Kurucu Öğe Olarak Modern Özne Anlayışının Teşekkülü

Tüm varlığı kendisine ait bilgi nesnesi olarak gören ve anlam dünyasını bu varsayımdan hareket ederek oluşturan özne yaklaşımının felsefi temeli modern düşünce ile birlikte atılmıştır.Modern düşüncede özneyi tüm varlık koşullarından ayrı, bağımsız fakat bu varlığı belirleyen olarak değerlendiren en önemli düşünür Descartes’tır. Descartes’ın teorik zeminini oluşturduğu bu özne anlayışının kendisinden sonraki etik, sanat, siyaset, din, ekonomi vb. yapılanmalarda da etki ettiğini söyleyebiliriz. Bu yaklaşımın en önemli vasfı varlığı kendisi için meydana gelmiş, nicelleştirilebilen ve el altında tutulabilen alan olarak görmesidir. Bu bakış açısı tüm varlığı kategorilere indirgeyerek yorumlama çabasını da beraberinde getirmektedir. Böylece varlığın zamana ve mekana bağlı olan çok yönlü anlam yapısı kaybolmakta, soyut, kuru, mekanik bir anlam ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada günümüzde halen etkisini devam ettiren ve oldukça sorunlu bir bakış açısı geliştirdiğini düşündüğümüz Descartes’ın kurucu vasıflı özne yaklaşımı ve bu yaklaşımın temel sorunları ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Modern Düşünce, Modern Özne, Descartes, Tarihsellik

Consisting of Modern Subject Approach as Founder Element

Philosophical foundation of subject approach, which regards all being as knowledge object and generate their semantic world starting from this assumption, was constituted with modern thought. In modern thought Descartes is the most important philosopher who considers of that subject is seperate from being conditions, but still specifying this being. We can say that his subject approach has an impact on ethic, art, politics, religion, economy etc. after itself. The most important feature of this approach is that it regards being as occur for oneself, quantativeable and keeps under at hand. This point of view degrades all beings into categories and tires to interprets in this way. Thus, being’s all-round sturcture of meaning dependent time and space become lost and discrete, mechanic meaning arise. In this paper, Descartes’ subject approach, that is effective nowadays and develops quite problematic viewpoint, and its primary issues are dealt with.

Keywords:

Modern Thought, Modern Subject, Descartes, Historicity,

PDF

___

ALTUĞ, Taylan (2008). Dile Gelen Felsefe, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

BERNSTEIN, Richard J. (2009). Objektivizm ve Rölativizmin Ötesi, çev. Feridun Yılmaz, İstanbul: Paradigma Yayınları.

BEYSSADE, Jean-Marie (1997). “Descartes: Felsefi Bir Devrim Mi?”, çev. Tülin Bumin, Cogito, Sayı:10, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

BOZKURT, Nejat (1997). “Descartes Gerçekten Modern Çağın Öncüsü müdür?”, Cogito, Sayı:10, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

COPLESTON(1994). A History of Philosophy, vol IV, From Descartes to Leibniz, New York: Image Books.

ÇÜÇEN, A. Kadir (2003). Heidegger’de Varlık ve Zaman, Bursa: Asa Kitabevi.

ÇÜÇEN, A. Kadir (2004). “Bilim ve Teknoloji: Husserl, Heidegger ve Gadamer”, Anlama ve Yorum Doğan Özlem Armağan Kitabı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.

DENKEL, Arda (2011). Bilginin Temelleri, İstanbul: Doruk Yayınları.

DESCARTES, Rene (1966). Tabiat Işığı İle Hakikati Arama, çev. Mehmet Karasan, İstanbul: M.E.B. Yayınları.

DESCARTES, Rene (1998). İlk Felsefe Üzerine Metafizik Düşünceler, çev. Mehmet Karasan, İstanbul: M.E.B. Yayınları.

DESCARTES, Rene (2007). Meditasyonlar, çev. İsmet Birkan, Ankara: Bilgesu Yayınları.

DESCARTES, Rene (2010). Metot Üzerine Konuşma, çev. Atakan Altınörs, İstanbul: Paradigma Yayınları.

ELIAS, Norbert (2000). Zaman Üzerine, çev. Veysel Ataman, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

ERİŞİRGİL, Mehmet Emin (2006). Descartes ve Kartezyenler, Konya: Çizgi Kitabevi.

GADAMER, Hans Georg (2008). Hakikat ve Yöntem, 1. Cilt, çev. Hüsamettin Arslan & İsmail Yavuzcan, İstanbul: Paradigma Yayınları.

GUIGNON, Charles B. (2002). “Heidegger ve Bilgi Problemi”, İnsan Bilimlerine Prolegomena, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları.

HEGEL, Friedrich Georg Wilhelm (1997). “Descartes”, Cogito, çev. Doğan Şahiner, Sayı:10, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

HEIDEGGER, Martin (2001). Nietzsche’nin Tanrı Öldü Sözü ve Dünya Resimleri Çağı, çev. Levent Özşar, Bursa: Asa Kitabevi.

HEIDEGGER, Martin (2014). “Metafiziğin Üstesinden Gelmek”, Heidegger Paris’te, çev. Birdal Akar, der. Sadık E. Er, İstanbul: Otonom Yayıncılık.

LACOMBE (1943). Descartes, çev. Mehmet Karasan, Ankara: AÜ Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.

MANSFIELD, Nick (2006). Öznellik, çev. H. Çetinkaya & R. Durnaz, İstanbul: Ara-lık Yayınları.

NIETZSCHE, Frederich (1968). Will To Power, trans. Walter Kaufmann & R. J. Hollingdale, ed. Walter Kaufmann, Vintage Books Edition.

ÖZCAN, Muttalip (2006). İnsan Felsefesi: İnsanın Neliği Üstüne Bir Soruşturma, İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.

ÖZLEM, Doğan (1998). Tekniğe İlişkin Soruşturma, İstanbul: Paradigma yayınları.

RICOEUR, Paul (1992). Oneself as Another, trans. Kathleen Blamey, The University of Chicago Press.

RORTY, Richard (2005). “Bedenden Ayrı Var Olma Yetisi”, Cogito, çev. Doğan Şahiner, Sayı: 10, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

RORTY, Richard (2006). Felsefe ve Doğanın Aynası, çev. Funda Günsoy Kaya, İstanbul: Paradigma Yayınları.

SCHELER, Max (1998). İnsanın Kosmostaki Yeri, çev. Harun Tepe, Ankara: Ayraç Yayınevi.

SCHRIFT, Alan D. (2002). “Metafor, Dil ve Retorik”, İnsan Bilimlerine Prolegomena, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları.

SPİNOZA, Benedictus (2014). Descartes Felsefesinin İlkeleri ve Metafizik Düşünceler, çev. Coşkun Şenkaya, Ankara: Dost Yayınevi.

TÜZEN, M.Ahmet (2017). “John Rawls’un Birey Anlayışı Ve Michael Sandel’in Yükümsüz Benlik Eleştirisi”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.

VENN, Couze (2000). Occidentalism: Modernity and Subjectivity, London: Sage Publications Ltd..

WACHTERHAUSER, Brice R. (2002). “Anlamada Tarih ve Dil”, İnsan Bilimlerine Prologomena, çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayınları.