Ahmed Midhat Efendi ve Din-Bilim İlişkileri

Modern Osmanlı-Türk düşünce hayatının önde gelen isimlerinden Ahmed Midhat Efendi, XIX. yüzyılın tanınmış Amerikalı yazar William Draper’ın History of the Conflict Between Religion and Science’ını Türkçe’ye aktardığında “din-bilim ilişkileri” konusundaki kadim tartışmanın fitilini de ateşlemişti. Bu makalede, söz konusu meselenin bilim tarihi ve felsefesi bakımından önemi üzerinde durulmuş ve Ahmed Midhat Efendi’nin farklı dinlerin bilimle farklı ilişkiler geliştirdiği tezi ana-çizgileriyle betimlenmiştir.

Ahmed Midhat Efendi and the Relationship between Science and Religion

Ahmed Midhat Efendi, one of the leading figures of the late Ottoman-Turkish intellectual life, fired the fuse of the ancient debate on “religion-science relations” when he translated the well-known American writer William Draper’s History of the Conflict Between Religion and Science. This article discusses the importance of the subject matter in terms of the history and philosophy of science, and examines Ahmed Midhat Efendi's main thesis that different religions develop different relations with science

___

Adıvar, Adnan A., Tarih Boyunca İlim ve Din, (İstanbul, 1944).
Ahmed Midhat Efendi, 4 Cilt, İslâm ve Ulûm. Barbour, Ian G., Bilim ve Din, Çatışma-Ayrışma-Uzlaşma, çev. Nebi Mehdi ve Mübariz Camal, (İstanbul, 2004).
Büchner, Ludwig, Madde ve Kuvvet, çev. Baha Tevfik ve Ahmed Nebil, (İstanbul, 1911).
Demir, Remzi, Philosophia Ottomanica, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde Türk Felsefesi (Yeni Felsefe), Cilt 3 (Ankara, 2007)
Demir, Remzi, “Din-Bilim İlişkilerini Yeniden Tartışmak”, Bilim ve Ütopya, Sayı 194, Ağustos 2010, 39-40.
Dozy, Reinhardt, Târîh-i İslâmiyet, çev. Abdullah Cevdet, (Kahire, 1908-1909). Haeckel, Ernest H., İnsanın Menşei, Nesl-i Beşer, çev. Ahmed Nebil, (İstanbul, 1911).
Nâmık Kemâl, Renan Müdâfaanâmesi, (İstanbul, 1910). Nebi Mehdi, “Bilim-Din İlişkisi Problemine Süreççi Yaklaşım ve Ian G. Barbour’un Dörtlü Tipolojisi”, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 23, 2002/2, 59-75
Şeyhü’l-İslâm Musâ Kâzım, Külliyât, Dînî, İctimâ‘î Makaleler, Evkâf-ı İslâmiyye Matbaası, İstanbul 1336 (Milâdî 1920), s. 139-196.