ANTROPOMORFİZM VE TANRI

Antropomorfizm insan olmayan varlıklara insana ait fiziksel ve davranışsal özelliklerin atfedilmesini ifade eder. İnsana ait fiziksel ve davranışsal özellikler özellikle Tanrı’ya atfedildiğinde ise felsefi ve teolojik bir sorun oluşturur. Çünkü Tanrı’yı insanın kendi sonlu nitelikleriyle tasavvur etmesi, insanın kendisini her şeyin ölçüsü görme yanlışını ifade eder. Bir anlamda sonsuzun sonlu kalıplarla tasavvur edilmesi kabul edilmez. Fakat aydınlanma çağından itibaren Hume Feuerbach, Nietzsche ve Freud Tanrı’nın varlığını antropomorfizmin bir sonucu olarak görmüşler ve antropomorfizmin yanlışlığına dair kanıyı Tanrı inancına yükleyerek antropomorfizmi septisizmlerinin ve ateizmlerinin gerekçesi haline getirmişlerdir. Bununla birlikte insan olmayan varlıklara insanın fiziksel ve davranışsal özelliklerinin atfedilmesi olarak antropomorfizm öncelikle bir varlığa zihinsel durumların atfedilmesinden sonra ortaya çıkar. Bu durum, karşısında hareket eden bir varlığın davranışlarını öngörmek veya anlamak istediğinde insanın başvurduğu bir öteki zihin çıkarımını ifade eder. Buna göre bir Tanrı düşüncesi de aslında insanın doğanın davranışlarının arkasında olduğuna inandığı bir zihinden başka bir şey değildir. Diğer insanların, hayvanların veya bilgisayar programlarının arkasında bir zihin bulunduğuna inanmakta ne kadar haklı isek doğanın arkasında bir zihin olarak Tanrı’nın varlığına inanmakta da o kadar haklı sayılırız. Sonuç olarak antropomorfizmin yanlışlığı, doğanın arkasındaki bir zihin olarak Tanrı çıkarsaması üzerine yüklenemez.

ANTHROPOMORPHISM AND GOD

Anthropomorphism expresses the attribution of human physical and behavioral characteristics to non-human beings. When the physical and behavioral characteristics of human beings are attributed to God, it creates a philosophical and theological problem. For, envisioning God with man’s own finite qualities means man’s mistake to see himself as the measure of all things. In a sense, it is unacceptable to conceive of the infinite withfinite patterns. But, since the age of enlightenment, Hume, Feuerbach, Nietzsche, and Freud saw the existence of God as a result of anthropomorphism and by attributing the opinion about the falsity of anthropomorphism to belief in God, they made anthropomorphism the justification for their atheism and skepticism. However, anthropomorphism, as the attribution of human physical and behavioral characteristics to non-human beings, first appears after attributing mental states to an entity. This situation expresses an inference of the other mind that a person resorts to when he wants to predict or understand the behavior of an entity acting in front of him. Accordingly, the idea of a God is actually nothing but a mind that man believes to exist behind nature’s behaviors. We are right in believing that God exists as a mind behind nature, just as we are right in believing that there is a mind behind other peoples, animals, or computer programs. Consequently, the fallacy of anthropomorphism cannot be attributed to the inference of God as a mind behind nature.

PDF

___

Bacon, Lord; Novum Organum, New York: P. F. Collier and Son, 1902.
Boyer, Pascal; “What Makes Anthropomorphism Natural: Intuitive Ontology And Cultural Representations”, The Journal of the Royal Anthropological Institute, sayı:2, No:1, 1996.
Caporael, Linnda R. ve Cecilia M. Heyes, “Why Anthropomorfize? Folk Psychology and Other Stories”, Anthropomorphism, Anecdotes and Animals, eds. R. Mitchell, Nicholas S. Thompson, H. L. Miles, Albany: State University of New York, 1997.
Cicero, De Natura Deorum Academica, çev. H. Rackham, Cambridge: Harvard University Press, 1967.
Dennett, Daniel C.; “Intentional Systems”, The Journal of Philosophy, sayı: 68, No: 4, 1971.
Dennett, Daniel C.; Breaking The Spell, Religion As A Natural Phenomenon, New York: Penguin Books, 2007.
Epley, Nicholas; Adam Waytz, John T. Cacioppo, “On Seeing Human: A Three-Factor Theory of Anthropomorphism”, Psychological Review, sayı: 114, No: 4, 2007.
Feuerbach, Ludwig; The Essence of Christianity, çev. Marian Evans, London: John Chapman, 1854.
Freud, Sigmund; The Future of An Illusion, çev: James Strachey, New York: W. W. Norton Company Inc., 1961.
Guthrie, Stewart Elliott; “Anthropomorphism”, Encylopedia of Sciences and Religions, ed: Anne L. C. Runehov, Lluis Oviedo, Dordrecht: Springer, 2013.
Guthrie, Stewart Elliott; Faces in the Clouds, A New Theory of Religion, Oxford: Oxford University Press, 1993.
Guthrie, Stewart Elliott; “A Cognitive Theory of Religion”, Current Anthropology, sayı: 21, No: 2, 1980.
Hesiod; Theogony, Works and Days, Testimonia, çev. Glenn W. Most, Cambridge: Harvard University Press, 2006.
Homer; The Complet Works of Homer, The Iliad and The Odyssey, çev. Andrew Lang, Walter Leaf ve Ernest Myers, New York: Modern Library, 1935.
Hume, David; The Natural History of Religion, London: A. and H. Bradlaugh Bonner, 1889.
Hume, David; A Treatise of Human Nature, Oxford: Clarendon Press, 1960.
Locke, John; An Essay Concerning Human Understanding, London: Penguin Books, 1997.
Nietzsche, Friedrich; The Will to Power, çev. Walter Kaufmann ve R. J. Hollingdale, New York: Vintage Books, 1968.
Plantinga, Alvin; God and Other Minds, Ithaca: Cornell University Press, 1975.
Plato; Republic, çev. Allan Bloom, Basic Books, USA, 1991.
Plato; Republic; The Laws, çev. Thomas L. Pangle, Chicago: The University of Chicago Press, 1988.
Plato; Republic; Timaeus and Critias, çev. Robin Waterfield, Oxford: Oxford University Press, 2008.
Rousseau, Jean-Jacques; Emile or On Education, çev. Allan Bloom, New York: Basic Books, 1979.
Sabbagh, Mark A. ve Linsay C. Bowman, “The Theory of Mind”, Stevens’ Handbook of Experimental Psychology and Cognitive Neuroscience, ed. John T. Wixted, New York: John Wiley and Sons, cilt. 4, 2018.
Spinoza, Benedict de; Ethics and On the Improvement of the Understanding, ed.: James Gutmann, New York: Hafner Publishing Company, 1954.
Urquiza-Haas, Esmeralda G. ve Kurt Kotrschal, “The Mind behind Anthropomorphic Thinking: Attribution of Mental States to Other Species”, Animal Behavior, s. 109, 2015.
Vico, Giambattista; The New Science, çev. Thomas Goddard Bergin ve Max Harold Fisch, New York: Cornell University Press, (1744) 1948.
Xenophanes of Colophon; Fragments, çev. J. H. Lesher, Toronto: University of Toronto Press, 2001.