EPİKÜROSÇU BİR KURAM OLARAK PSİKANALİZ VE HAZCI BİR DÜŞÜNÜR OLARAK SİGMUND FREUD

Sigmund Freud’un psikoloji kuramı (psikanaliz) 20. yüzyılda psikoloji alanında paradigmayı belirlemiş, psikoloji ve kültür tarihindeki etkileri 21. yüzyıla dek sürmüştür. Freud, insanın düşünce tarihi boyunca kabul edildiği denli “rasyonel” bir varlık olmadığını iddia etmiş, bilinçdışı (irrasyonel) süreçlerin insan davranışları üzerindeki belirleyici etkisini vurgulamış ve bu olguyu kuramının merkezine yerleştirmiştir. Ancak Freud’un savunduğu, insanın bilinçdışı arzularının her şeyden önce acıdan kaçıp hazza yöneldiği iddiasının bugüne dek esaslı bir eleştirisi yapılmamıştır. Psikoloji ve/veya psikanaliz literatüründe Freud’un kuramının Epiküros’a ya da hazcılığa paralel yönlerine zaman zaman işaret edilmiş olsa da her iki ekol ya da kuram arasındaki etkileşim ayrıntılı olarak ele alınmamıştır. Bu makale gerek hazcılığı gerekse Freudyen kuramı (psikanalizi) –merkeze aldığı konu bağlamında– tafsilatlı bir şekilde karşılaştırarak her iki ekol arasındaki benzerlikleri (ve yer yer farklılıkları) ortaya koymak amacıyla kaleme alınmış, makale boyunca özellikle Freud’un kendi yazıları ve yazışmaları merkeze alınarak, onun tam anlamıyla bir hazcı ya da Epikürosçu olarak nitelendirilebileceği iddia edilmiştir.

PSYCHANALYSIS AS AN EPICUREAN THEORY AND SIGMUND FREUD AS A HEDONISTIC THINKER

Sigmund Freud’s theory of psychology (psychoanalysis) determined the paradigm in the field of psychology in the 20th century, and its effects in the history of psychology and culture continued until the 21st century. Freud claimed that man is not a “rational” being as it has been accepted throughout the history of thought. He emphasized the decisive effect of unconscious (irrational) processes on human behavior and placed this phenomenon at the center of his theory. However, no fundamental criticism has been made of Freud’s thesis that the unconscious desires of human beings, first of all, “avoiding pain and seeking pleasure”. Although the parallel aspects of Freud’s theory to Epicurus or hedonism have been pointed out in the psychology and/or psychoanalysis literature, the interaction between both schools or theories has not been discussed in detail. This article was written in order to reveal the similarities between the two schools by comparing both hedonism and Freudian theory (psychoanalysis) in detail – in the context of the subject it focuses on. It has been argued that Freud could be characterized as a hedonist or an Epicurean.

