SAÇAKLIZÂDE MEHMED EFENDİ’NİN (Ö. 1145/1732) RİSÂLE FÎ İBÂHATİ KATLİL-KİLÂBİ’L-MUZIRRA ADLI ESERİNİN TAHKİKLİ NEŞRİ

Saçaklızâde Mehmed Efendi, döneminin önde gelen Osmanlı âlimlerinden biridir. İslami ilimlerin birçok alanında eserler telif etmiş olan Saçaklızâde’nin eserlerinin önemli bir kısmı hala el yazması halindedir. Saçaklızâde’nin Risâle fî İbâhati Katli’l-Kilâbi’l-Muzırra isimli eseri de yazma halde bulunan Arapça bir risaledir. Bu çalışmada müellifin geçmişten beri hararetle tartışılan temel konulardan biri olan köpeklerin öldürülmesi meselesini konu alan bu risalesi değerlendirilerek neşre hazırlanmıştır. Zararlı Köpeklerin İtlafının Mubahlığına Dair olan bu risalede Saçaklızâde, sahipli ve zararlı olup olmamasına göre köpek çeşitleri ve bunların hükümlerini açıklamış, ardından da köpeklerin yol açtığı zararların bazılarını saymıştır. Risalede son olarak da, Osmanlı’da eyalet merkezlerinin özellikle de İstanbul’un, sayılarının aşırı derecede artıp insanlara zarar verir hale gelen sahipsiz köpeklerden ya itlaf etmek suretiyle ya da geri dönemeyeceği bir yere gönderilmesi suretiyle temizlenmesinin gerekli olduğu açıklanmıştır. Bu çalışma kapsamında müellifin hayatı ve eserleri ile risalenin temel özellikleri üzerinde durulmuş, ardından orijinal metnin tenkitli neşri yapılarak eser, dikkatlere sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İslam Hukuku, Saçaklızâde, Köpeklerin Öldürülmesi, İtlâf, Zarar

A Critical Edition of the Risâle fî İbâhati Katli’l-Kilâbi’l-Muzırra of Sāchaqli-zādah Muḥammad Marʿashī's

Sāchaqli-zādah Muḥammad Marʿashī is one of the leading Ottoman scholars of the period. He wrote works in many disciplines of Islamic sciences. An important part of the works of Sāchaqli-zādah is still in manuscript form. Sāchaqli-zādah’s work called the Risâle fî İbâhati Katli’l-Kilâbi’l-Muzırra is also manuscript. This study is about the Sāchaqli-zādah’s risala on the subject of the killing of harmful dogs. In this risala, Sāchaqli-zādah has divided the dogs into sections according to whether it is owned and harmful and explained them. then he explained some of the damage caused by dogs. At the end of the risala, it is stated that stray dogs that harm people should be killed or exiled. In this way, cities will be cleansed from the negative effects of dogs. Within the scope of this study, the life of the author, his works and features of the Risala are discussed. Then it made the critical edition of the risala.

Keywords:

Islamic Law, Sāchaqli-zādah, Killing of Dogs, İtlâf(Destruction), Damage,

PDF

___

Bağdatlı İsmail Paşa, Babanzâde. Hediyyetü’l-ârifîn Esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn. İstinsah ve tsh. İbnülemin Mahmûd Kemal İnal - Avni Aktuç. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1955.
Brockelmann, Carl. Geschichte der arabischen Litteratur. Leiden: E.J. Brill, 1949.
Bursalı Mehmet Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1333.
Enderwitz, Susanne. “Rituelle Reinigung oder hygienischer Maßnahme? Ein Maßnahmenkatalog gegen dir Hundeplage aus der Heidelberger Handschriftensammlung”. Osmanische Welten: Quellen und Fallstudien, ed. Von Joannes Zimmermann – Christoph Herzog – Raoul Motika. 151-175. Nürnberg: University of Bamberg Press, 2016.
Fındıklılı İsmet Efendi. eş-Şekâiku’n-nuʿmâniyye ve zeyilleri Tekmiletü’ş-Şekāik fî hakki ehli’l-hakāik. nşr. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
Kâtib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. tsh. Mehmet Şerefettin Yaltkaya - Kilisli Rifat Bilge. 2. Baskı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1971.
Kehhâle, Ömer Rıza. Muʿcemü'l-müellifîn terâcimu musannifi’l-kütübi’l-Arabiyye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993/1414.
Nüveyhiz, Âdil. Muʿcemü’l-müfessirîn min sadri’l-İslâm hatte’l-asri’l-hâzır. 2. Baskı. Beyrut: Müessesetu Nuveyhizi’s-Sekāfiyye, 1986/1406.
Özcan, Tahsin. "Saçaklızâde Mehmed Efendi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35: 368-370. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
Özcan, Tahsin. “Maraşlı Bir Osmanlı Âlimi Saçaklızâde Mehmed Efendi ve Eserleri”. I. Kahramanmaraş Sempozyumu. 6-8 Mayıs 2004, Kahramanmaraş. 1: 53-68. İstanbul: Kahramanmaraş Belediyesi, 2005.
Saçaklızâde, Mehmed Efendi. Köpekler, trc. Mahrûkīzâde Caʿfer. İstanbul: Matbaa-i Ebu’z-Ziya, 1304.
Saçaklızâde, Mehmed Efendi. Cühdü’l-mukıl mine’t-tecvîd. thk. Sâlim Kaddûrî el-Hamed. 2. Baskı. Amman: Dâru Ammâr, 2008/1429.
Saçaklızâde, Mehmed Efendi. Takrîru’l-kavânîn el-mütedâvile min ilmi’l-münâzara. haz./thk. Yusuf Türker. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi, 2017.
Zeydan, Corci. Târîhu âdâbi’l-lugati’l-Arabiyye. Beyrut: Dâru Mektebeti’l-Hayât, 1983.
Ziriklî, Hayreddin. el-Aʿlâm. 15. Baskı. Beyrut: Dârü’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002.