Osmanlı Basınında Garip Bir “Namus Davası”

1870 yılından itibaren yayınlanmaya başlayan Türkçe mizah dergileri gündelik hayata dair konuların yanı sıra diğer gazete ve dergileri de konu olarak ele almıştır. Mizah dergileri tarafından mizah malzemesi olarak kullanılmak kalem kavgalarını da beraberinde getirmiştir. Ortaya çıkan bu gerilim bazen mahkeme salonlarına da taşınmıştır. 1874 yılının Eylül ayında Hayal dergisi ile Mecmua-i Maarif gazetesi arasındaki dava bu durumun iyi bir örneğidir. Bu çalışma, “Namus Davası” şeklinde tanımlanan, Hayal dergisi ile Mecmua-i Maarif gazetesi arasındaki dava sürecini ve davaya konu olan unsurları incelemektedir.

A Strange “Matter of Honour” in the Ottoman Press

Published since 1870, Turkish humor magazines discussed the daily life as well as dealing with other newspapers and magazines. Becoming the target of humor magazines, however, brought about polemics among various actors of the press. The ensuing tension was sometimes carried into the courtrooms. The case between Hayal magazine and Mecmua-i Maarif newspaper in September 1874 is a good example of such a dispute. This study examines the process of lawsuit and trial between Hayal magazine and Mecmua-i Maarif newspaper, which was soon turned into “a matter of honour.”

___

  • Baronyan, Hagop; İstanbul Mahallelerinde Bir Gezinti, (çev. Paris Hilda Teller Babek), İstanbul: Can, 2018.
  • Basiret, İ.B.B. Atatürk Kitaplığı, Demirbaş No: NS0211.
  • Cankara, Murat; “Hovsep Vartanyan’a ve Boşboğazlığa Dair”, Hovsep Vartanyan, Boşboğaz Bir Adem, (çev. Murat Cankara), İstanbul: Koç Üniversitesi, 2017.
  • Çeviker, Turgut; Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü I, İstanbul: Adam, 1986.
  • Demirkol, Gökhan; “Türkiye’nin İlk Türkçe Mizah Dergisi: Terakki”, Gazi Akademik Bakış, 19 (2016), 141-160.
  • Düstur, Tertip 1, Cilt 1, TBMM Kütüphanesi.
  • Düstur, Tertip 1, Cilt 2, TBMM Kütüphanesi.
  • Hayal, İ.B.B. Atatürk Kitaplığı, Demirbaş No: NS0787.
  • Latife, Hakkı Tarık Us Koleksiyonu, Yer No: 0237/1.
  • Mecmua-i Maarif, İ.B.B. Atatürk Kitaplığı, Demirbaş No: NS1294-NS1295.
  • Mildanoğlu, Zakarya; Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000, İstanbul: Aras, 2014.
  • Nalcıoğlu, Belkıs Ulusoy; “Tanzimat Dönemi Türk Gazeteciliği ve Türk Basınının İlkleri”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2005): 253-267.
  • Özdiş, Hamdi; Osmanlı Mizah Basınında Batılılaşma ve Siyaset (1870-1877), İstanbul: Libra Kitapçılık, 2010.
  • Tiyatro, Hakkı Tarık Us Koleksiyonu, Yer No: 1316.
  • Vakayi-i Zaptiye, Hakkı Tarık Us Koleksiyonu, Yer No: 0059/3.