VARLIK VE OLUŞ ARASINDA: İBNÜ’L-ARABÎ OKULUNDA SÂBİT AYNLARIN ONTOLOJİSİ

Varlık (vücûd-to on) ve oluşun (kevn-genesis) kendi içinde tam olarak ne olduğu ve aralarında nasıl bir irtibat olduğu sorununa felsefe, bilim, teoloji, tasavvuf gibi birbiriyle az veya çok bağıntılı meslek alanlarında, farklı teoriler ve bakış açıları uyarınca muhtelif yanıtlar verilmiştir. Bu makalede, İbnü’l-Arabî’nin ve takipçilerinin varlık ve oluş arasındaki problematik ilişkiyi varlığın birliği (vahdet-i vücûd) teorisi çerçevesinde “sâbit aynlar” öğretisi üzerinden ne şekilde yapılandırdıklarını ve yorumladıklarını göstermeye gayret edeceğiz. Bu problematiği ele alma biçimimiz bir tür meontoloji sayılamaz, çünkü İbnü’l-Arabî’nin eserlerinde kendisi-başkası arasındaki diyalektik, mutlak ve tüketilemez bir zıtlık ilgisine göre konumlandırılmamakta, aksine olarak, “birleme/tevhid diyalektiği” adını verebileceğimiz bir yöntemle takdim edilmektedir. Bu itibarla İbnü’l-Arabî’nin metafizik bakış açısının hareket noktalarının özel olarak vahiy ve nübüvvet merkezli olduğuna özel olarak dikkat çekebiliriz. İbnü’l-Arabî okulunda varlık ve oluş arasındaki problematik ilişki “ilâhi isimler”, “istidat/ yetenek”, “insanın kimliği/hüviyet”, “özel Rab”, “özel Yön” ile konumlandırılmakta, yapılandırılmakta ve çözümlenmektedir. Öğretiye dair vardığımız problematik sonuç, varlık ve oluş arasındaki irtibatın sonradan (a posteriori) kuruluyor gibi göründüğü, ancak görünüşün aksine olarak, hakikati itibariyle oluşun yazgısının “ezelden beri” varlıkla bağıntılı olduğudur.

BETWEEN BEING AND BECOMING: ONTOLOGY OF AL-AʻYÂNAL-THÂBITAH IN IBN-AL-ARABÎ’S SCHOOL

Various answers have been given to the question of what exactly being and becoming are in themselves and what kind of connection there is between them, according to various professions which are more or less related to each other, such as philosophy, science, theology, and tasawwuf. In this article, we are going to try to show that how Ibnu’l-Arabî and his followers have structured and interpreted the problematic connection between the being and becoming within the framework of the theory of the unity of the being through the doctrine of “alaʻyân al-thâbitah”. Our way of handling this problematic cannot be regarded as a kind of “meontology” because the dialectical relationship between “the same” and the “the other” in the works of Ibn-al-Arabî is not positioned according to an absolute and inexhaustible oppositional relationship. On the contrary, it is being presented in a way that we might call as “dialectic of the unification” (al-tawhîd). In this respect, we can draw special attention to the fact that the starting points of Ibn-al-Arabî’s metaphysical perspective are specifically based on prophethood and sainthood. In Ibn-al-Arabî School, the problematic connection between being and becoming is positioned, structured and resolved with “divine names”, “aptitude, ability/talent” (istiʻdâd), human’s identity, “special Lord”, “special direction” [to the God]. The problematic conclusion we reached regarding the doctrine is that the connection between being and becoming seems to be established a posteriori, but contrary to appearance, the destiny of becoming is actually related to the being “since eternity/eternally”.

