İmâm Buhârî’nin Sahîh’ine Kaynaklık Bakımından İmâm Mâlik’in Muvatta’sı (Tahrîc, Mukâyese ve Tahlîl)

İmâm Mâlik’in Muvatta’sı İmâm Buhârî’nin Sahîh’inin önemli kaynaklarından biridir. Buhârî eserinde Mâlik’ten 696 rivâyet aktarmıştır. Bu rivâyetlerin yaklaşık %84’ü, Abdullâh b. Yûsuf et-Tinnîsî, İsmâîl b. Ebû Üveys ve Abdullah b. Mesleme tarikiyle nakledilmiştir. Buhârî’nin Mâlik’ten rivâyette ilk tercihi Mâlik’in talebesi Abdullâh b. Yûsuf et-Tinnîsî’dir. Buhârî’nin Tinnîsî’den rivâyetleri Mâlik’ten naklettiği toplam rivâyetin yaklaşık %43’ünü oluşturmaktadır. Buhârî, Mâlik’ten hem talebeleri, hem talebelerinin talebeleri hem de talebelerinin talebelerinin talebeleri vasıtasıyla hadis nakletmekle birlikte doğrudan onun talebelerinden aldığı rivâyetler, Mâlik’ten aktardığı rivâyetlerin yaklaşık %94’ünü oluşturmaktadır. Buhârî’nin Mâlik’ten rivâyetleri Muvatta’nın Leysî, Şeybânî, Zührî, Ka’nebî, Hadesânî, Abdurrahmân b. Kâsım, Abdullâh b. Vehb ve Ali b. Ziyâd rivâyetlerinde araştırıldığında 35 tanesi hariç kalanının bu nüshalarda yer aldığı görülmüştür. Buhârî’nin Mâlik’ten rivâyetlerinin çoğu Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyetinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Buhârî, Mâlik, el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ, el-Muvatta, Rivâyet

Imam Malik’s Muwatta In Terms of The Source To Imam Bukhari’s Sahih (Tahkrij, Comparison and Analysis)

Muwaṭṭa of Imām Mālik is one of the important sources of the Sahīh of Imām Bukhārī. Bukhārī narrated 696 narrations from Mālik. About %84 of these narratives was transferred from Abdullāh b. Yūsuf at-Tannīsī, İsmāʿīl b. Abū Uvays and Abdullāh b. Maslamah. The first preference of Bukhārī from Mālik on the narration is at-Tannīsī. Bukhārī narratives from him constitute approximately %43 of the total narratives from Mālik. Bukhārī narrated hadiths from Mālik through his students, students of his students and students of his students, but Bukhārī’s narrations from Mālik his direct students are about %94 of the total narratives from Mālik. Narrations of Bukhārī from Mālik when searched in the Muwaṭṭa's narrations, it was observed that the remaining 35 of them were included in these narrations. Most of the narrations of Bukhārī from Mālik are located in narration of al-Laysī.

Keywords:

Hadith, Bukhārī, Mālik, al-Jāmiʿ as-ṣaḥīḥ, al-Muwaṭṭa, Narration,

PDF

___

Aynî, Mahmûd b. Ahmed Bedrüddîn. ʿUmdetü’l-ḳârî şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrût: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
Aʿzamî, M. Mustafa. “Buhârî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6: 368-372. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. Ṣaḥîḥü’l-Buḫârî. Kâhire: Dârü'l-hadîs, 2011.
Çakın, Kâmil. “Kuteybe b. Saîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26: 491-492. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
Durmuş, Üzeyir. “İmam Müslim’in Sahîh’ine Kaynaklık Bakımından İmam Mâlik’in Muvatta’sı (Tahrîc, Mukâyese ve Tahlîl)”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/11 (Haziran 2018), 58-90.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fetḥü’l-Bârî şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1379.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Hindistan: Matbaatü dâireti’l-meârif, 1326.
Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 114-123. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Kandemir, M. Yaşar. “el-Câmiʿu’s-ṣaḥîḥ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 7: 124-129. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
Kandemir, M. Yaşar. “Muvatta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31: 416-418. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
Kandemir, M. Yaşar. “Müslim b. Haccâc”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32, 93-94. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
Kelâbâzî, Ahmed b. Muhammed. el-Hidâye ve’l-irşâd fî ma’rifeti ehli’s-sika ve’s-sedâd. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1407.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Mesleme el-Ka’nebî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1999.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Abdullâh b. Vehb rivâyeti). Thk. Mikloş Muranyi. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 2002.
Mâlik b. Enes el-Muvatta’ (Abdurrahmân b. Kâsım rivâyeti). Thk. Muhammed b. Alevî. Abu Dabi: el-Mecmeu’s-sekafî, 2004.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ali b. Ziyâd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Muhammed el-Şâzelî en-Nüfeyr. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1980.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Ebû Mus’âb ez-Zührî rivâyeti). Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf ve Mahmûd Muhammed Halîl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî rivâyeti). Thk. Abdülvehhâb Abdüllatîf. Kâhire: Lecnetü ihyâi’t-türâs, 1994.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Süveyd b. Saîd el-Hadesânî rivâyeti). Thk. Abdülmecîd Türkî. Beyrût: Dârü’l-garbi’l-İslâmî, 1994.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta’ (Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivâyeti). Thk. Muhammed Fuâd Abdülbaki. Kâhire: Dârü’l-hadîs, 2005. Mizzî, Yûsuf b. Abdurrahmân. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1980.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Ṣaḥîḥü Müslim. Beyrût: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2011.
Özel, Ahmet. “Mâlik b. Enes”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 27: 506-513. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
Özkan, Halit. “Yahyâ b. Yahyâ el-Minkarî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 43: 269-270. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
Polat, Salahattin. “Kaʿnebî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 24: 305-306. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
Sezgin, Fuad. Buhârî’nin Kaynakları. İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi, 1956.
Sifil, Ebubekir. Muvatta Nüshaları Muhteva Analizi. İstanbul: Rihle Kitap, 2017.
Ünal, İsmail Hakkı. “İsmâîl b. Ebû Üveys”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 23: 95. Ankara: TDV Yayınları, 2001.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Mîzânü’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. Beyrût: Dârü’l-ma’rife, 1963.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Siyerü aʿlâmi’n-nübelâ. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1985.
Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Târîḫü’l-İslâm. Beyrût: Dârü’l-kitâbi’l-Arabî, 1991.