Metotreksat İlişkili Pansitopeni ve Mukokütanöz Toksisite

Metotreksat onkolojik, romatolojik ve dermatolojik hastalıklar gibi çeşitli hastalıkların tedavisinde uzun yıllardır yaygın olarak kullanılmaktadır. Metotreksatın düşük doz kullanımı; nadiren kemik iliği supresyonu, mukokutanöz toksisite, hepatotoksisite, pulmoner fibrozis, böbrek yetmezliği gibi ciddi yan etkilere neden olabilir. Yaş, eşlik eden hastalıklar, proton pompa inhibitörü ve non-steroid anti-enflamatuar ilaçlar, metotreksatın haftalık yerine günlük kullanımı gibi çeşitli faktörler metotreksat toksisitesinin ortaya çıkmasını kolaylaştırmaktadır. Bu olgu sunumlarında kliniğimize pansitopeni ile başvuran olgulardan hareketle metotreksat toksisitesine yaklaşım ele alınacaktır.

Methotrexate-Induced Pancytopenia and Mucocutaneous Toxicity

Methotrexate has been widely used for many years in the treatment of variety of diseases including neoplastic, rheumatic and dermatological diseases. However, the use of low dose methotrexate rarely may cause side effect, such as bone marrow suppressions, mucocutaneous toxicity, hepatotoxicity, pulmonary fibrosis, renal dysfunction. Various factors facilitate the emergence of methotrexate toxicity; such as age, concomitant diseases, use of proton pump inhibitors and non-steroidal anti-inflammatory drugs, daily use of methotrexate instead of weekly. In these case reports; the approach to methotrexate toxicity will be discussed with reference to our patients with pancytopenia.

___

  • 1. Demir FT, Tezcan Y, Türkoğlu Z, Başaran Ş: A case of Severe Low-dose Methotrexate-induced Toxicity. Med Bull Haseki. 2016; 54:252-254.
  • 2. Arslan E, Özçelik F, Çakar M, Öztosun M, Demirbaş Ş, Sağlam K: Düşük Doz Oral Metotreksat Kullanımı ile Ortaya Çıkan Pansitopeni ve Deliryum Tablosu: Olgu Sunumu. Gülhane Tıp Derg. 2014;56: 182-184.
  • 3. Brown PM, Pratt AG, Isaacs JD: Mechanism of action of methotrexate in rheumatoid arthritis, and the search for biomarkers. Nat Rev Rheumatol. 2016 Dec;12(12):731-742.
  • 4. Goodman SM, Cronstein BN, Bykerk VP: Outcomes Related to Methotrexate Dose and Route of Administration in Patients with Rheumatoid Arthritis: A Systematic Literature Review. Clin Exp Rheumatol. 2015; 33(2): 272–278.
  • 5. Cipriani P, Ruscitti P, Carubbi F, Liakouli V, Giacomelli R: Methotrexate in rheumatoid arthritis: optimizing therapy among different formulations. Current and emerging paradigms. Clin Ther. 2014 Mar 1;36(3):427-35.
  • 6. Cronsteın BN: Low-Dose Methotrexate: A Mainstay in the Treatment of Rheumatoid Arthritis. Pharmacologıcal Revıews. 2005; 57:163-172.
  • 7. Yélamos O, Català A, Vilarrasa E, Roé E, Puig L: Acute Severe Methotrexate Toxicity in Patients with Psoriasis: A Case Series and Discussion. Dermatology. 2014; 229:306-309.
  • 8. Kivity S, Zafrir Y, Loebstein R, Pauzner R, Mouallem M, Mayan H: Clinical characteristics and risk factors for low dose methotrexate toxicity: a cohort of 28 patients. Autoimmun Rev. 2014 Nov;13(11):1109-13.
  • 9. Yıldız B, Erdoğan H, Bulur I, Aslan A, Saraçoğlu Z: Kutanöz ülserler ile seyreden akut metotreksat toksisitesi. Osmangazi Journal of Medicine. 2016;38:74-77.
  • 10. Romão VC, Lima A, Bernardes M, Canhão H, Fonseca JE: Three decades of low-dose methotrexate in rheumatoid arthritis: Can we predict toxicity? Immunol Res. 2014 Dec;60(2-3):289-310.
  • 11. Demirkiran D, Kurt H, Yüksel M, Sari Y. Pancytopenia and Mucositis Encountered in the Early Stages of Methotrexate Treatment. Eur J Health Sci. 2017;3(1): XX.
Kocaeli Tıp Dergisi-Cover
  • ISSN: 2147-0758
  • Başlangıç: 2012
  • Yayıncı: -
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kemoterapinin Neden Olduğu Saç Dökülmesinin Engellenmesinde Saçlı Deri Soğutma Yönteminin Etkinliği ve Güvenilirliği

Veysel HAKSÖYLER, Ertuğrul BAYRAM, Mehmet Ali ÇAPARLAR, Tolga KÖSECİ, Plat OLGUN

Gastrik Polipler: Doğu Akdenizde 3. Basamak Gastroenteroloji Merkezi Sonuçları

Serkan YARAŞ, Mustafa Zanyar AKKUZU, Fehmi ATEŞ, Enver ÜÇBİLEK, Ferzan AYDIN, Osman ÖZDOĞAN, Orhan SEZGİN, Engin ALTINTAŞ, Hatice RIZAOĞLU BALCI

Akromegali Hastalarında Hematolojik İndeksler ve Tedavi ile İlişkisi

Berrin ÇETİNARSLAN, Zeynep CANTÜRK, İlhan TARKUN, Adnan BATMAN, Özlem Zeynep AKYAY, Alev SELEK

Diz Osteoartritli Hastalarda Eklem İçi Viskosuplement Enjeksiyonunun İzokinetik Kas Gücü Üzerine Etkileri

Mehmet ÜNAL, Tomris DUYMAZ, İbrahim Halil URAL, Mehmet Tolgahan HAKAN

Deliryum ile Ortaya Çıkan Serebral Amiloid Anjiopati İlişkili Subaraknoid Kanama

Recep AYGÜL, Fettah EREN

Ekstübasyon Sonrası Görülen Kardiyovasküler ve Solunum Sistemi Yanıtlarına Benzidamin ve Lidokain'in Etkileri

Mete MANİCİ

Akut Pankreatitte Oksidatif Stres ve Enflamasyon Biyobelirteçleri

Ömer Faruk ÖZER, Abdurrahim KOÇYİĞİT, Mehmet YİĞİT, Şehabettin SELEK, Eray Metin GÜLER, Kübra BOZALİ, Eda YİĞİT

Bir Türk Kohortunda Dejeneratif Rotator Kaf Yırtıklarının Radiografik Öngörücü Faktörleri

Serkan GÜLER, Ramadan OZMANEVRA, Sercan ÇAPKIN

Erektil Disfonksiyon Şikayeti ile Üroloji Polikliniğine Başvuran Hastalarda Kardiyovasküler Hastalıkların Değerlendirilmesi

Banu BEDİR, Turgut YAPANOĞLU, Hasan KOCATÜRK, Hüseyin KOCATÜRK, Mehmet Sefa ALTAY, Feyzi BEDİR

Gebelikte ve Laktasyonda Mineral Metabolizması ve Hipoparatiroidizm

Ömercan TOPALOĞLU, Bayram ŞAHİN, İbrahim ŞAHİN