PDF

___

Affîfî, Ebu’l-Alâ; İslam Düşüncesi Üzerine Makaleler, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
Aristoteles; Metafizik, çev. Ahmet Arslan, İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1996.
Augustine, Saint; Eighty-Three Different Questions, çev. David L. Mosher, Washington D.C: Catholic University of America Press, 1982.
Burckhardt, Titus; Aklın Aynası: Geleneksel Bilim ve Kutsal Üzerine Denemeler, çev. Volkan Ersoy, İstanbul, İnsan Yay., t.y.
Chittick, William; “Merkezi Nokta: İbn Arabî Ekolünde Sadreddin Konevî’nin Rolü”, TİAAD, c.X/2, No:23, 2009.
Demirli, Ekrem; Füsûsu’l-Hikem Şerhi, İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2008.
el-Cîlî, Abdülkerim; İnsan-ı Kâmil, haz. Ekrem Demirli ve dğr., çev. Abdülaziz Mecdi Tolun, İstanbul: İz Yayıncılık, 2002.
el-İsfehânî, Râgıb; Müfredat: Kur’an Kavramları Sözlüğü, ed. Umut Hasanoğlu, çev. Abdülbaki Güneş-Mehmet Yolcu, İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.
el-Kayserî, Dâvûd; Ledünnî İlim ve Hakiki Sevgi/Tahkîku Mâ’i’l Hayât ve Keşfu Esrâri’z Zulumât, ed. Ersan Güngör, çev. Mehmet Bayrakdar, İstanbul: Kurtuba Kitap, 2011.
el-Kayserî, Dâvûd; Tasavvuf İlmine Giriş: Risâle fî İlmi’t-Tasavvuf ve Şerhu Te’vilatı Besmele, ed. Çiğdem Yazır, çev. Muhammed Bedirhan, İstanbul: Nefes Yayınları, 2013.
en-Nablûsi, Abdülgani; Âriflerin Tevhidi: el-Kavlu’l Metîn fî Beyânı Tevhidi’l Ârifîn, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2009
en-Nesefî, Ebu’l-Muîn; Tevhidin Esasları: Kitabü’t Temhîd Li-Kavâidi’t Tevhîd, çev. Hülya Alper, İstanbul: İz Yayıncılık, 2010.
Grimes, John; A Concise Dictionary of Indian Philosophy: Sanskrit Terms Defined in English, Albany: State University of New York Press, 1996.
Guénon, René; İnisiyasyona Toplu Bakışlar, c. II, çev. Mahmut Kanık, Ankara: Hece Yayınları, 2003.
Haşlakoğlu, Oğuz; Platon Düşüncesinde Tekhnê: Sanat ve Felsefenin Ortak Kökeni Üzerine Bir İnceleme, Bursa: Sentez Yayınları, 2016.
İbnü’l-Arabî, Muhyiddin; Fusûsu’l Hikem, çev. ve şerh: Ekrem Demirli, İstanbul, Kabalcı Yayınları, 2008.
İbnü’l-Arabî, Muhyiddin; Fusûsu’l Hikem, Edit. Ebu’l Alâ Afifi, Beyrut, Dâru’l Kitab El-Arabî, t.y.
İbnü’l-Arabî, Muhyiddin; Fütûhât-ı Mekkiyye, c. I, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2012.
İbnü’l-Arabî, Muhyiddin; Fütûhât-ı Mekkiyye, c. XVII, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: Litera Yayıncılık, 2012.
İbnü’l-Arabî, Muhyiddin; “Kitâbu’ş-Şâhid”, Risaleler, c.II, çev. Vahdettin İnce, ed. Şükran Eser Göknar, Kitsan Yayıncılık, t.y.
Judaeus, Philo; Allegorical Interpretation of Genesis II, and III, ed. G. P. Goold ve dğr., çev. F. H. Colson, G. H. Whitaker, Cambridge/Massachusetts/London: Harvard University Press, c.I, 1981.
el-Konevî, Sadreddin; Füsûsu’l-Hikem’in Sırları: El-Fükûk fî Esrârı Müstenidâti Hikemi’l Fusûs, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.
Judaeus, Philo; Miftâhu’l Gayb: Tasavvuf Metafiziği, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: TYEKB, 2014.
Judaeus, Philo; Fâtiha Suresi Tefsiri: İ’câzü’l Beyân fî Te’vîli’l Ümmi’l-Kur’ân, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
Judaeus, Philo; İlâhi Nefhâlar: En-Nefehâtü’l-İlâhiyye, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2004.
Judaeus, Philo; Vahdet-i Vücûd ve Esasları: En-Nüsûs fî Tahkiki Tavri’l-Mahsûs, çev. Ekrem Demirli, İstanbul: İz Yayıncılık, 2012.