Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Babalarda Ebeveyn Öz Yeterliliği, Algılanan Sosyal Destek ve Aile Yükü İlişkisi

Amaç: Bu çalışma, zihinsel engeli olan çocukların babalarında ebeveyn öz yeterliliği ve algılanan sosyal desteğin aile yükü ile ilişkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Çalışma, İzmir’de merkez ilçelerde bulunan Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri’nde eğitim alan zihinsel engeli olan çocukların babaları ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 100 baba katılmıştır. Çalışmada araştırmacılar tarafından oluşturulmuş olan Birey Tanıtım Formu ile Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği ve Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından babalar ile yüz yüze görüşülerek anket yöntemi ile toplanmıştır. Veriler tanımlayıcı istatistikler ve korelasyon analizi ile incelenmiştir. Bulgular: Çalışmaya göre ebeveyn öz yeterliliği toplam ölçek puanı ile algılanan sosyal destek ölçeği toplam puanı ve aile yükü ölçeği ekonomik yük alt boyutu ölçek puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Çalışmada, ebeveyn öz yeterliliği ölçeği toplam puanı ile algılanan sosyal destek ölçeği toplam puanı ve aile yükü ölçeğinin ekonomik yük alt boyutu ölçek puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Sonuç: Çalışmada algılanan sosyal destek ölçeği ve aile yükü ölçeği toplam ve alt boyutları ölçek puanları arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişki bulunmaktadır. Zihinsel engelli çocuğu olan babaların yaşadığı stres, algıladığı sosyal destek, öz yeterlilik algısı ve aile yüklerinin belirlenmesine yönelik olarak daha fazla ileri araştırmaların yapılması önerilmektedir

The Relationship Between Parental Self-efficacy, Perceived Social Support and Family Burden on Fathers of Children with Intellectual Disability

Aim: This study was conducted to determine the relationship between parental self-efficacy, perceived social support and family burden on fathers of children with intellectual disability. Methods: This study was conducted with fathers whose children had intellectual disability in Special Education and Rehabilitation Centers located in central districts of Izmir. There were 100 fathers in the study. In the study, the Individual Identification form, the Multidimensional Perceived Social Support Scale, the Parent Self-Efficacy Scale, and the Family Burden Assessment Scale were used. The data were collected by survey method through face-to-face interviews with the fathers. The data were analyzed by descriptive statistics and correlation analysis. Results: According to the results, there was a statistically significant relationship between the Parent Self-Efficacy Scale total scale score, Perceived Social Support Scale total scale score, and the Family Burden Assessment subscale score. In the study, a statistically significant relationship was found between total scale score of the Perceived Social Support Scale and the total scale score of the Family Burden Assessment. Conclusion: There was also a statistically significant relationship between the Perceived Social Support Scale, the Family Burden Assessment, and the total of the subscale scores. It is suggested that further research be done to determine the stress experienced by fathers of children with intellectual disability, perceived social support, selfefficacy perception and family burden

