Hume: Estetik Değer Biçmenin İki Yönü

Hume’un zihninde beğeni sorununun nasıl çözümlendiğini keşfedebilmenin en kestirme yolu, onun Beğeni Standartları Hakkında (Of the Standard of Taste) başlıklı denemesinde – bundan sonra Deneme olarak kısaltılacaktır – açtığı kapıdan girmektir. O, Deneme’de, açık bir biçimde, estetik değer biçmenin öznel bir doğası olduğunu iddia etse de, beğeni yargılarının değerlendirilmesine zemin hazırlayan bir beğeni standardına ulaşmayı hedefler. Onun bu girişimi, böylece, beğeni anlaşmazlıklarını çözüme kavuşturmak bir yana, beğeni sorununu içinden çıkılmaz bir hale getirmiştir. Bu bakımdan, Deneme’nin onu dezavantajlı bir konuma yerleştirdiği eleştirmenler tarafından sıklıkla dile getirilir. Yine de insan anlayışı onun çabasını izah eden felsefi/düşünsel bağlamın taslağını çizer. Buna bağlı olarak, beğeni yargıları öznel bir değere atıfta bulunsa da, insan doğasının evrensel ilkeleri bir beğeni standardının varlığını daha anlaşılır hale getirmektedir. Bu çalışma, ilk bölümde, Hume’un beğeni teorisindeki estetik değeri belirleyen öznel çerçeveyi açık kılmayı hedeflemektedir. İkinci bölümde, ilk bölümde elde edilen sonuçlar çerçevesinde, beğeni standardının, onun teorisinde, evrensel insan doğası ile uyumlu olarak nasıl karakterize edildiği izah edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Duygu, Beğeni, İnsan Doğası, Güzellik, Beğeni Standardı

Hume: Two Directions of the Aesthetic Evaluation

The shortest way to discover how the problem of taste in Hume's mind was resolved is to enter through the door he opened in his essay, Of the Standard of Taste – that will hereafter be shortened as the Dissertation. Although he openly claims that aesthetic appraisal is a subjective nature in the Dissertation, he aims to achieve a standard of taste that lays the groundwork for the evaluation of the judgements of taste. His attempt thus, let alone find a solution to disagreements of taste, makes the problem of taste worse. In this regard, it is often expressed by critics that the Dissertation places him in a disadvantageous position. Even so, his view on human being sketches the philosophical/intellectual context which accounts for his attempt. Correspondingly, even though judgements of taste attribute to a subjective value, the universal principles of human nature make an existence of the standard of taste more understandable. This study, in the first section, aims to crystallize the subjective framework, which designates the aesthetic value in Hume’s theory of taste. In the second section, within the frame of the outcomes which are achieved in the former section, it will be elucidated, in his theory, how the standard of taste is characterized in line with the universal human nature.

Keywords:

Sentiment, Taste, Human Nature, Beauty, the Standard of Taste,

PDF

___

DELEUZE, Gilles (2001). Empiricism and Subjectivity. An Essay on Hume’s Theory of Human Nature, trans. Constantin V. Boundas, New York: Columbia University Press.
FERRY, Luc (2012). Homo Esteticus: Demokrasi Çağında Beğeninin İcadı, çev. Devrim Çetinkasap, İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
HUME, David (1960). A Treatise of Human Nature, ed. by L. A. Selby-Bigge, Oxford: Clarendon Press.
HUME, David (1912). An Inquiry Concerning the Principles of Morals, Chicago: The Open Court Publishing Co.
HUME, David (1921). An Inquiry Concerning Human Understanding and Selections form a Treatise of Human Nature, Chicago: The Open Court Publishing Company.
HUME, David (1998). “Of The Standard of Taste”, David Hume-Selected Essays, ed. by Stephen Copley & Andrew Edgar, New York: Oxford University Press.
HÜNLER, Hakkı (2011). Estetik’in Kısa Tarihi, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
KIVY, Peter (1967). “Hume’s Standard of Taste: Breaking The Circle”, Biritish Journal of Aesthetics, 7(1): 57-65.
KULENKAMPFF, Jens (1990). “The Objectivity of Taste: Hume and Kant”, Noûs, 24(1): 93-110.
NUTKU, Uluğ (1998). İnsan Felsefesi Çalışmaları, İstanbul: Bulut Yayınları.
NUTKU, Uluğ (2016). Yeniçağ Felsefesinde A PRİORİ Problemi, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
SHELLEY, James (1994). “Hume’s Double Standard of Taste”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 52(4): 437 – 445.
TAŞKIN, Ali (2007). Hume Araştırmaları, İstanbul: Birey Yayıncılık.
TOWNSEND, Dabney (2001). Hume’s Aesthetic Theory: Taste and Sentiment, New York and London: Routledge.
WARNOCK, Mary (1978). Imagination, Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
WIEAND, Jeffrey (1984). “Hume’s Two Standards of Taste”, The Philosophical Quarterly, 34(135): 129-142.