XVI. Yüzyılın ikinci yarısında bozok sancağında kullanılan erkek şahıs isimleri
Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivinde TD 315 (H. 963/M. 1556) de kayıtlı bulunan Bozok Vilayetinin mufassal defterinden tespit ettiğimiz yaklaşık 5100 civarındaki erkek şahıs isimlerinin kökenleri, sayısal değerleri ve oranları ile sancak bölgesinde erkek ismi konulurken hangi amaç gözetildiği irdelenmeye çalışılmıştır.Bu isimlerden Arapça kökenli isimlerin Türkçe ve Farsça kökenli isimlere nazaran daha fazla kullanıldığı tespit edilmiştir.Genel toplama bakıldığında Bozok bölgesinde % 59 Arapça kökenli , % 40.3 Türkçe kökenli ve % 0.7 ise Farsça kökenli isimlerin kullanıldığı görülmektedir.Ad olarak konulan Arapça kökenli isimlerin daha çok peygamber ve onun ehl-beytinden olan kimselerin isimleri olduğu tespit edilmiştir.Türkçe kökenli isimlerin tercih edilmesinde büyük ölçüde eski Türk dinî inanış ve geleneklerinin izleri görülmektedir.Çok az sayıda olan Farsça kökenli isimlerin ise kahramanlık ve güzel ahlaka dair isimler olduğu tespit edilmiştir.
Male proper names used in the second half of the xvi century in bozok deputy
This study aimed to explore the roots, numerical values and ratios, and the rationales of 5100 male names determined in the Bozok Deputy Mufassal notebook belonging to Prime ministry Ottoman Archive with the label of TD 315 (H. 963/M. 1556). Arabic origined names were observed as more intensively used comparing toTurkish and Persian names.The ratio of the names used in the Bozok Deputy are as follows: 59% of Arabic, 40.3% of Turkish, and 0.7% of Turkish. Arabic names given in that deputy were observed as belonging to Prophetand his friends. The rationale under choosing Turkish origined names we reconsidered as stemming fromTurkish religious and culture. On the otherside, Persian names, which are few in total, were affiliated with connotations of heroismand moral ethics.
___
- Akgündüz, A., Öztürk, S. (2000). Yozgat temettuat defterleri,(I.cild).Yoozgat: Yimpaş yayınları
- Açıkel. A. (2003).Artukabad kazasında Türk kişi adları (1455-1520). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 305-335.
- Kankal, A. (2004). Türkmen'in kaidesi Kastamonu (XV-XVIII yüzyıllar arası şehir hayatı). (I.baskı) Ankara:Zafer matbaası
- Kınal, F. (1987). Eski Anadolu Tarihi.(2.baskı).Ankara.Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Kurt, Y, (1991). Çorumlu Kazası Kişi Adları (XVI yüzyıl), Türk Kültür Tarihi İçerisinde Çorum Sempozyumu, XI. Hitit Festivali 26-27 Temmuz , s .211-247
- Kurt Y,(1993) "Adana'da 1572 Yılında Kullanılan Türk Erkek Şahıs Adları", Belleten, LVII(218), Ttk Yayınları, Ankara.s.173-200
- Kurt Y, (1995). "Çorum Sancağı Kişi Adları(XVI.Yüzyıl) Belleten, LIX(224), Ttk Yayınları, Ankara 1995, 75-119
- Metin R,(2007). XVI.Yüzyılda Orta Anadolu'da Nüfus ve Yerleşme (Bozok, Kırşehir,Nevşehir Ve Keskin Örneği) Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilimdalı Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2007
- Metin R,(2012) “ XVI.. Yüzyılın Sonu ve XVII. Yüzyılın Başlarında Bolu’da Sosyal Hayat” Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(32), Kütahya-2012.s.101-118
- Yurt Ansiklopedisi, C. 2, Anadolu Yay.İstanbul, 1982.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi Mufassal Tahrir Defteri TD 315 (H. 963/M. 1556)