PDF

___

1. Ataman A. Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. In: Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş (2). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık; 2003. p. 9-30.
2. Sarı HY. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007;11(2). Available from: http:// eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1612.pdf
3. Aksoy V, Diken İH. Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2009;10(1):59-68. Available from: http://dergiler. ankara.edu.tr/dergiler/39/1414/15967.pdf
4. Cavkaytar A, Aksoy V, Ardıç A. Ebeveyn öz yeterlik ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışmasının güncellenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International. 2014; 4(1):69-76. Available from: http:// dergipark.gov.tr/download/article-file/17575
5. Çetin F, Yeloğlu HO, Basım HN. Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi. 2015;30(75):81-92. Available from: http://www. turkpsikolojidergisi.com/PDF/TPD/75/06.pdf
6. Şentürk M, Varol Saraçoğlu G. Eğitilebilir Zihinsel, Bedensel Engelli Çocuğa Sahip Olan ve Olmayan Annelerin Aileden Algıladıkları Sosyal Destek İle Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması. International Journal of Basic&Clinical Medicine. 2013;1(1):40-9. Available from: http://dergipark.gov.tr/ijbcm/issue/7989/104890
7. Elçi Ö. Predictive Values of Social Support, Coping Styles And Stress Level in Posttraumatic Growth And Burnout Levels Among The Parents of Children With Autism [master’s thesis]. Ankara: Middle East Technical University, Graduate School of Social Sciences; 2004. Available from: https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12605093/index.pdf
8. Eker D, Arkar H, Yaldız H. Çok boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 2001;12(1):17-25. Available from: http://www.turkpsikiyatri.com/C12S1/cokBoyutluAlgilanan.pdf
9. Sarı HY, Başbakkal Z. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yükü değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2008;11(3):86-95. Available from: http://dergipark. gov.tr/ataunihem/issue/2642/33992
10. Coşkun Y, Akkaş G. Engelli çocuğu olan annelerin sürekli kaygı düzeyleri ile sosyal destek algıları arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2009;10(1):213-27. Available from: http://kefad.ahievran.edu.tr/InstitutionArchiveFiles/f44778c7-ad4ae711-80ef-00224d68272d/d1a3a581-af4a-e711-80ef-00224d68272d/ Cilt10Sayi1/JKEF_10_1_2009_213_227.pdf
11. Karadağ G. Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2009;8(4),315-22. Available from: https:// www.ejmanager.com/mnstemps/1/khb_008_04-315.pdf
12. Essex EL, Hong J. Older caregivingparents: division of household labor, marital satisfaction and caregiver burden. Family Relations. 2005;54(3):448-60. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/ abs/10.1111/j.1741-3729.2005.00330.x
13. Mak WWS, Ho, GSM. Caregiving perceptions of chinese mothers of children with ıntellectual disability in Hong Kong. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities. 2007;20(2);145-56. Available from: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/ full/10.1111/j.1468-3148.2006.00309.x
14. Hodge D, Hoffman CD, Sweeney DP. Increased psychopathology in parents of children with autism: Genetic liability or burden of caregiving? Journal of Developmental anda Physical Disabilities. 2011;23(3):227-39. Available from: https://link.springer.com/ article/10.1007/s10882-010-9218-9
15. Sivrikaya T, Tekinarslan İÇ. Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerde Stres, Sosyal Destek ve Aile Yükü. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi. 2013;14(2):17-29. Available from: http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/39/1830/19262.pdf
16. Merkel RM, Wright T. Parental self-efficacy and online support among parents of children diagnosed with type 1 diabetes mellitus. Pediatr Nurs. 2012 Nov-Dec;38(6):303-8. Available from: https://www.ncbi. nlm.nih.gov/pubmed/23362628
17. Nwoke MB, Onuigbo EN, Odo VO. Social support, self-efficacy and gender as predictors of reported stress among inpatient caregivers. The Social Science Journal. 2017;54(2):115-9.Availablefrom: https://www. sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0362331916300301
18. Weiss JA, Tint A, Paquette-Smith M, Lunsky Y. Perceived self-efficacy in parents of adolescents and adults with autism spectrum disorder. Autism. 2016;20(4):425-34. Available from: http://journals.sagepub. com/doi/full/10.1177/1362361315586292
19. Thabet B, Sallemi R, Hasïri I, Zouari L, Kamoun F, Zouari N, et al. Psycho-emotional impact of a child's disability on parents. Arch Pediatr. 2013;20(1):9-16. Available from: https://www.sciencedirect.com/ science/article/pii/S0929693X1200471X
20. Oh H, Lee EO. Caregiver burden and social support among mothers raising children with developmental disabilities in South Korea. International Journal of Disability, Development and Education. 2009;56(2),149-67. Available from: https://www.tandfonline.com/doi/ full/10.1080/10349120902868624
21. Carlson JM, Miller PA. Family burden, child disability, and the adjustment of mothers caring for children with epilepsy: Role of social support and coping. Epilepsy Behav. 2017;68:168-73. Available from: https://www.epilepsybehavior.com/article/S1525-5050(16)30390-0/ fulltext. 22. Cohen SR, Zeedyk S, Tipton LA, Rodas NV, Blacher J. Fathers of children with or without ID: Understanding long-term psychological symptoms. J Intellect Disabil Res. 2016;60(4):295-307. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4925317/pdf/ nihms721667.pdf
23. Tomasino KN, Lattie EG, Ho J, Palac HL, Kaiser SM, Mohr DC. Harnessing Peer Support in an Online Intervention for Older Adults with Depression. Am J Geriatr Psychiatry. 2017;25(10):1109-19. Available from: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/ S1064748117303081
24. Bahar A, Bahar G, Savaş H. A, Parlar S. Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle başa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2009;4(1):97-112.
25. Raknes S, Pallasen S, Bjaastad JF, Wereland GJ, Hoffart A, Dyregrov K, et al. Negative Life Events, Social Support, and Self-Efficacy in Anxious Adolescents. Psychol Rep. 2017;120(4):609-26. Available from: http:// journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0033294117699820
26. Santos MA, Pereira-Martins ML. Coping strategies adopted by parents of children with intellectual disabilities. Cien Saude Colet. 2016;21(10):3233-44. Available from: http://www.scielo.br/scielo. php?script=sci_arttext&pid=S1413-81232016001003233&lng=en&n rm=iso&tlng=en

Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi-Cover

ISSN: 2618-5741
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2004
Yayıncı: Koç Üniversitesi HYO Semahat Arsel Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Merkezi (SANERC)