Kafes Filminde 12 Eylül Belleğinin Yeniden İnşası

12 Eylül öncesi dönemin aktif siyasi gruplarından biri olan ülkücüler, diğer siyasi gruplara kıyasla, 12 Eylül tanıklıklarını ve maduriyetlerin i toplumla paylaşmak konusunda isteksiz ya da suskun bir grup olmuştur. Ülkedeki bazı siyasi gelişmelerin ardından 12 Eylül ile hesaplaşma olasılığının ortaya çıktığı 2010 yılıyla birlikte ülkücü hareketin temsilcilerinden olan bazı isimler bu sessizliği bozmuş olsa da ülkücülerin genel tavrı çok da değişmemiştir. Kafes filmi ise, 12 Eylül’e ülkücülerin gözünden bakan bir film olma iddiasıyla çekilmiş ilk film olarak, daha önce sol ya da liberalsa bakış açılarıyla çekilmiş olan 12 Eylül filmleri arasındaki yerini almıştır. Bu açıdan önemli bulunan Kafes’in anlatısına bellek çalışmalarının temel kavramları çerçevesinde yakından bakmak amaçlanmıştır. Makalenin temel sorunsalı 12 Eylül’ün ve 12 Eylül öncesinin aktif siyasi gruplarından olan ülkücülerin nasıl temsil edildiği ve bu temsilin 12 Eylül ile yüzleşmeye olanak sağlayıp sağlayamayacaıdır. Makalede öncelikle ülkücü hareketin ortaya çıkışı ve12 Eylül öncesi durumu hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Daha sonra filmin anlatısı, bellek çalışmalarının anakronizm, toplumsal çerçeve, çarpıtma ve yüzleşme gibi kavramları çerçevesinde incelenmiştir. Kolektif bellek yeniden inşa edilirken güncel çıkarlara da hizmet etmektedir. Michael Schudson, bellei yeniden inşa ederken bu inşanın geçmişi çarpıtarak yapıldığına dikkat çekmekte ve ç arpıtma dinamikleri üzerinde durmaktadır. Makalede, Schudson’ın belirttiği çarpı tma dinamiklerinden araçsallaştırma ve öykülemenin filmin anlatısında nasıl kullanıldığına bakılmıştır.

Reconstruction of September 12 Memory in Cage (Kafes)

The Idealists /Nationalists (Ülkücüler), who were one of the active political groups of the period before September 12, compared to other political groups, became reluctant or silent to share their witnesses and victimization with the society. After some political developments in the country, when the possibility of settling with September 12 emerged, some of the representatives of the nationalist movement disrupted this silence, but the general attitude of the group did not change much. The movie Cage (Kafes), is the first film taken on September 12, with the claim of being a film looking from the eyes of the Idealists /Nationalists, and has taken its place thusly among the films of the 12th September. In this respect, it is aimed to take a closer look at the narrative of the movie Cage (Kafes) which is important within the framework of the basic concepts of memory studies. The main problematic of the study is how the movie, represents the nationalists as one of the important political group of post and pre era of September 12, and subsequently whether this representation could enable some sort of reconciliation with the September 12. For this purpose, firstly the information about the emergence of the idealist/nationalist movement (Ülkücü Hareket) and its pre – 12th September situation is given. Later, the narrative of the film is examined within the framework of memory concepts such as anachronism, social frame, distortion and reconciliation. While it is reconstructing, collective memory also serves uptodate interests. Michael Schudson draws attention to the fact that this reconstruction is done through a distortion of the history and emphasizes the dynamics of distortion. In this article, it is examined that how two of the Schudson’s distortion dynamics, instrumentalization and narration is used in the narration of the movie Cage (Kafes).

