La laïcité Française à l'épreuve du port du foulard islamique et de celui de la burqa

Bu makale Fransa'da "İslâmi fular tartışması" olarak adlandırılan konuyu incelemektedir. Makale, 1980'li yıllarda bu problemin nasıl ortaya çıktığını, temel hukuki, politik ve sosyal aktorlerin reaksiyonlarının neler olduğunu ve nihai olarak Frasız adaleti ve kanun koyucusu tarafından konuya getirilen çözümlerin neler olduğunu göstermektedir. 15 Mart 2004 tarihli yasa esas olarak, islami başörtüsü dışında, kipanın, büyük haclar da dahil olmak üzere "görülebilir" tüm işaretlerin taşınmasını yasaklamakta, fakat saklı işaretlere (küçük haclar, Davut yıldızı veya Fatma'nin eli...) izin vermektedir. Bu kanuni düzenlemenin ilk etkilerini değer-lendirdikten sonra makalede tartışmanın burkanın giyilmesi problemine kayması sorunu incelenecek ve bu soruna ilişkin son gelişmelerin çerçevesi yansıtılmaya çalışılacaktır.

Le présent article évoque ce que l’on a appelé, en France, «la querelle du foulard islamique». Il montre comment ce problème est apparu en France dans les années 1980, quelles ont été les réactions des principaux acteurs juridiques, politiques et sociaux, et enfin quelles ont été les solutions apportées par la justice et le législateur français. La loi du 15 mars 2004 a en effet interdit le port de tout signe «ostensible» (c’est-à-dire destiné à être vu), ce qui inclut, outre le port du voile islamique, celui de la kippa ou celui de grandes croix, mais qui autorise les signes discrets (petites croix, étoiles de David ou mains de Fatma…). Après avoir évalué les premiers effets de cette législation, l’article évoque le glissement des débats vers un autre problème qui est celui du port de la burqa, en essayant d’esquisser une réflexion sur les derniers développements de cette affaire.

___

Akgönül Samin, Fransa’da ve Türkiye’de Laiklik : Kavramlar, Süreçler, Uygulamalar, in Cengiz Çağla ve Haldun Gülalp, Avrupa Birliği Demokrasi ve Laiklik (Semih Vaner Anısına), Istanbul, Metis, 2010, s. 206-222.

Borne Dominique, La Laïcité, Problèmes Politiques et Sociaux, La Documentation Française, No 217, Octobre 2005

Burdy Jean-Paul, Marcou Jean, « Introduction », Laïcité/Laiklik, CEMOTI No19, Janvier-Juin 1995, p. 6.

Conseil d’Etat, Rapport public 2004, un siècle de laïcité, Paris, La Documentation Française, 2004

Costa Jean-Paul, « Le Conseil d’Etat, le droit français et le foulard », CEMOTI No19, Janvier-Juin 1995, p. 79.

Gaspard Françoise, Khosrokhavar François, Le foulard et la République, Paris, La Découverte, 1995

Kuru Ahmet T., Secularism and State Policies Toward Religion, the United States, France and Turkey. New York, Cambridge University Press, 2009.

Marcou Jean, Fransa’da ve Türkiye’de Laikliğin Güncel Dönüşümleri, in Cengiz Çağla ve Haldun Gülalp, Avrupa Birliği Demokrasi ve Laiklik (Semih Vaner Anısına), Istanbul, Metis, 2010, s. 223-243.

Marcou Jean, « La laïcité, une vieille idée moderne », Confluence Méditerranée, Juin 2000, p. 59.

Marcou Jean, Üstel Füsun, Vardar Deniz, « La République en France et en Turquie », Revue Interntionale de Politique Comparée, vol.7 N°3 2000, p. 543.

Roy Olivier, La laïcité face à l’islam, Paris, Stock, 2005

Stasi Bernard, Laïcité et République, Commission de réflexion sur l’application du principe de laïcité dans la République, Paris, La Documentation Française, 2004.

Stirn Bernard, Les libertés en question, Paris, Montchrestien, collection Clefs, 2006.

Tévanian Pierre, Le voile médiatique, un faux débat : « l’affaire du foulard islamique », Paris, Raisons d’agir, 2006.