Yeni Bir Sahih Hadis Tanımı Önerisi

Klasik sahih hadis tanımı “Adâlet ve zabt sahibi ravilerin muttasıl bir senedle rivayet ettikleri şâz ve illetli olmayan hadistir” şeklindedir. Bu tanım hadisin birinci bölümü olan sened kısmı ile ilgili problemleri büyük ölçüde çözmüştür. Fakat hadisin ikinci kısmı olan metin konusu için böyle bir şey söylemek mümkün değildir. Bunlardan hareketle karşı karşıya olduğumuz sahih hadis tanımı problemini çözmeye katkı sağlayacak yeni bir tanım önerisinde bulunulmuştur. Yapılan yeni sahih hadis tanımında kasik tanımın kriterleri yanında ayrıca Kur’an’a ve ma’rûf (meşhur ve mütevatir) sünnete, İslam’ın genel esaslarına, insanlığın ulaşmış olduğu bilimsel verilere, akıl, icmâ’ ve umûmu'l-belvâya, tarihi verilere, dil kurallarına ve Hz. Peygamber’in misyonu ve konumuna uygun olması gibi kriterler de yer almıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Sahih, İsnad, Metin, Ravi

A New Proposal of Sahih Hadith Definition

The definition of the sahıh hadith that is “the hadith which is not obligatory and not obligatory is narrated by the narrators of hadith who are the owner of the zabt and the raws with a muttasil deed”. This definition has largely solved the problems related to the first part of the hadith, the sened part. But it is not possible to say such a thing for the text of the second part of the hadith. We have proposed a new definition that will contribute to solving the problem of authentic hadith that we are facing. In addition to the criteria of the definition of the new authentic hadith, besides the criteria of the definition of the verb, the Qur'an and the charity (the famous and the ruling) are the Sunnah, the general principles of Islam, the scientific data reached by humanity, the reason, the icma 'and the umumü'l-belvaya, historical data, language rules and the criteria of the Prophet's mission and position were included.

Keywords:

