Bir Töz Metafiziği Tartışması: Leibniz’in Spinoza Eleştirisi

Felsefenin en eski problemlerinden birisi olan töz problemine ilişkin en belirgin tartışmalar, on yedinci yüzyılda başlamıştır. Bu yüzyıl, modern felsefenin başlangıcı sayılması yanında, rasyonalist felsefenin de doruk noktasıdır. Dönemin iki önemli filozofu, Baruch Spinoza (1632-1677) ve Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716), rasyonalist felsefe paydasında birleşmelerinin yanında, töz kavramının tanımı ve muhtevası konusunda derin fikir ayrılıklarına düşmüşlerdir. Bu çalışmanın amacı; Spinoza ve Leibniz’in töz kavramının doğası ve varlığına ilişkin görüşlerinin, felsefe tarihindeki yerinin kısaca ortaya konularak, Leibniz’in bu konuda Spinoza’ya yönelttiği eleştirilerin incelenmesidir.

Anahtar Kelimeler:

Spinoza, Leibniz, Tanrı, Töz, Metafizik, Deizm, Panteizm, Monad

A Substance Metaphysics Discussion: Leibniz’s Critique of Spinoza

The most obvious debates about the problem of substance, one of the earliest problems of philosophy, began in the seventeenth century. Along with its being accepted as the beginning of the modern philosophy, this century remarks the heyday of the rationalist philosophy. Although the two important philosophers of the period, Baruch Spinoza (1632-1677) and Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716) were united in rationalist philosophy, they fell into deep disagreements about the definition and content of the concept of substance. The purpose of this study is to examine the criticisms of Leibniz directed towards Spinoza on this issue by briefly revealing the position of Spinoza and Leibniz on the nature and existence of the concept of substance in the history of philosophy.

Keywords:

Spinoza, Leibniz, God, Substance, Metaphysics, Deism, Pantheism, Monad,

PDF

___

AITON, E. J. (1985). Leibniz: A Biography, Bristol: Adam Hilger Ltd.
ARICAN, M. Kazım (2006). “Spinoza’nın Tanrı-Âlem İlişkisinde İçkinlik Aşkınlık Problemi”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(1): 127- 143.
CEVİZCİ, Ahmet (2012). Felsefenin Kısa Tarihi, İstanbul: Say Yayınları.
ÇEVİKBAŞ, Sebahattin (2006). Leibniz ve Felsefesi: Mantık, Fizik, Metafizik, Konya: Çizgi Kitabevi.
DELEUZE, Gilles (2000). Spinoza Üstüne On Bir Ders, çev. Ulus Baker, Ankara: Öteki Yayınevi.
ELMAS, Mehmet Fatih (2015). Spinoza ve İnsan, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
KAHVECİ, Kutsi (2012). Gottfried Wilhelm Leibniz Felsefesinde Bilgi Teorisi ve Mantık, Ankara: Berikan Yayınevi.
LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1970). Philosophical Papers and Letters, trans. by Leroy E. Loemker, Chicago-Illinois: The University of Chicago Press.
LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1951). Selection, ed. Philip P. Winer, New York: Charles Scribner’s Sons.
LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1984). Discourse On Metaphysics And The Monadology, trans. by George R. Montgomery, New York: Dalphin Books.
LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1988). Monadoloji, çev. Suut Kemal Yetkin, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
LEIBNIZ, Gottfried Wilhelm (1993). Theodicy: Essays on the Goodness of God, The Freedom of Man and the Origin of Evil, trans. by E. M. Huggard, London: Open Court Publishing Company.
NUTKU, Uluğ (1981). “Leibniz’in Monadlar Teorisinin Tarihsel Önemi”, Felsefe Arkivi, 22-23: 143-159.
ÖZKAN, Yakup (2017). “Spinoza Felsefesinde Varoluş-Öz Ayrımı”, Kaygı Felsefe Dergisi, 29: 181-193.
RAMOND, Charles (2014). Spinoza Sözlüğü, çev. Bilgesu Şişman, İstanbul: Say Yayınları.
ROSS, George MacDonald (1984). Leibniz, Oxford: Oxford University Press.
RUSSELL, Bertrand (1992a). A Critical Exposition of the Philosophy of Leibniz, Melksam: Redwood Press Ltd.
RUSSELL, Bertrand (1992b). Batı Felsefesi Tarihi, çev. Muammer Sencer, İstanbul: Say Kitap Pazarlama.
RUTHERFORD, Donald (1995). Leibniz and The Rational Order of Natura, Cambridge: Cambridge University Press.
SAW, Ruth Lydia (1954). Leibniz, London: Penguin Books.
SPINOZA, Baruch (2009). Törebilim, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
SPINOZA, Baruch (2014). Ethica, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Yayınları.
YAZOĞLU, Ruhattin (2002). Leibniz’de Tanrı ve Ahlak, Ankara: Seba Yayınları.