Büyük Savaş'ın Sonunda Anadolu Ormanları

Birinci Dünya Savaşı sırasında Anadolu ormanlarının idaresi, 1917'de çıkan "Ormanların Usul-i İdare-i Fenniyeleri" hakkındaki kanun ile önemli değişimler geçirir. Hükümet yanlısı basın bu kanunu ve değişimleri, orman işletmeciliği alanında yapısal bir dönüşüm olarak tasvir ederken, Mütareke dönemindeki haber ve gelişmeler, bunların siyasi grupların çıkarlarıyla bağlantılı olduğuna işaret eder. Çoğunlukla arşiv belgelerine dayanan bu yazı, söz konusu kanunun önceki nizamnameyi nasıl değiştirdiğini ve hükümetle ormanlar arasındaki ilişkiyi işletme yöntem ve ölçeği açısından nasıl etkilediğini göstermeyi hedefliyor.

Anatolian Forests at the End of World War I

During WWI, the management of Anatolian forests undergoes drastic changes after the Law of "Methods of Technological Management of Forests" issued in 1917. Whereas the pro-government press depicts these changes and the legislation as part of a structural reform for the exploitation of forests, post-Mudros news and developments suggest the interests of political networks as the cause of these changes. Based mainly on archival material, the article aims to demonstrate how the said law overrides the former regulation and transforms the relation between the government and forests in terms of method and scale of exploitation

___

Arşiv Belgeleri

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)

Bâb-ı Âlî Evrâk Odası

Şûrâ-yı Devlet Defterleri

Meclis-i Vükelâ Mazbataları

Dâhiliyye Nezâreti Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Belgeleri

Hâriciye Nezâreti İdâre İdâre Dosya Usulü

Rumeli Müfettişliği Manastır Evrâkı

Dâhiliyye Nezâreti İdâre-i Umumiye Belgeleri

Dâhiliyye Nezâreti Kalem-i Mahsûs Müdüriyeti Belgeleri

Mukâvelename ve Mukâvelat Defterleri

Hâriciye Nezâreti Siyasi Kısmı Belgeleri

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi ATASE

Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu 2172/79

Adapazarı Ahşap ve Demir Malzeme İmalathanesi Osmanlı Anonim Şirketi Nizamname-i Dâhilîyesi

Anadolu Millî Mahsulât-ı Osmanlı Anonim Şirket-i Nizamname-i Dâhilîyesi

Süreli Yayınlar

Düstur, Tertip 1, Cilt 2, s. 404-414

Düstur, T2/C9, 19.3.1917

Düstur, T2/C9, 6.4.1917

İktisadiyyat, 24 Teşrin-i Sani 1332 (7.12.1916)

Meclis-i Mebusan Zabıt Ceridesi, 2.3.1918 Sabah (1918-1919) BOA.ŞD 1268/12.

Kanun'dan sonra teşkilatı bilgilendirmek için yapılan 1917 tarihli tebligat, Kutluk (1948), s.

; Çağlar (2012), s. 27-9. Müzayede ve pazarlık yöntemleri taslakta yan yana yer alır (Bin

göl (1990), Ek 65-66).

Tasvir-i Efkar (1914-1918)

Vakit, 19.8.1918

Araştırma ve İnceleme Eserler

"Çekmeköy Tarihi", http://cekmekoy.bel.tr/tr/cekmekoy-tarihi

"İnegöl Ormanlarını İşletmek İsteyen Tüccar Ali Fuat Bey'in Feryadı", http://sinanculuk1.blogspot.com.tr/2015/02/inegol-ormanlarini-isletmek-isteyen.html

Adıgüzel, İsmail, Tarihte Mihalıççık (16.-19. yy), yüksek lisans tezi, Eskişehir Ü., 2007.

Baer, David, Selanikli Dönmeler, İstanbul: Doğan, 2011.

Bingöl, İsa, Geçmişten Günümüze Ormanlarımız ve Ormancılığımız, Cilt I, İstanbul: Ormancılık Vakfı, 1990.

Çağlar, Yücel, Türkiye Ormancılık Tarihi, Ankara: ODTÜ, 2012.

