MUSTAFA KAN, Ömer SÖZEN, Arzu KAN, Ufuk KARADAVUT, Mehmet YAĞMUR

Orta Kızılırmak Vadisi’nde Üretici Şartlarında Yerel Kuru Fasulye Popülasyonlarının Doğal Kaynak Ekonomisi Açısından Genel Değerlendirilmesi

Ana vatanı olmadığı halde kuru fasulye için mikro gen merkezlerinesahip olan Türkiye, hem genetik çeşitlilik hem de yemek kültürüaçısından önemli bir ülkedir. Araştırmada Türkiye’de kuru fasulyeiçin önemli bir yere sahip olan Orta Kızılırmak Vadisi’nde yerel kurufasulye popülasyonları (YKFP) üretimi yapan 140 üretici ile yüz yüzegörüşülerek anket soru formları doldurulmuştur. Üreticiler tarla tipiüretim (TTÜ) yapan ve bahçe tipi üretim (BTÜ) yapanlar olarak ikigruba ayrılmıştır. Bu çalışma ile YKFP üreticilerinin bupopülasyonları tercih nedenleri ve üretmiş oldukları YKFP’nin genelkarakteristikleri ortaya konulmuştur. Ayrıca üreticilerin bu tür yerelürünlere ekonomik (kırsal kalkınmanın ekonomik boyutu) ve genetikkaynak (doğal kaynak) açısından bakış açıları araştırılmıştır. Sonuçolarak, araştırma bölgesinde üreticilerin iki yıllık üretim dönemlerideğerlendirilmiş ve yerel kuru fasulye ekim alanında daralmanınolduğu (yaklaşık %50) tespit edilmiştir. Yerel popülasyonların vegenetik kaynakların korunmasında küçük çiftçilerin önemli roloynadığı ve daha hassas oldukları ve bu değerlerin korunmasında vesürdürülebilir kullanımında ekonomik potansiyeli göz önüne alançalışmalara ve politikalara ihtiyaç olduğu belirlenmiştir.

General Evaluation of Dry Bean Landraces in Farmers’ Field in Terms of Natural Resource Economics in The Middle Kızılırmak Valley of Turkey

Albeit it is not the homeland of dry beans, Turkey is an important country by having its micro-gene centers, genetic diversity and food culture. This research was conducted in Middle Kızılırmak Valley where we have important place for dry bean production. In the study, 140 dry bean landrace (DBL) producers interviewed face to face for fulfilling the questionnaire forms. The producers divided into 2 groups as home garden type producers (HGP) and field type producers (FP). In this study, the general characteristics of DBL producers and produced DBL, and the reasons for choosing these populations were determined. In addition, the producers 'perspectives in terms of economic (economic aspect of rural development) and genetic resources (natural resources) have been investigated. As a result, 2- year production periods of the DBL producers in the research area were evaluated and it was found that there was a contraction in the dry bean landrace production area (about 50%). It has been determined that small farmers play an important role in the conservation, and they are more sensitive in the protection of genetic resources. We need to have more studies and policies that include conservation and sustainability with economically better potentials.