PDF

___

Assmann, Jan (2001). Kültürel Bellek. stanbul: Ayrıntı Yayınları.
Auerbach, Yehudith (2008). “The Reconciliation Pyramid A NarrativeBased Frameworks for Analyzing Identity Conflicts.” http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.14679 221.2008.00692.x/epdf. Erişim tarihi: 18.03.2018
Aytekin, Gezici (2014). Ülkücülük Tarihi. Ankara: Tutku Yayınevi.
Ayvazolu, Beşir (2002). “Tanrıda’dan Hira Daı’na Uzun nce Yollar.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Milliyetçilik. C. 4. içinde. stanbul: letişim Yayınları. 541578.
Belge, Murat (1990). “12 Eylül Filmi Henüz Yapılmadı.” Beyazperde 8: 38. Belge, Murat (2007). “Türkiye’de Sosyalizm Tarihinin Ana Çizgileri.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, C. 8. içinde. stanbul: letişim Yayınları. 1948.
Bora, Tanıl (2007). Türk Saının Üç Hali . stanbul: Birikim Yayınları.
Bora, Tanıl ve Kemal Can (2004). Devlet ve Kuzgun. stanbul: letişim Yayınları.
Bora, Tanıl ve Kemal Can (2009). Devlet Ocak Dergah: 12 Eylül’den 1990’lara Ülkücü Hareket. istanbul: iletişim Yayınları.
Bozarslan, Hamit (2007). “Türkiye’de Kürt Sol Hareketi.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, C. 8. içinde. stanbul: letişim Yayınları. 116912 07.
Butler, Andrew M. (2011). Film Çalışmaları. stanbul: Kalkedon Yayınları.
cumhuriyet.com.tr (2011). “33 Yıllık tiraf.” 24.12 .2011. http://www.cumhuriyet.com.tr/ haber/diger/307822/ 33 _yillik_itiraf.html Erişim Tarihi: 01.02.2018.
Eren, Mustafa (2012). Kanlı Pazar. stanbul: Kalkedon Yayınları.
Erken, Veysi (2009). Muhsin Yazıcıolu Er Kişi . Ankara: Bilge Ofset Matbaa.
Erken, Veysi (2010). Muhsin Yazıcıolu’nun Büyük Birlik Tasavvuru . Ankara: Bilge Ofset Matbaa.
Erll, Astrid (2008). “Literature, Film, and the Mediality of Cultural Memory.” Cultural Memory Studies: An International and Interdisciplinary Handbook. New York: de Gruyter. 389398.
Ertekin, Orhangazi (2002). “Cumhuriyet Döneminde Türkçülüün Çatallanan Yolları.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Milliyetçilik, C. 4. içinde. istanbul: iletişim Yayınları. 345387.
haberplatosu.com (2015). “12 Eylül Dönemi Ülkücülerinin Dramını Anlatan Kafes Filmi Vizyonda.” 06.10.2015. http://www.haberplatosu.com/12eylul donemiulkuculerindraminianlatankafesfilmivizy onda/1636/. Erişim tarihi: 15.02.2018.
haber7.com (2009). “Yazıcıolu’nun Anıları Eşini Ka hretti.” 28.03.2009. http://www.haber7.com/guncel/haber/390857yaziciogl ununanilariesini kahretti. Erişim tarihi: 15.02.2018.
Halbwachs, Maurice (1992). On Collective Memory. Chicago: University of Chicago Press.
insanhaber.com (2015). “Mahmut Kaptan: Ülkücüler de nsan Solcular da.” 09.10.2015.
http://www.insanhaber.com/kultursanat/mahmutkapta nulkuculerdeinsan solculardah50232.html. Erişim tarihi: 15.02.2018.
internethaber.com (2013). “Tecavüz ve şkence Etti imdi Bakın Nerde?” 12.09.2013.
http://www.internethaber.com/tecavuzveiskenceett isimdibakinnerde 583198h.htm. Erişim tarihi: 15.02.2018.
Kaplan, E. Ann ve Ban Wang (2004). “From Traumatic Paralysis to the Force Field of Modernity.” Trauma and Cinema, CrossCultural Explorations , Hong Kong: Hong Kong University Press. 122.
Kara, Mesut (2012). Sinema ve 12 Eylül. stanbul: Agora Kitaplıı.
Kuzu, Ali (2015). Alparslan Türkeş Dokuz Işık: Ülkücü Hareketin Tarihi. istanbul: Kariyer Yayıncılık.
Maktav, Hilmi (2000). “Türk Sinemasında 12 Eylül.” Birikim 138: 7984.
Okuyan, Yaşar (2010). O Yıllar. stanbul: Doan Kitap.
Özön, Nijat (2000). Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüü . istanbul: Kabalcı Yayınevi.
Paker, Murat (2013). “Yüzleşmenin PsikoPolitii.” Bir Daha Asla: Geçmişl Yüzleşme ve Özür içinde. stanbul: letişim Yayınları. 185203.
Sarlo, Beatriz (2012). Geçmiş Zaman. stanbul: Metis Yayınları.
Schudson, Michael (2007). “Kolektif Bellein Çarpıt ma Dinamikleri.” Cogito 50: 179199.
ehsuvarolu, Lütfü (yt. yok). Kafes. Ankara: Genç Sanat Yayınları.
ehsuvarolu, Lütfü (1999). Milli Sivil Stratejik Konsept: Çadaş Kızılelma ve Yeniden Ülkücülük. Ankara: Seba Yayınları.
Taşkın, Yüksel (2002). “AntiKomünizm ve Türk Milli yetçilii: Endişe ve Pragmatizm.” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Milliyetçilik, C. 4. içinde. stanbul: letişim Yayınları. 618634.
trtarsiv.com (t.y.). “1974 Genel Af Yasasının Detayları.” t.y. http://www.trtarsiv.com/izle/82157/1974genelafya sasinindetayları. Erişim tarihi: 15.02.2018.
Tunalı, A. Yamur (2014). Kavga Günleri: 19681980 . stanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Turhan, Metin (2014). Ülkü Ocakları 19661980 . Ankara: Hazar Matbaacılık.
Türkeş, Alparslan (1975). Milli Doktrin Dokuz Işık. stanbul: Kutlu Yayınları. turkocaklari.org.tr (2015). “Lütfü ehsuvarolu’nun Kafes Filmi Hakkındakİ Röportajı.” 29.09.2015. https://www.turkocaklari.org.tr/basindansecmeler/lutfusehsuvaroglu39nunkafesfilmihakk indakiroportaji5650. Erişim Tarihi: 15.02.2018.
youtube.com (2010). “Muhsin Yazıcıolu işkence Günlerini Anlatıyor.” 25.03.2010. https://www.youtube.com/watch?v=j_Wyq1 AQ_s. Erişim Tarihi: 15.02.2018.