Hadith, Sahih, Esnad, Text, Narrator,

PDF

___

Abdülcebbâr, Saîd. “Metin Tenkidinde Temel Kriterler”. Çev. Ahmet Ürkmez. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 12. s. 215-250.
Ağırakça, Şahyar; Ayşe Esra. Zayıf Hadis Rivayeti. Akdem Yayınları. İstanbul 2011.
Ahmed İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed. Müsned. Thk. Şuayb Arnavût-Âdil Mürşid vd.. Müessesetü’r-Risâle. Beyrût 2001.
Akbaş, Bahattin. Ebû Ca’fer et-Tehavi’nin Hadis Kültüründeki Yeri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi SBE. Ankara, 2008.
Anis, Ahmad. “Mevdûdî”. DİA. XXIX, 432-437. Ankara, 2004.
Babanzade, Ahmed Naim. Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-İ Sahih Tercemesi ve Şerhi. DİB Yayınları. Ankara 1982.
Bağcı, H. Musa. “Hadis Çalışmalarının Gerileme Dönemlerinde Hadiste İçtihad Kapısının Kapatılması Sorunu”, TDV Yayınları/324, Ss. 541-576.
Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi ve Metodolojisi. Ankara Okulu. Ankara 2012.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Huseyin. es-Sünenu'l-Kübrâ. thk. Muhammed Abdulkadir Ata. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye. Beyrût, 2003.
Bilen, Mehmet. “Sahih Hadisin Tanımı Üzerine”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: I. s. 247-260.
Bilgin, Recep. Son Dönem Hadis Çalışmaları ve Talat Koçyiğit’in (1927-2011) Hadisçiliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi SBE. Kahramanmaraş 2015.
Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. thk. Muhammed b. Zuheyr b. Nâsır. Dâru Tûku’n-Necât. Beyrût, 1422.
Cevâbî, Muhammed Tâhir el‐Cevâbî. Cuhûdü’l‐Muhaddisîn Fî Nakdi Metni’l‐Hadisi’n‐Nebeviyyi’ş‐Şerîf. Tunus 1986.
Cürcânî, Eş-Şerîf el-Cürcânî. Risâletü fi Usûli’l-Hadîs. thk. Ali Zevin. Mektebetü’r-Rüşd. Riyâd 1407.
Cürcânî, Eş-Şerîf el-Cürcânî. et-Tarîfât, Dârül Kütübü’l-İlmiye. Beyrût 1983.
Dârekutnî, Ebû’l-Hasan Ali b. Ömer. Sünen. Thk. Şuayb Arnavût ve Ark.. Müessesetu’r-Risâle. Beyrût, 2004.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. Sünen. Thk. Hüseyin Salîm Esed ed-Dârânî. Dâru’l-Muğni. Arabistan, 2000.
Dumeynî, Müsfir Gurmullah. Mekâyîsü Nakdi Mütûni's-Sünne. Riyâd, 1947.
Dumeynî, Müsfir Gurmullah. Metin Tenkidi Metodları. Çev., İlyas Çelebi, Ve Diğerleri. İstanbul, 1997.
Bû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistanî. Sünen, thk., Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. el-Mektebetu’l-Asriy. Beyrût tsz.
Ebû Yûsuf. er-Redd ‘Alâ Siyeru’l-Evzâî. Thk. Ebû’l-Vefâ Afgânî. Lecnetu’l-İhyai’l-Mearifi’n-Nu’maniye. Hindistan Tsz.
Ebû Yûsuf. Âsâr, thk. Ebû’l-Vefâ, Dâru’l-Kütübü’l-İlmiye, Beyrût tsz.
Erdoğan, Tunahan. İbnü’s-Salâh’ın Hadislerin Tashih Ve Tahsinine Yönelik Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi. SBE. Antalya, 2015.
Ertürk, Mustafa. “Hadis İlmi’nde Metin Tenkidi’nin Uygulanmasına Yönelik Bazı Sorunlar”. İslami İlimlerde Metodoloji (Usûl) Meselesi 3. Cilt: 3. s. 392-397.
Erul, Bünyamin. “Hadislerin Anlaşılması Meselesi”. Güncel Dini Meseleler Birinci İhtisas Toplantısı. TDV Yayınları. s. 95-114.
Fazlur Rahman. Tarih Boyunca İslamî Metodoloji Sorunu. Çev. Salih Akdemir. Ankara Okulu Yayınları. Ankara, 2013.
Görmez, Mehmet. “Musa Carullah'ın Sünnet Anlayışı”. Musa Carullah Bigiyef, I. Uluslararası Musa Carullah Bigiyef Sempozyumu. 6 -7 Kasım I 999. Ankara TDV Yayınları. 321. Ankara, 2002.
Gürler, Kadir. “İçtihat Ve Taklit Tartışmaları Bağlamında Sened Açısından Hadislerin Sıhhatı Meselesi - El-Emîr Es-San’ânî’nin İrşâdu’n-Nukkâd İlâ Teysîri’l-İctihâd’ı Özelinde”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi. Cilt: 7. s. 58-93.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillâh en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek ale’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir A’tâ. Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. Beyrût, 1990.
Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillâh en-Nîsâbûrî. Ma‘rifetu Ulûmi’l-Hadîs. thk. Muazzam Hüseyin. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. Beyrût, 1977.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Fakîh Ve’l-Mutefakkih. Tkh. Âdil B. Yûsuf el-Ğarrâzî. Dâru İbni’l-Cevzîyye. Arabistan, 1421.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî İlmi’r-Rivâye. Thk., Ebû Abdullah Es-Sûrkî-İbrâhîm Hamdî El-Medenî. Mektebetü’l-İlmiyye. Medîne, Tsz. Hatiboğlu, İbrahım. Çağdaslaşma ve Hadis Tartışmaları. Hadisevi, İstanbul, 2004.
Hattâbî, Hamd b. Muhammed b. İbrâhîm el-Hattâbî. Me’âlimu’s-Sünen. Matbaâtu’l-İlmiye. Haleb, 1932.
İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah el-Kûfî. el-Musannef fî’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr. Thk. Kemal Yûsuf el-Hût. Riyâd, 1409.
İbn Hacer, Ebû’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. En-Nuket alâ Kitâbi İbnu’s-Salâh. Thk. Rabi’ b. Hâdî Ümeyr’l-Madhalî. İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî. Medîne, 1984. İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Sahîh. (el-İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân. İbn Balaban tertibi). thk. Şuayb Arnavût. Müessesetü’r-Risâle. Beyrût, 1988.
İbn Kayyım el-Cevziyye, Muhammed b. Ebu Bekir. el-Menârul Munîf fîs-Sahîh ve’d-Daîf. Thk. Ebû’l- Fettah Ebû Ğudde. Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmîye. Haleb, 1970.
İbn Kesir, Ebû’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesir el-Karşi el-Basrî ed-Dimeşki. İhtisaru Ulûmil Hadîs. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Dâru’l-Kütüb’ül İlmiye. Beyrût, Tsz.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî. es-Sünen. Thk. Muammed Fuâd Abdülbâkî Dâru’l-Kutubi’l-Arabî. Tsz
İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdulhalim b. Abdusselam. Minhâcu's-Sünneti’n-Nebeviye fi Nakdi Kelâmi Şîati ve Kaderiye. Thk. Muhammed Reşâd Sâlim. Câmiatu’l-İmâm Muhammed b. Suûdi’l-İslâmîye. 1986.
İbnu’l-Ca’d, Ebû’l-Hasen Ali b. el-Ca’d b. Ubeyd el-Cevherî. Müsnedü İbni’l-Ca’d. Thk. Amir Ahmed Haydar. Müessesetü Nadir. Beyrût, 1990.
İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurrahman. el-Mevzûât. Thk. Abdurrahmân Muhammed Osmân. Mektebetü’s-Selefiye. Medîne, 1966.
İbnu’l-Esîr, İzzuddin Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Cezerî. Câmiu’l-Usûl fi Ahâdîsi’r-Resûl. thk. Abdulkâdir el-Arnavât. Mektebetü Dâru’l-Beyân. 1969.
İbnu’s-Salâh, Osmân b. Abdurrahmân. Mukaddimetu İbnu’s-Salâh. Thk. Nureddin Itır. Dâru’l-Fikir. Sûriye, 1986.
İbnü'l-Hümâm, Kemâleddîn Muhammed b. Abdulvâhid. Fethu’l-Kadîr. Dâru’l-Fikr. Yy. Tsz.
Kadı İyâd, İyâd b. Mûsâ b. İyâd b. Amr el-Yahsubî es-Sebti Ebû’l-Fadl, el-İlmâ’ ilâ Ma’rifeti Usûli’r-Rivâyeti ve’t-Tekyîdi’s-Semâ’, Mukakkik es-Seyid Ahmed Sakar, Dârü’t-Türâs, Kâhire 1970.
Kâfiyecî, Muhammed b. Süleymân b. Sa’d b. Mes’ûd er-Rûmî el-Hanefî Muhyiddîn Ebû Abdillah el-Kâfiyecî. el-Muhtasar fî İlmi’l-Eser. Muhakkik Alî Zevîn. Mektebetür-Rüşd. Riyâd, 1407.
Karahan, Abdullah. Hadis Ravilerinin Güvenilirliği. Sır Yayıncılık. İstanbul, 2005.
Kâsımî, Muhammed Cemâlüddin ed-Dimeskî. Kavâidü’t-Tahdîs min Funûn-i Mustalahı’l-Hadîs. Dâru’l-Kütübü’l-İlmi. Beyrût, Tsz.
Keleş, Ahmet. Hadis Tarihi ve Usûlü Dersleri. Fecr Yayınları. Ankara, 2017.
Keleş, Ahmet. “...Savaşmakla Emrolundum.” Hadisi Örneğinde Hadislerin Tasnifi Problemi”. Ç. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 4. s. 33-60.
Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’an’a Arzı, İnsan Yayınları, İstanbul 2011.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi. Ankara Okulu Yayınları. Ankara, 1999.