PDF

___

Aristoteles; Metafizik, çev.: Y. Gurur Sev, Pinhan Yayıncılık, İstanbul, 2017.
Aristoteles; Nikomakhos’a Etik, çev.: Saffet Babür, Bilgesu Yayınları, Ankara, 2011.
Breger, Louis; Freud – Görüntünün Arkasındaki Karanlık, çev.: Aslı Biçen, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005.
Breuer, Josef – Freud, Sigmund; Studien Über Hysterie, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, 2007.
Bourdin, Dominique; Paradoxes du Principe de plaisir (Le principe de plaisir içinde, Jacques Angelergues et François Cointot (Ed.)), Presses universitaires de France, Paris, 2016.
Cevizci, Ahmet; Etik (Ahlak Felsefesi), Say Yayınları, İstanbul, 2014.
Cicero; De finibus bonorum et malorum (Über das höchste Gut und das größte Übel), Almancaya çev.: Harald Merklin, Reclam Yayınları, Stuttgart, 2010.
Diels, H. Diels – Kranz W.; Die Fragmente der Vorsokratiker, Weidmann, Berlin, 1951.
Ellenberger, Henri F.; Fechner and Freud, Bulletin of the Menninger Clinic. XX, 1956.
Ellenberger, Henri F.; The Story of Anna O.: A Critical Review of New Data, Journal of the History of the Behavioral Sciences 8, 1972.
Empiricus, Sextus; Kuşkunun Felsefesi, çev.: C. Cengiz Çevik, Kırk Gece Yayınları, İstanbul, 2010.
Ferenczi, Sandor – Rank, Otto; Entwicklungsziele der Psychoanalyse – Zur Wechselbeziehung von Theorie und Praxis (1924), Verlag Turia-Kant, 2009.
Frankl, Viktor E.; Der unbewußte Gott, Kösel-Verlag, München, 1991.
Freud, Sigmund; Zur Psychopathologie des Alltagslebens (5. Baskı), Verlag von S. Karger, Berlin, 1917.
Freud, Sigmund; Briefe an Wilhelm Fließ, S. Fischer Yayınları, Tübingen, 1999.
Freud, Sigmund; Fetishismus, (Studienausgabe, Band III, Psychologie des Unbewußten içinde), Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt am Main, 2000.
Freud, Sigmund; Psychologische Schriften, (Studienausgabe, Band IV).
Freud, Sigmund; Beiträge zur Psychologie des Liebenslebens II, Über die allgemeinste Erniedrigung des Liebenslebens (Band V içinde).
Freud, Sigmund; Hemmung, Symptom und Angst.
Freud, Sigmund; Hysterische Phantasien und ihre Beziehung zur Bisexualität (Studienausgabe, Band VI, Hysterie und Angst).
Freud, Sigmund; Zur Einführung des Narzißmus (Band III).
Freud, Sigmund; Mitteilung eines der psychoanalytischen Theorie widersprechenden Falles von Paranoia, (Studienausgabe, Band VII, Zwang, Paranoia und Perversion).
Freud, Sigmund; Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie, (Studienausgabe, Band V).
Freud, Sigmund; Ein Kind wird geschlagen, (Studienausgabe, Band VII, Zwang, Paranoia und Perversion).
Freud, Sigmund; Beiträge zur Psychologie des Liebenslebens II, Über die allgemeinste Erniedrigung des Liebenslebens (Band V).
Freud, Sigmund; Das Unbehagen in der Kultur (Band IX).
Freud, Sigmund; Warum Krieg? (Studienausgabe, Band IX, Fragen der Gesellschaft – Ursprünge der Religion).
Freud, Sigmund; Das Ich und Das Es, (Studienausgabe, Band III, Psychologie des Unbewußten).
Freud, Sigmund; Jenseits des Lustprinzips, (Studienausgabe, Band III, Psychologie des Unbewußten.
Freud, Sigmund; Meine Ansichten über die Rolle der Sexualität in der Ätiologie der Neurosen (1906), (Studienausgabe, Band V, Sexualleben).
Freud, Sigmund; Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse (22. Gesichtspunkte der Entwicklung und Regression. Ätiologie), (Studienausgabe, Band I).
Freud, Sigmund; Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse (32. Angst und Triebleben).
Freud, Sigmund; Formulierung über die zwei Prinzipien des psychischen Geschehens (1911), (Studienausgabe, Band III, Psychologie des Unbewußten).
Freud, Sigmund; Einige Charaktertypen aus der psychoanalytischen Arbeit (1916), (Studienausgabe, Band X, Bildinde Kunst und Literatur).
Freud, Sigmund; Die psychogene Sehstörung in psychoanalytischer Auffassung (1910).
Freud, Sigmund; Triebe und Triebschicksale (1915).
Freud, Sigmund; Der Traum (Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse und Neue Folge
Fromm, Erich; Man for Himself – An Inquiry into the Psychology of Ethics, Rinehart and Company, Incorporated, New York, 1947.
Gosling, J. C. B. Gosling – Taylor, C. C. W.; The Greeks on Pleasure, Clarendon Press, Oxford, 1982.
Hartmann, Heinz; Ben Psikolojisi ve Uyum Sorunu, çev.: Banu Büyükkal, Metis Yayınları, İstanbul, 2000.
İkiz, Tevfika Tunaboylu; Psikanaliz Konuşmaları, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2005.
Jones, Ernest; The Life and Work of Sigmund Freud, Basic Book, New York, 1957.
Laertios, Diogenes; Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri, çev.: Candan Şentuna, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2002.
Lange, Friedrich Albert; Geschichte des Materialismus und Kritik Seiner Bedeutung in der Gegenwart, Verlag von J. Baedeker, Iserlohn und Leipzig, 1887.
Long, A.A.; Hedonizmin İlk Savunucuları: Kireneliler (Etik Kuramları içinde), derleyen ve çeviren: M. Türkeri, Lotus Yay. Ankara, 2014.
Lucretius; De rerum natura, çev.: Turgut Uyar – Tomris Uyar, Norgunk Yayınları, İstanbul, 2011.
Meyer, Catherine; Le Livre Noir de La Psychanalyse, Editons des Arenes, 2010.
Mitchell, Stephen A.; Relational Concepts in Psychoanalysis, Harvard University Press, 1988.
Nasio, J.D.; Psikanalizin Yedi Büyüğü, çev.: Kenan Saralioğlu, Kırmızı Yayınları, İstanbul, 2008.
Peters, Francis E.; Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, çev.: Hakkı Hünler, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2004.
Phillips, Adam; Yasak Olmayan Hazlar, çev.: Saliha Nilüfer, Metis Yayınları, İstanbul, 2015
Platon, Gorgias, çev.: Sema Rifat - Mehmet Rifat, İşbankası Yayınları, İstanbul, 2018.
Platon, Gorgias, çev.; Philebos, çev.: Furkan Akderin, Say Yayınları, İstanbul, 2013.
Presles, Philippe; Freud’u İlgilendirmeyen Her Şey, çev.: Sinem Gürsoy Çakmak, Kuraldışı Yayıncılık, İstanbul, 2013.
Soccio, Douglas J.; Archetypes of Wisdom, Thomson/Wadsworth, 2007.
Onfray, Michel; Bir Putun Alacakaranlığı, çev.: Menekşe Tokyay, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2010.