Antik Yunan ve Rönesans’ın Tarihsel Sürecinde Heykel Sanatında Çıplaklık

Evrensel bir niteliğe sahip olan sanat farklı şekillerde ele alınsa da her kültürde kendini göstermektedir. Her kültür kendi kalıpları içerisinde insan bedeninin çıplaklığını ele almış ve sanat eserlerinde yansıtmıştır. Sanatta çıplaklık teması insanın tarihsel, siyasal, düşsel süreçleri içerisindeki gelişmeleri ile doğrudan orantılıdır. Sanat dalları içerisinde, beden, çıplaklık ve beden estetiği en çok kullanılan metaforik, sanatsal ve biçimsel öğelerdir. Çıplak bedeninin sanat yapıtlarına yansımalarının o dönem içerisinde hâkim olunan din, ahlaki görüşler ve mevcut iktidarların görüşleri içerisinde şekillendiği görülmektedir. Sanatta çıplaklık Helenistik Dönem ve Rönesans’ta ruhsal ve tensel olmak üzere karşıt anlamlar kazanmıştır. Sanat yapıtlarında aktarılan çıplak formlar yapıldığı dönemlerin şartları çerçevesinde toplumsal ve sosyal yapılanma içerisinde ele alınarak değerlendirilmelidir. Bu çalışmada farklı dönemlerde ele alınan beden çıplaklığının insanın varoluşunu sorgulaması ve bu sorgulamayı sanat dallarına aktarmasını incelemeye çalıştık. Helenistik Dönem ve Rönesans heykel sanatlarında aktarılan çıplaklığı eserler üzerinden analiz ederek ilgili dönemleri ele aldık. Her iki dönemde de farklı bağlamsal temeller çerçevesinde ele alınan çıplaklık hem dine hem de toplumsal kabule başkaldırı niteliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Helenistik Dönem, Rönesans, heykel, çıplaklık, sanat

Nudity in the Art of Sculpture in the Historical Process of Ancient Greek and Renaissance

Although art, which has a universal nature, is considered in different ways, it manifests itself in every culture. Each culture has dealt with the nudity of the human body in its own patterns and reflected it in its works of art. The theme of nudity in art is directly proportional to the developments of man in his historical, political, imaginary processes. Among the branches of art, body, nudity, and body aesthetics are the most used metaphorical, artistic, and formal elements. It is seen that the reflections of his naked body on works of art were formed within the prevailing religion, moral views, and the views of the current authorities at that time. Nudity in art acquired opposite meanings, spiritual and sensual, in the Hellenistic period and the Renaissance. The naked forms conveyed in works of art should be evaluated by considering them in the social and social structure within the framework of the conditions of the periods in which they were made. Our aim is to examine the fact that body nudity, which is considered in different periods, questions the existence of man, and transfers this inquiry to the branches of art. Nudity, which is handled within the framework of different contextual foundations in both periods, is a rebellion against both religion and social acceptance.

Keywords:

Hellenistic Period, Renaissance, sculpture, nudity, art,

PDF

___

Albenda, Pauline (2005). “The Queen of the Night Plaque-A Revisit”. Journal of the American Oriental Society, 125(2): 171-190.
Altan, Çetin (1978). “Çıplak”. Milliyet Sanat Dergisi, 260.
Antmen, Ahu (2008). Sanat, Cinsiyet, Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Antmen, Ahu (2013). Kimlikli Bedenler, Sanat, Kimlik Cinsiyet. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Atalay, Rahmi (2016). “Mitolojinin Heykel Plastiğine Yansımalarına Genel Bir Bakış”. Sanat Dergisi, 25: 5-17.
Başaran, Cevat ve Kasapoğlu, Hasan (2018). “Kanon: Grek Klasik Heykeltıraşlığında Estetik Arayışı”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(ÖS): 2835-2853.
Berger, John (2005). Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis Yayınları.
Boardman, John (2017). Yunan Sanatı. Çev. Yasemin İlseven. İstanbul: Homer Kitabevi.
Corbin, Alain vd. (2008). Bedenin Tarihi. Çev. Saadet Özen. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dede, Bayram (2020). “Helenistik Heykel Sanatında İnsan İmgesi”. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi. 48: 570-576.
Dixon, A., Graham (2010). Sanat Atlası. Türkçe Ed. Seçkin Sevil. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
Durugönül, Serra ve Tepebaş, Ulus (2014). “Çıplaklığın Kısa Tarihçesi: Antik Dünya’da Çıplaklık”. Çömlek Dergisi, 11: 22-27.
Edgü, Ferit (1978). “20. Yüzyıl Resminde Çıplaklık”. Milliyet Sanat Dergisi, 260.
Ersoy, Ayla (2002). Sanat Kavramlarına Giriş. İstanbul: Yorum Sanat Yayıncılık.
Freeland, Cynthia (2001). Sanat Kuramı. Çev. Füsun Demir. Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
Gezgin, İsmail (2010). Antik Yunan ve Roma Sanatında Cinsellik ve Erotizm. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Giddens, Anthony (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik, Genç Modern Çağda Benlik ve Toplum. Çev. Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları.
Göğer, İbrahim (2019). “Sanat ve Beden İlişkisi”. Foto Graf E-Dergi, 8: 4-17.
Hollingsworth, Marry (2009). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
Huntürk, Özi (2016). Heykel ve Sanat Kuramları. İstanbul: Hayalperest Yayınları.
Karakozak, Emel (2019). “Sanat Üretiminde Bedenin İzdüşümü”. Foto Graf E-Dergi, 8: 24-28.
Leppert, Richard (2002). Sanatta Anlamın Görüntüsü. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Rüstemoğlu, Hüseyin. (2012). Modern Resim Sanatında Çıplaklık ve Erotizm Olgusu. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şahin, Erdoğan T. (1993). Sanat Tarihi. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınevi.
Sakallı, Merve (2018). Çağdaş Sanatta Beden Kullanımı Olarak Çirkinin Estetiği. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Schiller, Frederich von (1999). Estetik Üzerine. Çev. Melahat Özgü. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
Sennet, Richard (2021). Ten ve Taş; Batı Uygarlığında Beden ve Teşhir. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları.
Şenyapılı, Önder (2002). Rönesans Sonrasında Sanat ve Cinsellik/seksin Yeniden Doğusu. İstanbul: Boyut Kitapları.
Şeyhun, Melis, H. (2009). “Bir Tuval Olarak Beden”. Sanat Dünyamız, 115: 12-17.
Sözen, Metin ve Tanyeli, Uğur (2005). Sanat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Tatar, Onur (2020). “Çıplak Bedenin Kamusal Alanda Eleştiri Nesnel Olarak Kullanımı: Spencer Tunick’in Enstalasyonları”. Yedi Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 24: 57-70.
Turani, Adnan (1997). Dünya Sanat Tarihi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
URL-1: “Persephone’nin Kaçırılışı”. https://www.sanatinoykusu.com/gian-lorenzo-bernini/ (Erişim: 25.12.2021).
Yıldız, Gökhan (2010). Etik ve Estetik Bağlamda Resimde Çıplak Figür. Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.