Ziya Gökalp’in “Felsefe Dersleri” Üzerine

Çağdaş Türk Düşünürlerinden Ziya Gökalp’in en kapsamlı eseri “Felsefe Dersleri”dir. Altı alt başlığından birisi Bilim ve Felsefe olup makalenin konusuyla ilgilidir. Bilim ve Felsefe başlığında Gökalp’in, Genç Kalemler ve Yeni Hayat gibi dergi ve gazetelerdeki bilim ve felsefe yazılarını geliştirerek ele aldığı görülmektedir. Diğer alt başlıklar Psikoloji, Dil ve Sanat, Mantık, Ahlak ve Metafizik şeklindedir. Ahlak incelemesinde, toplumsal ve siyasal öğretileri hem analitik hem de ahlak felsefesi temelinde irdelemiştir. Metafiziği ise madde, Allah ve ruh görüşleriyle tartışmıştır. Gökalp bilgiyi; yaratıcı bilgi ve yaratılmış bilgi olarak ikiye ayırmıştır. Ona göre yaratıcı bilgi ilmin hakikatleri araştırırken kullandığı faal usullerdir. Birtakım düşünürler Gökalp'in ayrımının temelinde sömürgecilik karşıtı bir tepkinin bulunduğunu düşünmektedirler. Gökalp salt bir teorisyen olmanın ötesinde verdiği derslerle bilgi ile hayat arasında bir köprü kurmayı amaçlamıştır. O, ilkokuldan üniversite eğitimine kadar tartışmaya, sorumluluğa, özgürlüğe ve rekabete dayalı bir felsefi eğitim sistemi oluşturmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ziya Gökalp, Felsefe, Mantık, Metafizik, Ahlak, Psikoloji, Dil

On Ziya Gökalp’s Philosophy Courses

The most comprehensive work of Ziya Gökalp, one of the contemporary Turkish thinkers, is “Felsefe Dersleri”. One of the six subheadings is Science and Philosophy and is related to the subject of the article. In the title of Science and Philosophy, it is seen that Gökalp handles science and philosophy writings in journals and newspapers such as “Genç Kalemler” and “Yeni Hayat”. Other subheadings are Psychology, Language and Art, Logic, Morality and Metaphysics. He examined social and political doctrines on the basis of both analytic and moral philosophy. He discussed metaphysics with matter, God, and spirit. Gökalp divided knowledge into two as creative knowledge and created knowledge. According to him, creative knowledge is the active procedures used in researching the truths. A team of thinkers think that there is an anti-colonial reaction on the basis of Gökalp's distinction. Beyond being a mere theorist, with courses, Gökalp aimed to establish a bridge between knowledge and life. He tried to establish a system of philosophical education based on discussion, responsibility, freedom and competition from primary to university education.

Keywords:

Ziya Gökalp, Philosophy, Logic, Metaphysics, Morality, Psychology, Language,

PDF

___

Gökalp, Ziya. “Bir Kavmin Tedkikinde Takip Olunacak Usul”. Millî Tetebbûlar Mecmuası. sayı: 2. 1331/1915. ss. 193-205.
Gökalp, Ziya. “Ahlâk İctimai midir?”. İctimaiyat Mecmuası. sayı: 3. İstanbul, 1333/1917. ss. 113-116.
Gökalp, Ziya. Millî Terbiye ve Maarif Meselesi. Diyarbakır Tanıtma ve Turizm Derneği Yayınları. Ankara, 1964.
Gökalp, Ziya. Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak. Haz.: İbrahim Kutluk, Ankara, 1976.
Gökalp, Ziya. Makaleler, Haz.: Rıza Kardaş, Ankara, 1981.
Gökalp, Ziya. “Bugünkü Felsefe”. Makaleler II. Haz.: Süleyman Hayri Bolay. Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara, 1982. Gökalp, Ziya. Terbiyenin Sosyal ve Kültürel Temelleri I. Haz.: Rıza Kardaş. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. İstanbul, 1997.
Gökalp, Ziya. Felsefe Dersleri. Sad. ve Yay. Haz.: Ali Utku-Erdoğan Erbay. Çizgi Kitabevi. Konya, 2006.
Göksel, Ali Nüzhet. Ziya Gökalp’in Neşredilmemiş Yedi Eseri ve Aile Mektupları. Diyarbakır Derneği Neşriyatı. İstanbul, 1956.
Kongar, Emre. Türk Toplumbilimcileri. c. 1, Remzi Kitabevi. İstanbul, 1989.
Kösoğlu, Nevzat. Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu ve Ziya Gökalp. Ötüken Neşriyat. Ankara, 2016.
Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. Selçuk Yayınları. Konya, 1966.
Ülken, Hilmi Ziya. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi. Ülken Yay, İstanbul, 1994.