Türkiye’de Akademik Özgürlük, TSBD Kongreleri ve Dezavantajlı Gruplar Üzerine Söz Söylemek

Sempozyumlar, kongreler, konferanslar gibi akademik mecralar akademik özgürlüğün sınırlarına dair izlerin sürülebileceği yerler olarak analiz edilebilir. Bunu yapabilmenin yolu ise hegemonik söylemin, hâkim paradigmanın dışına çıkarak sınıfsal, etnik, dini, cinsiyete dayalı farklılıkları dolayısıyla dezavantajlı durumda olan grupların sorunlarını görünür kılan, hak odaklı araştırmaların kongrede sunulan bildiriler arasında yer alıp almadığına bakmaktır. Bu kapsamda çalışmanın iki temel amacı bulunmaktadır: ẟlki, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) iktidarı dönemine denk gelen TSBD kongreleri aracılığıyla dezavantajlı durumda olan grupların yaşadığı sorunların görünür kılınıp kılınmadığının, sorunların hangi bağlamda ele alındığının izinin sürülmesidir. İkincisi de, politik baskı koşullarının azaldığı ve arttığı hallerde akademik kamusal bir mecra olarak TSBD kongrelerinde “hassas” konular üzerine hâkim paradigmanın dışında söz söyleyebilen, fikir yürüten akademisyenlerin akıbetine dair çıkarımlarda bulunmaktır. Bu amaçla 2001 yılında, AKP iktidarı öncesindeki son TSBD kongresinden başlayarak 2003 ve 2005’te yapılan üç kongreye dair genel bir çerçeve çizilmiştir. İkinci olarak görece daha liberal bir dönem olan, AKP’nin Ermeni, Alevi ve Kürt açılımlarını başlattığı 2007 yılı ve sonrasındaki 2009, 2011, 2013 ve 2015’teki kongreler analiz edilmiştir. Son olarak, söz konusu liberal ortamın ağır baskı koşullarıyla yer değiştirdiği OHAL dönemine denk gelen 2017’deki kongre incelenerek toplamda altı kongrenin program içerikleri ve sunulan bildiriler; Kürtlerin, Ermenilerin, Alevilerin, kadınların ve çocukların sorunlarını değerlendirme biçimleri açısından betimsel olarak analiz edilmiştir.

Academic Freedom in Turkey: TSSA Congresses and Talking on Disadvantaged Groups

Academic milieus such as symposia, congresses and conferences may be analyzed as places where the traces of academic freedom can be tracked. Such an analysis can be carried out through determination of whether the proceedings of these events include studies on disadvantaged groups that focus on class-based, ethnic, religious and sexual discrimination by moving beyond the hegemonic discourse and the dominant paradigm. Within this scope, the current study has two main areas of focus: the first is an analysis of whether and in what context the problems faced by the disadvantaged groups have been discussed in the Turkish Social Sciences Association’s (TSSA) biannual congresses held during the rule of the Justice and Development Party (JDP); and the second is an evaluation of academics that offer a critical perspective on "sensitive" issues. To this end, the current paper, starting from the TSSA congress held in 2001 - a year before the JDP seized power- and including the congresses held in 2003 and 2005, offers a general evaluation of the congresses. In the second part, the paper addresses the congresses held in 2009, 2011, 2013 and 2015, which can be defined as a more liberal period of the JDP rule, coinciding with efforts towards a peaceful resolution to Armenian, Alawite and Kurdish questions. Finally, the paper offers an analysis of the last congress held in 2017 under the state of emergency that saw replacement of a liberal outlook of the government with straightforward pressure on dissent. A total of six congresses have therefore been analyzed with regard to the program content, the proceedings, and ways of handling the issues that relate to Kurds, Armenians, Alawites, women and children.