Kırbaşoğlu, M. Hayri. Alternatif Hadis Metodolojisi. Otto Yayınları. Ankara, 2013.
Koçkuzu, Ali Osman. “Hadis Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri”. 19 Mayıs İlahiyat Fakültesi Yayınları. No 55. Günümüz Din Bilimleri Araştırmaları ve Problemleri Sempozyumu, 1989.
Leknevî, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdülhay. er-Raf’ ve’t-Tekmîl fî’l-Cerhi ve’t-Tadîl. thk. Abdulfettah Ebû Ğudde. Mektebetu’l-Matbuatu’l-İslami. Halep, 1407.
Meyânşî, Ebû Hafs Ömer b. Abdulmecîd el-Kuraşî el-Meyânşî. Mâ lâ Yese’u’l-Muhaddise Cehluh. yy. tsz.
M. Tâhir b. Âşûr. İslam Hukuk Felsefesi. Çev. Vecdi Akyüz-Mehmet Erdoğan. Rağbet Yayınları. İstanbul, 2006.
Muhammed Gazali. Nebevi Sünnet. çev. Ali Özek. Ekin Yayınları. İstanbul, 2016.
Mübârekfûrî, Ebû’l-Alâ Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahim. Tuhfetu’l-Ahvezî bi-Şerhi Câmii’t-Tirmîzî. Dâru’l-Kütübü’l-İlmiye. Beyrût, tsz.
Müslim, Ebû’l-Hüseyn Müslim İbnü’l-Haccâc el-Kuseyrî. Câmiu’s-Sahîh. Thk. Muammed Fuâd Abdülbâki. Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî. Beyrût, Tsz.
Nesâî, Abdurrahman Ahmed b. Şuayb. Sünen. thk. Abdülfettah Ebû Ğudde. Mektebetü’l-Matbuati’l-İslamîye. Haleb, 1986.
Nevevî, Ebû Zekeriyâ Muhyiddîn Yahya b. Şeref en-Nevevî. et-Takrîb ve’t-Teysîr lî Ma’rifeti Süneni’l-Beşîri’n-Nezîr fî Usûlü’l-Hadis. thk. Muhammed Osman el-Haşt. Dâru’l-Kitâbu’l-Arabî. Beyrût, 1985.
Özcan, Kemal. “Buhârî Ve Müslim’in Sahihlerinde Yer Alan Hadislerle Amel Konusu”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 2. s. 245-274.
Polat, Salâhattin. Hadis Araştırmaları (Tarih-Usûl-Tenkid-Yorum), İnsan Yay, İstanbul Tsz.
Polat, Salâhattin. Metin Tenkidi. MÜİFV Yay. İstanbul, 2010.
Sehâvî, Şemseddin Muhammed b. Abdurrahman. Fethu’l-Muğîs bi Şerhi Elfiyeti’l–Hadîs li’l-Irakî. thk. Ali Hüseyn Ali. Mektebetü’l-Sünne. Mısır, 2003.
Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebû Sehl, Usûlu’s-Serahsî. Dârü’l-Ma’rife, Beyrût Tsz.
Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir. Elfiyetu’s-Suyûtî Fî İlmi’l-Hadîs. Tashih ve Şerh Eden. Ahmed Muhammed Şâkir. Mektebetü’l-İlmiye. Beyrût, Tsz.
Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-Evsat. Thk. Târık b. İvadullah b. Muhammed- Abdülmuhsin b. İbrâhîm, Dâru’l-Haremeyn. Kâhire Tsz.
Taberânî, Ebû’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-Kebîr. thk. Hamdi b. Abdilmecid es-Silefi. Mektebetü İbn Teymiye. Kâhire, 1994.
Tartı, Nevzat. “Bilim-Hadis İlişkisine Dayalı Bir Metin Tenkidi Tartışması”. Ekev Akademi Dergisi Sayı: 15.
Tirmizî, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünen-i Tirmizî. thk. Ahmed Fuad Şâkir (I-II)- Muhammed Fuâd Abdulbâkî (III)-İbrahim Atvah (IV-V). Şirketü Mektebetu ve Matbaatu’l-Albâbî. Mısır, 1975.
Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, TDV Yayınları, Ankara 1992.
Ünal İ. Hakkı. “Seçmeci ve Eleştirel Yaklaşım veya Hz. Peygamber'i (s.a.v) Anlamak”. İslami Araştırmalar Dergisi. Cilt: 10.
Ünal, Yavuz, Hadisin Doğuş Ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış. Ensar Yayınları, İstanbul 2013.
Yıldırım, Enbiya. “İbnu'l-Cevzî'nin Hadisçiliğine Genel Bir Bakış”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. Cilt: 110. s. 73-125.
Yılmaz, Orhan. İbn Kayyim El-Cevziyye'nin Hadis/Sünnet Anlayışı Ve Metin Tenkidindeki Yeri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üni.. SBE. Ankara, 2013.
Zerkeşî, Bedrüddîn. el-İcâbe li Îrâdi Mestedrakethü Âişe ale’s-Sahâbe. thk. Rıfat Fevzi Abdülmuttalib. Mektebetü’l-Hancî. Kâhire, 2001.
Zerkeşî, Bedrüddîn. Hz. Âişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler. Tec. Bünyamin Erul. Otto Yayınları. Ankara, 2014.