Büyük Bir Matematik Tarihçisi ve Felsefecisi: Salih Zeki Bey (1864-1921)

Bu çalışmada Osmanlı Devleti'nin son döneminde yaşamış ve yapmış olduğu bilimsel çalışmalarla çağdaş bilimlerin ve özellikle de matematiğin Türkiye'de tanınmasına ve yayılmasına önemli katkılarda bulunmuş olan Salih Zeki Bey'in biyografisi kronolojik olarak verilmiştir. Salih Zeki Bey, aynı zamanda, Âsâr-ı Bakiye, Kâmûs-ı Riyâziyyât ve Dârü'l-Fünûn Konferansları adlı eserleriyle Türkiye'de, modern anlamda, bilim tarihi ile matematik tarihi çalışmalarının başlatıcısı/kurucusu olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

A Great Historian and Philosopher of Mathematics: Salih Zeki

The aim of this chronologic biography is a general presentation of the life and works of Salih Zeki, a great scientist of the late Ottoman era. Salih Zeki played a considerable role in the introduction of modern sciences, especially mathematics, and also became a founder of the researches in history of sciences and history of philosophy in Turkey with his works Âsâr-ı Bakiye (Works Inherited), Kâmûs-ı Riyâziyyât (The Encyclopedia of Mathematics) ve Dârü'l-Fünûn Konferansları (The Lectures in Dârü'l-Fünûn).

Keywords:

Turkey,

___

Adıvar, Abdülhak Adnan, Denemeler (Bilimin Sarp Yolunda Cüretkâr Adımlar), Derleyen: Remzi Demir, Ankara 2003.

Adıvar, Halide Edib, Memoirs of Halide Edib, Londra 1926.

Adıvar, Halide Edib, Mor Salkımlı Ev, Yayına Hazırlayanlar: Mehmet Kalpaklı ve Gülbün Türkgeldi, Dördüncü Baskı, İstanbul 2003.

Aydüz, Salim, "Salih Zeki", Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul 1999, s. 496-497.

Demir, Remzi, "Türkiye'de Bilim Tarihi Araştırmalarının Gelişimine Genel Bir Bakış" (1532-1993), Türkiye'de Bilim Tarihi Araştırmalarının Dünü ve Bugünü, Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Bilim Tarihi Anabilim Dalında Yapılan Çalışmalar, Ankara 2003, s. 1-92.

Dizer, Muammer, "Osmanlı'da Rasathaneler", Fatih'ten Günümüze Astronomi (Prof.Dr. Nüzhet Gökdoğan Sempozyumu, 7 Ekim 1993), İstanbul 1994, s. 27-68.

Enginün, İnci, "Adıvar, Halide Edip", TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt l, İstanbul 1988, s. 376-377.

Enginün, İnci, Halide Edip Adıvar'ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi, İstanbul 1995.

Ergin, Osman, İstanbul Mektepleri ve İlim, Terbiye ve Sanat Müesseseleri Dolayısıyla Türkiye Maarif Tarihi, 5 Cilt, İstanbul 1939-1943.

İshakoğlu, Sevtap, "1900-1946 Yılları Arasında, Dârü'l-Fünûn ve İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi'nde Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi", Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Hazırlayan: Feza Günergun, İstanbul 1995, s. 227-283.

Kazancıgil, Aykut ve Vural Solok, Türk Bitim Tarihi Bibliyografyası,(1850-1981), İstanbul 1981.

Kazancıgil, Aykut, "Bilim Tarihçilerimiz: Salih Zeki", Bilim Tarihi, Sayı 7, Mayıs 1992, s.21-23.

Kazancıgil, Aykut, Osmanlılar'da Bilim ve Teknoloji, İstanbul 1999.

Kerim Erim, "Riyaziye", Tanzimat I, İkinci Baskı, İstanbul 1999, s. 477-483.

Köz, İsmail, Salih Zeki'nin Mantık Anlayışı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1992.

Köz, İsmail, "Salih Zeki'nin Çağdaş Türk Düşüncesindeki Yeri", Felsefe Dünyası, Sayı 28, Temmuz 1998, s. 73-87.

Mehmed İzzet Bey, "Salih Zeki Bey", (Bursalı Mehmed Tâhir Bey'in Osmanlı Müellifleri içinde), Cilt 3, İstanbul 1342, s. 279-281.

Mesara, Gülbün, Aykut Kazancıgil ve Ahmed Güner Sayar, A.Süheyl Ünver Bibliyografyası, İstanbul 1998.

Salih Zeki Bey, Kâmûs-ı Riyâziyyât, Cilt l, İstanbul 1315.

Salih Zeki Bey, Âsâr-ı Bakiye, Cilt l ve 2, İstanbul 1329.

Salih Zeki, Âsâr-ı Bakiye (Ortaçağ İslâm Dünyası'nda Trigonometri), Cilt l, Yayına Hazırlayanlar: Remzi Demir ve Yavuz Unat, Ankara 2003.

Salih Zeki, Asâr-ı Bakiye (Ortaçağ İslâm Dünyası'nda Hesap ve Cebir), Cilt 2, Yayına Hazırlayan: Melek Dosay Gökdoğan, Ankara 2003.

Saraç, Celâl, Salih Zeki Bey, Hayatı ve Eserleri, Yayına Hazırlayan: Yeşim Işıl Ülman, İstanbul 2001.

Tekeli, Sevim, "Bir Bilim Adamımız: Salih Zeki", Türkiye l. Felsefe, Mantık, Bilim Tarihi Sempozyumu Bildirileri, 19-21 Kasım 1986, Yayına Hazırlayanlar: Kenan Gürsoy ve Alparslan Açıkgenç, Ankara 1991, s. 284-293.

Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, Üçüncü Baskı, İstanbul 1992.

Ünver, A.Süheyl, "İstanbul Tarihinde Rasadhanelerimiz", Hür Vatan, 24.6.1961.

Ünver, A.Süheyl, "Meşhur Riyaziyeci Salih Zeki (1864 - 2. 7. 1921)", Hür Vatan, 9.7.1961.

Ünver, A.Süheyl, "Ülkemizde Bilimler Tarihinin Gelişmesi Üzerine", Fen Dergisi, Sayı 10, İstanbul 1969, s. 295-297.