PDF

___

aljazeera.com.tr (2015). “Ortak açıklamanın tam metni.” http://www.aljazeera.com.tr/haber/ortak-aciklamanin-tam-metni Erişim tarihi: 02.04.2018.
bbc.com (2015). “Suruç’ta katliam: 31 ölü, 104 yaralı”. 21.07.2015. https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/07/150720_suruc_saldiri Erişim tarihi: 20.04.2018.
Bruinessen, Martin van (2011). “Akademik Özgürlük ve ẟfade ÖzgürlüĞü: ẟsmail Beşikçi Vakası.” ẟsmail Beşikçi. Barış Ünlü ve Ozan DeĞer (der.) içinde. ẟstanbul: ẟletişim. 47-56.
Borovalı, Murat ve Cemil Boyraz (2015). “AKP’nin Alevi Açılımı: AleviliĞi Tanım(lam)ak.” Birikim 309-310:143-147.
cumhuriyet.com.tr (2015). “ẟsyan bu kez üniformalı.” 23.08.2015. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/350809/isyan_bu_kez_uniformal i.html Erişim tarihi: 20.04.2018.
Çoban Keneş, Hatice (2014). “Ulusal Sosyal Bilimler Kongrelerinde AyrımcılıĞın Ele Alınışı: Genel Bir DeĞerlendirme ve 13. Sosyal Bilimler Kongresi’nde Nefret Söylemi Oturumu, (Ankara-ODTÜ, 4-6 Aralık 2013).” Kültür ve ẟletişim 17(1): 127-138.
Ergün, Reyda (2014). “Akademik Özgürlük.” Hakkınız Var: ẟnsan Hakları Üzerine Yazılar. Kafkaslı, Zehra ve Begüm Baki (der.) içinde. ẟstanbul: DoĞan. 107-110.
evrensel.net (2015). “ErdoĞan’dan Tehdit: 400 Vekili Verin, Bu ẟş Huzur ẟçinde Çözülsün.” https://www.evrensel.net/haber/107046/erdogandan-tehdit-400-vekili-verin-bu-is-huzur-icinde-cozulsun. Erişim tarihi: 20.04.2018.
Gök, Deniz (2015b). “2015’te Türkiye Gündeminde ẟz Bırakan 76 Olay.” https://onedio.com/haber/2015-te-turkiye-gundeminde-iz-birakan-76-olay-633470. Erişim tarihi: 26.01.2018.
haberturk.com (2015). “AĞrı’da teröristler ateş açtı: 4 asker yaralı.” 12.02.2015. https://www.haberturk.com/gundem/haber/1064648-agrida-teroristler-ates-acti-4-asker-yarali Erişim tarihi: 20.04.2018.
ẟnsan Hakları ẟçin Akademisyenler AĞı (2018). “Zor Koşullar Altında ẟnsan Hakları Aktivistleri Olarak Akademisyenleri Desteklemek.” www.tihvakademi.org/wp-content/uploads/2018/04/BultenTurkceSON.pdf. Erişim tarihi: 06.05.2018.
Kodaman, Timuçin (2013). “Ermeni Açılımı ve Türk Dünyası.” SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 30: 111-122. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/117762. Erişim tarihi: 01.04.2018.
milliyet.com.tr (2009). “ErdoĞan: Çözüme çok yakınız.” http://www.milliyet.com.tr/cozume-cok-yakiniz-siyaset-1101080/ Erişim tarihi: 15.03.2018.
milliyet.com.tr (2016). “ErdoĞan: Dolmabahçe mutabakatı diye bir şey yok.” 24.04.2016. http://www.milliyet.com.tr/erdogan-dolmabahce-mutabakati-diye-siyaset-2232995/ Erişim tarihi: 10.04.2018.
odatv.com (2015). “ẟşte Çözüm Süreci’nin Kronolojisi.” https://odatv.com/iste-cozum-surecinin-kronolojisi-1108151200.html. Erişim tarihi: 25.04.2018.
Onuş, Sinan ve Rengin Arslan (2014). “2014’te Türkiye’de Neler Oldu?” https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141231_turkiye_2014. Erişim tarihi: 10.04.2018.
Oyan, OĞuz (2017). “Ulusal Sosyal Bilimler Kongreleri.” http://haber.sol.org.tr/yazarlar/oguz-oyan/ulusal-sosyal-bilimler-kongreleri-217917. Erişim tarihi: 02.04.2018.
Seggie, F. Nevra ve Veysel Gökbel (2014). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Akademik Özgürlük Analiz. ẟstanbul: SETA.
Şenay, Gonca (2015). “Kürt Sorununda 12 Yılın Karnesi.” http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/kurt-sorununda-12-yilin-karnesi. Erişim tarihi: 20.01.2018.
Şirin, Tolga (2014). “Üniversitede ẟfade ÖzgürlüĞü.” Türkiye’de ẟfade ÖzgürlüĞü. Özge Görel (der.) içinde. Ankara: Türkiye Barolar BirliĞi Yayınları. http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/523.pdf. Erişim tarihi: 01.04.2018.
Tartılacı, Abdülkadir (2016). Türkiye’de Liberalizm: Ak Parti Dönemi Politikaları ve Uygulamaları (2002-2011). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Yayınları Phttp://hdl.handle.net/11499/1095. Erişim tarihi: 26.03.2018.
t24.com.tr (2016). “‘Barış ẟçin Akademisyenler’in 1128 ẟmzayla AçıkladıĞı Bildirinin Tam Metni.” http://t24.com.tr/haber/baris-icin-akademisyenlerin-1128-imzayla-acikladigi-bildirinin-tam-metni,324471. Erişim tarihi:
YiĞiter, Cenk (2016). “ErdoĞan’ın ‘Otolimitasyon Deklarasyonu’, OHAL ve Akademik Özgürlük.” Ankara Barosu Dergisi 2016(3): 467-482.
KHK/672: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/09/20160901M1-1-15.
KHK/675:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/10/20161029-4.htm.
KHK/679:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170106M1-1.htm.
KHK/686:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/02/20170207M1-1.htm.
KHK/689:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/04/20170429-M1-1.htm.
KHK/692:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/07/20170714M1-1.htm.
KHK/693:http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/08/20170825-12.htm.
KHK/695: http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171224-20.htm.
7. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi 21-23 Kasım 2001, Ankara: Varan Matbaacılık.
8. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi 3-5 Aralık 2003, Ankara: Varan Matbaacılık.
9. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi 7-9 Aralık 2005, Ankara: Varan Matbaacılık.
10. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi 28-30 Kasım 2007, Ankara: Varan Matbaacılık.
11. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi http://tsbd.org.tr/tsbd-kongre/tsbd-gecmis-kongre-kitapciklari/. Erişim tarihi:12.02.2018.
12. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi http://tsbd.org.tr/tsbd-kongre/tsbd-gecmis-kongre-kitapciklari/. Erişim tarihi:12.02.2018.
13. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi http://tsbd.org.tr/tsbd-kongre/tsbd-gecmis-kongre-kitapciklari/. Erişim tarihi:12.02.2018.
14. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi http://tsbd.org.tr/tsbd-kongre/tsbd-gecmis-kongre-kitapciklari/.Erişim tarihi:12.02.2018.
15. Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi http://tsbd.org.tr/wp-content/uploads/2018/01/1-197.pdf.Erişim tarihi:12.03.2018.