“SÂYE” KELİMESİ HAKKINDA BAZI MÜLAHAZALAR

Sâye kelimesi, klasik şiir metinlerinde sıklıkla karşılaşılan kelimelerden bir tanesidir. Sâye kelimesi metinlerde, çoğunlukla herkes tarafından bilinen gölge veya himaye anlamları ile yer almaktadır. Yapılan okumalar sırasında karşılaşılan bazı beyitlerde, kelimenin akla ilk gelen gölge, himaye, cin, yansıma gibi anlamlarının sözü edilen beyitlere tam olarak uymadığı dikkati çekmiştir. Bunun üzerine sâye kelimesinin farklı anlamlarının olup olamayacağı yönünde araştırma yapılmaya başlanmış ve başlıca sözlükler taranmak suretiyle sâye kelimesinin farklı anlamları ortaya konulmaya çalışılmıştır. F. Steıngass’ın, A Comprehensive Persian-English Dictionary isimli sözlüğünde, sâye kelimesinin içinde barındırdığı anlamlardan birisinin de “a petticoat/ iç eteklik” olduğu görülmüştür. Kelimenin, iç eteklik anlamının beyitlerde yer alan ifadelere uygunluk sağladığı görülmüş bunun üzerine başta Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü olmak üzere; Tarama Sözlüğü, Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü vb. sözlükler taranarak kelimenin sözü edilen ve giyim kuşamla ilişkili anlamı pekiştirilmeye çalışılmıştır. Nihayetinde sâye kelimesinin çalışmada değinileceği üzere; kaftan, yelek, cepken, kadın giysisi, iş önlüğü, şayak cinsinden kalın kumaş vb. anlamları olduğu görülmüştür. Çalışmada, sâye kelimesinin sözlüklerdeki mevcut anlamlarına yer verilmesi; kelimenin, giyim kuşamla ilgili anlamına dönük örnek beyitlerin ortaya konulması ve beyitlerin kısa izahı ile tamamlanması öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler:

Sâye, elbise, astar

___

  • Çavuşoğlu, Mehmet (1982). Helâkî Divan, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.Devellioğlu, Ferit (2013). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara.Doğan, Muhammet Nur (2001). Şeyhülislam Es‘ad Divanı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.Gölpınarlı, Abdülbaki (2005). Nedîm Divanı, İnkılap Kitabevi, İstanbul.Kanar, Mehmet (2000), Farsça-Türkçe Sözlük, Deniz Kitabevi, İstanbul, 2000. s 641-642.Küpeli, Özer (2016). Revan Seferine Götürülen Padişah Kıyafetleri, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, S.II/2, s.33-74.Mütercim Asım (2009). Burhân-ı Katı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Redhouse, Sir James (2000). Redhouse Sözlüğü-Türkçe/Osmanlıca-İngilizce, Sev Matbaacılık ve Yayıncılık A.Ş., İstanbul.