Sosyal Medya Salgını: Türkiye'de Korona'nın Mizahi Yönü

Tıpkı toplumlar ve bireyler gibi gülme ihtiyacı ve bu ihtiyacın dışa vurumu da yenilenen, dönüşen dünyadan etkilenmektedir. Geleneksel mizah şartlara, çağlara ve gelişmelere göre biçim, içerik ve ortam bakımından farklı şekillerde icra edilmektedir. Günümüzde sosyal medya aracılığıyla tamamen dijital ortama taşınan gülme ve güldürme güdüsü toplumun önemli kısmını etkileyen durumlardan, güncel hadiselerden, toplumda görülen aksaklıklardan beslenmektedir. 2020 yılının en önemli hadisesi olan Covid-19 (korona) salgını da özellikle sosyal medya kullanıcıları tarafından paylaşılan şiirlere, fıkralara ve karikatürlere konu edilmiştir. Tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye'yi de sosyal, siyasal, ekonomik anlamda etkileyen, binlerce can kaybına yol açan bu hadisenin halk kültürü üzerindeki etkisi mizah sınırlılıkları içerisinde ele alınmıştır. Bu amaçla çalışmada 2020 Mart ayı itibariyle Instagram, Facebook, Twitter vb. sosyal ağlarda ve bloglarda paylaşılmış korona virüsü konulu şiir, fıkra ve karikatürler incelenmiş ve bunlar güncel mizah kuramlarından “Üstünlük Kuramı” ile ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Yapılan mizahın bireyin kendisini daha güçlü, rakibi ise daha zayıf görme ihtiyacından kaynaklandığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

korona, mizah, güldürü, salgın, sosyal medya

Social Media Pandemic: Humorous Aspect of Corona in Turkey

The need for laughing and the reflection of this need are affected by the renewed, transformed world as it is for societies and individuals. Traditional humour is performed in different forms in terms of form, content and environment in line with conditions, eras, developments. The motive of laughing and making somebody laugh, transferred completely to the digital environment by social media, take their sources from the cases affecting a great part of society, current events, problems seen in the society. Covid-19 (corona) pandemic, the most important event in 2020, have been subjected in the poems, jokes and caricatures shared especially by social media users. The effect of this event, affecting Turkey in social, political, economic respects as well as the whole world and causing thousands of loss of lives, on the folk culture were discussed within the borders of humour. In this regard, poems, jokes and caricatures, shared on the social networks such as Instagram, Facebook, Twitter etc. and on blogs as of March 2020 and subjecting corona, were examined and the relationship of these with “Superiority Theory”, one of current humour theories, was attempted to be explained. It was concluded that the humor made stems from the individual's need to see himself stronger and his opponent weaker.

Keywords:

social media, corona, humour, comedy, pandemic,

PDF

___

Bayraktar, Zülfikar (2012). “Nasreddin Hoca ve Timur Konulu Fıkraların Gülmede Üstünlük Kuramı Açısından Değerlendirilmesi”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1/1: 265-274.
Bergson, Henri (2006). Gülme Komiğin Anlamı Üzerine Deneme. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Boratav, Pertev Naili (1982). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Boratav, Pertev Naili (1999). 100 Soruda Türk Folkloru. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Bronner, Simon J. (2009). “Digitizing and Virtualizing Folklore”, Folklore and the Internet: Vernacular Expression in a Digital World. (Ed. Trevor J. Blank). Utah: Utah State University Press, 21-66.
Çetinkaya, Gülnaz (2006). Gırgır Dergisinin Türk Halkbilimi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Elçin, Şükrü (1992). “Mani”. Türk Dünyası El Kitabı Üçüncü Cilt-Edebiyat. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, 308-309.
Feinberg, Leonard (2014). “Mizahın Sırrı”. (Çev. Ali Çelik-F. Gül Koçsoy). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar-2, (Haz. Öcal Oğuz-Selcan Gürçayır Teke). Ankara: Geleneksel Yayıncılık, 279-288.
Gökşen, Cengiz (2002). Temel Fıkraları Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güneri, Canan (2008). Sanat Alanı Olarak Mizah: Sanat, Mizah, Karikatür İlişkisi ve Türkiye’den Üç Örnek. Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güvenç, Ahmet Özgür (2011). “Dede Korkut Edebiyatı’nda Mizah”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 46: 157-180.
Hançerlioğlu, Orhan (1992). Türk Dili Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Koestler, Arthur (1997). Mizah Yaratma Eylemi. (Çev. Sevinç Kabakçıoğlu-Özcan Kabakçıoğlu). İstanbul: İris Yayıncılık.
Morreall, John (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. (Çev. Kubilay Aysevener-Şenay Soyer). İstanbul: İris Yayıncılık.
Ong, Walter J. (2010). Sözlü ve Yazılı Kültür: Sözün Teknolojileşmesi. İstanbul: Metis Kitap.
Öğüt Eker, Gülin (2009). İnsan Kültür Mizah. Ankara: Grafiker Yayınları.
Öngören, Ferit (1983). Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi 1923-1983. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Özdemir, Nebi (2008). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Geleneksel Yayınları.
Türkmen, Fikret (1989). “Nasreddin Hoca Fıkralarında Söz ve Hareket Komiği-Hoca’ya Ait Fıkraların Ayırt Edilmesi İçin Bir Metot Denemesi”, I. Milletlerarası Nasreddin Hoca Sempozyumu Bildirileri (Ankara, 15-17 Mayıs 1989). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 361-368.
Yardımcı, İsmail (2010). “Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3/2: 1-41.