PDF

___

Aydoğan M, Demiryürek K, Abacı Nİ 2015. Türkiye’de Kuru Fasulye Üretiminin Mevcut Durumu ve Gelecek Dönemler Üretiminin Tahmin Edilmesi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3(12): 962-968.
Balkaya A, Yanmaz R 2001. Bitki Genetik Kaynaklarının Muhafaza İmkanları ve Tohum Gen Bankalarının Çalışma Sistemleri. Ekoloji Çevre Dergisi, 10 (39): 25-30.
Blum A, Golan G, Mayer J, Sinmena B, Shpiler L, Burra J 1989. The Drought Response of Landraces of Wheat From The Northern Negev Desert in Israel. Euphytica, 43: 87-96.
Bolat M, Karabak S, Taşcı R, Aydoğan A, Küçükçongar M, Aydoğan M, Taşdan K, Monis T, Özçelik H, Yılmaz S, Başbağcı G, Çıkman A, Dellal İ, Akbay C, Kan M 2017. Türkiye’de Yemeklik Dane Baklagillerin Üretim ve Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi Projesi (TEAD/16/A15/P01/007) Sonuç Raporu. Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Ankara.
Çömlekçi N 2001. Bilimsel Araştırma Yöntemi ve İstatistiksel Anlamlılık Sınamaları. Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi, 325s.
Davis PH, Tan K, Mill RR 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (suppl. 1). Vol. 11. Edinburgh: Edinburgh University Press, 29-58.
Ehdaie BJ, Waines G, Hall AE 1988. Differential Responses of Landrace and Improved Spring Wheat Genotypes to Stress Environments. Crop Sci., 28: 838-842.
Ekim T 2005. Bitkiler, Tohumlu Bitkiler, Türkiye’nin Biyolojik Zenginlikleri, Türkiye Çevre Vakfı Yayını, Ankara,167-195.
FAOSTAT 2018. Dry Bean Production Data for 2016 Year. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi:15.11.2018).
Gaytancıoğlu O, İnan İH, Hurma H, Demirkol C 2003. Türkiye’de Bakliyat Üretimindeki Sorunların Çözümü ve Dışa Bağımlılığı Azaltacak Politikaların Geliştirilmesi. İTO Yayınları. Yayın No: 2003- 30, 120s.
Gündüz O, Esengün K 2004. Türkiye’de Yemeklik Tane Baklagiller Üretiminde Verim ve Fiyat Riski. GOÜ. Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1): 33-41.
Hasdemir M, Miran B, Hasdemir M, Özüdoğru T 2015. Türkiye’de Baklagil Üretiminde Sürdürülebilirlik Açısından Etkili Faktörlerin Analizi. International Conference on Eurasian Economies, 9-11 September 2015, Kazan – Russia.
Kan M, Küçükçongar M, Mourgounov A, Keser M, Özdemir F, Muminjanov H, Qualset C 2016. Wheat Landraces Production on Farm Level in Turkey: Who is Growing in Where? Pak. J. Agri. Sci., 53(1): 159-169.
Kan M, Kan A, Gülçubuk B, Peker K 2016. Türkiye'de Yerel Ürünlerin Bölgesel Kalkınma Dinamikleri İçindeki Önemi. Ed(s) Ayşe Esra Peker, Bölgesel Kalkınma, Çanakkale, Türkiye, 231-270.
Karagöz A, Zencirci N, Tan A, Taşkın T, Köksel H, Sürek M, Toker C, Özbek K 2010. Bitki Genetik Kaynaklarının Korunması ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11 - 15 Ocak 2010, Ankara. http://www.zmo.org.tr/ resimler/ekler/ffbb6efd376d8db_ek.pdf Erişim tarihi: 10.11.2018)
Kesici T, Kocabaş Z 2007. Biyoistatistik. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayın No: 94, Ankara, 369s.
Özhatay N, Kültür S 2006. Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey III. Turk J Bot. 30:281-316.
Özhatay N, Kültür S, Aslan S 2009. Check-list of additional taxa to the supplement flora of Turkey IV. Turk J Bot. 33:191-226.
Sözen Ö, Bozoğlu H 2013. Bean Bio-Diversity in Artvin Province. Journal of Field Crops, 22 (1): 1-5.
Sözen Ö, Özçelik H, Bozoğlu H 2012. Artvin ili fasulye genetik kaynaklarının toplanması ve karakterizasyonu, TAGEM/08/06/01/002. Samsun
Şehirali S, Özgen M, Karagöz A, Sürek M, Adak S, Güvenç İ, Kenar D 2005. Bitki Genetik Kaynaklarının Korunma ve Kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, Ankara.
Tan A 1998. Current Status of Plant Genetic Resources Conservation in Turkey. pp. 5-16 in: Zencirci N, Kaya Z, Anikster Y, Adams WT (eds.), Proceedings of the International Symposium on In situ Conservation of Plant Genetic Diversity. CRIFC, Ankara, Turkey.
TTSM (Tohum Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü) 2018. Tescilli ve Üretim İzinli Milli Çeşit ListesiKuru Fasulye. https://www.tarimorman.gov.tr /BUGEM/TTSM/Menu/30/Kayit-Listeleri (Erişim tarihi: 10.11.2018)
TÜRKPATENT (Türk Patent ve Marka Kurumu) 2018. Tescilli Coğrafi İşaretler. http://www. turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/ geographical RegisteredList/ (Erişim tarihi: 10.11.2018)
TÜİK 2018. Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr
UNEP (United Nations Environment Programme) 2011. Towards A Green Economy: Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication.https://sustainabledevelopment.un.org /content/documents/126GER_synthesis_en.pdf (Erişim Tarihi: 13.11.2018).
ZMO (Ziraat Mühendisleri Odası) 2018. Kuru Fasulye Raporu-2018. http://www.zmo.org.tr/genel/ bizden _detay.php?kod=30014&tipi=17&sube=0 (Erişim tarihi: 10.11.2018).