Eldem, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomisi, Ankara: TTK, 1994.

Eler, Ünal, "Türkiye'de Orman Amenajman Yönetmeliğinin Tarihsel Gelişimi", SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, A/2, 2008, s. 89-98.

Esin, Taylan, "Büyük Savaş'ta Hususi Bir Teşebbüs", Toplumsal Tarih, Sayı 246, Haziran 2014.

Esin, Taylan, "Savaş, Açlık, Propaganda", Toplumsal Tarih, Sayı 253, Ocak 2015.

Esirgen, Seda Ö., "II. Meşrutiyet Meclis Tutanaklarına Göre 'Menafii-i Umumiyeye Müteal- lik İmtiyazat Hakkında Kanun'un Kabulü", AÜHFD, 60 (4), s. 2011, s. 935-962.

Fleet, Kate, "Geç Osmanlı Erken Türkiye Cumhuriyeti Döneminde Yabancılara Verilen Ekonomik İmtiyazlar", Kebikeç, Sayı 39, 2015, s. 343-62.

Gülci, N., O. Erdaş ve A. E. Akay, "Üretim İşlerinde Hassas Ormancılık Yaklaşımı", Üretim İşlerinde Hassas Ormancılık Sempozyumu, 2015.

Gülsoy, Ufuk, Hicaz Demiryolu, İstanbul: Eren, 1994.

Karakaş, Özgül, Tasvir-i Efkâr Gazetesi'nin Kronolojik Dizini ve Seçilmiş Metinlerin Aktarımı, yüksek lisans tezi, Çanakkale 18 Mart Ü., 2011.

Keskin, Özkan, "Orman ve Ma'adin Nezareti'nin Kuruluşu ve Faaliyetleri", Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul Ü. Tarih An.Blm.Dl., 2005.

Kutluk, Halil, Türkiye Ormancılığı ile İlgili Tarihi Vesikalar: 893-1339 (1487-1923), İstanbul: Osmanbey Matbaası, 1948.

Mears, Eliot G., Modern Turkey, A Politico-Economic Interpretation 1908-1923, NY: The Macmillan, 1924.

Milanlıoğlu, Neval, "Naciye Sultan Aleyhine Bir Dava", Toplumsal Tarih, Mayıs 2014.

Moralı, Nail, Mütarekede İzmir Önceleri ve Sonraları, İstanbul: Tekin Yayınevi, 1976.

Ochsenwald, William, The Hijaz Railroad, Charlottesville: University Press of Virginia, 1980.

Osmanlı Ormancılığı ile İlgili Belgeler III, Ankara: Çevre ve Orman Bakanlığı, 2003.

Pomiankowski, Joseph, Osmanlı İmparatorluğu'nun Çöküşü, İstanbul: Kayıhan, 1997.

Sabis, Ali İhsan, Harp hatıralarım. Birinci Dünya Harbi, İstanbul: Nehir Yayınları, 1990.

Scott, James C., Weapons of the Weak: Everyday Forms of Peasant Resistance, New Haven: Yale Uni. Press, 1985.

Selvi, Haluk, "II. Meşrutiyet Döneminde Adapazarı ve Çevresi (1908-18)", Sakarya İli Tarihi, Mehmet Alpargu, vd. (ed.), Adapazarı: Adapazarı Üni., 2005 içinde, s. 449-96.

Şerif, Ahmet, Anadolu'da Tanin, Cilt I, Ankara: TTK, 1999.

Ticaret ve Ziraat Nezareti, Memalik-i Osmaniye'de Osmanlı Anonim Şirketleri, Ramazan Balcı, İbrahim Sırma (haz.), İstanbul: İTO, 2012.

Toprak, Zafer, İttihad-Terakki ve Cihan Harbi, 1914-1918, İstanbul: Homer, 2003.

Toprak, Zafer, Türkiye'de Milli İktisat: 1908-1918, Ankara: Yurt, 1982.

Tunçay, Mete (hz.), Cihat ve Tehcir, İstanbul: AFA, 1991.