A. Y. (2005). Millî Nizam Partisinin kuruluşu ve programının içeriği. T. Bora, & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye'de siyasi süşünce: İslamcılık içinde (s. 576-590). İstanbul: İletişim Yayınları.
Sedinger, T. (2002). Nation and identification: Psychoanalysis, race, and sexual difference. Cultural Critique, (50), 40-73. https://doi. org/10.1353/cul.2002.0011
Singerman, D. (1994). Where has all the power gone? Women and politics in popular quarters of Cairo. In F. M. Gocek, & B. Shiva (Eds.), Reconstructing gender in the middle east: Tradition, identity and power (s. 174-200). New York: Columbia University Press.
SP. (2018). Seçim beyannamesi. Ankara: Saadet Partisi.
SP. (2023). Kadro, 01.03.2023 tarihinde https://saadet.org.tr/tr/anasayfa#kadro adresinden edinilmiştir.
Şen, S. (2004). AKP Milli Görüşçü mü: Parti programlarında Milli Görüş. İstanbul: Nokta Kitap.
Taylor, C. (2018). Çokkültürcülük: Tanınma politikası. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık.
TBMMZC. (1930). D.3, C.17, 20.3.1930:3-10.
TBMMZC. (1933). D.4, C.17, 26.10.1933: 26-1.
TBMMZC. (1934). D.4, C.25, 5.12.1934: 82-84.
TDK, (2022). Türk Dil Kurumu Sözlükleri, 11.18.2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
Thomas, M., & André Bodet, M. (2013). Sacrificial lambs, women candidates, and district competitiveness in Canada. Electoral Studies 32(1), 153-166. https://doi.org/10.1016/j.electstud.2012.12.001
Timisi, N. (2011). Sinemaya feminist müdahale: Laura Mulvey’de psikanalitik seyirciden teknolojik seyirciye. M. İri (Ed.), Sinema arştırmaları: Kuramlar, kavramlar, yaklaşımlar içinde (s. 157-182). İstanbul: Derin Yayınları.
Toal, G. (1989). Critical geopolitics: The social construction of place and space in the practice of statecraft. Unpublished PhD thesis. New York: Syracuse University.
Toal, G. (1994). Critical geopolitics and development theory: Intensifying the dialogue. Transactions of the Institute of British Geographers 19(2), 228-233. https://doi.org/10.2307/622757
Toal, G. (1996). Critical geopolitics: The politics of writing global space. Minneapolis: U of Minnesota Press.
Touraine, A. (2019). Demokrasi nedir? İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Vergin, N. (2000), Din, toplum ve siyasal sistem. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Waylen, G. (1996). Gender in third world politics. Boulder: Lynne Rienner Publishers.
Westlake, D. (2018). Multiculturalism, political parties, and the conflicting pressures of ethnic minorities and far-right parties. Party Politics, 24(4), 421-433. https://doi.org/10.1177/1354068816678881
Wiliarty, S. (2010). The CDU and the politics of gender in Germany: Bringing women to the party. Cambridge: Cambridge University Press.
Wodak, R. (2002). Aspects of critical discourse analysis. Zeitschrift for Angewandte Linguistik, 36(5), 5-31.
Yavuz, H. (2005). Milli Görüş hareketi: Muhalif ve modernist gelenek. T. Bora, & M. Gültekingil (Ed.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce içinde (s. 591-603). İstanbul: İletişim Yayınları.
Yavuz, H. (2008). Modernleşen Müslümanlar/Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve AK Parti. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Yılmaz, Z. (2011). Küresel İslam hareketinde kadının yeni temsil biçimleri: Türkiye örneği. S. Sancar(Ed.), Birkaç arpa boyu... 21. üzyyıla girerken Türkiye'de feminist çalışmalar. Prof. Dr. Nermin Abadan Unat'a armağan içinde (s. 777-798). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
YSK, (2022). Milletvekili genel seçim arşivi, 11.19.2022 tarihinde https://www.ysk.gov.tr/tr/milletvekili-genel- secim-arsivi/2644 adresinden edinilmiştir.
Yürüşen, M. (2001). Çoğulçuluk: Sorunlar, sınırlar ve imkanlar. Liberal Düşünce Dergisi, 22, 116-128.
Zapata-Barrero, R. (2017). How do political parties deal with the “diversity gap”? Democratic deficits and party strategies. Ethnic and Racial Studies 40(5), 766-786.
Zengin, B. (1993). RP’de değişim sancıları. Yeni Zemin Dergisi, 1(27), 33.