Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları ve Çevre Kirliliğine Yönelik Metaforik Algıları

Bu çalışmanın amacı, fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarını ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algılarını araştırmaktır. Araştırma 2013-2014 eğitim öğretim yarıyılı güz döneminde Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın, çalışma grubunu fen bilimleri öğretmen adayları (n=132) oluşturmuştur. Araştırmada verileri toplamak amacıyla “Çevre Tutumları Ölçeği”(Yoldaş, 2009) ve metafor toplama formu kullanılmıştır. Bu araştırma da nicel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama yöntemi ve nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verileri betimsel analiz yöntemi ve tek yönlü ANOVA veri analiz yöntemleri kullanılarak, nitel verileri ise içerik analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına aşina oldukları fakat çevre tutum puanlarının orta seviyede olduğu görülmüştür. Çevre tutum düzeyinin ise cinsiyete göre anlamlı farklılık gösterirken, öğretmen adaylarının yaş, mezun oldukları lisenin türü, ikamet ettikleri yerin türü, anne-baba eğitim durumu, anne-baba mesleği, sosyoekonomik durum ve çevreyle ilgili derneğe üyeliğe göre anlamlı farklılık göstermediği belirlenmiştir. Çevre kirliliği kavramına yönelik metafor analizi sonucunda ise toplam 103 metafordan 11 farklı kategori oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Çevre Eğitimi, Çevreye Yönelik Tutum, Fen Bilimleri Öğretmen Adayları, Metaforlar, Çevre Kirliliği, İçerik Analizi

Prospective Science Teachers’ Attitude Toward The Environmental Problems and Their Metaphorical Perceptions About “Environmental Pollution”

The aim of this study is to find out prospective science teachers’ attitudes towards environmental problems and their metaphorical perception of “environmental pollution”. The research was performed in 2013-2014 fall semester at Gaziosmanpasa University in Tokat. The study group of this research was (n=132) prospective science teachers. The data collection tools were the “Environmental Attitude Scale” (Yoldas, 2009) and metaphor collection form. The survey method, which is one of the quantitative research methods and the phenomenographic design, which is one of the qualitative research methods, were used in this study. The quantitative data of this research were analysed descriptive analysis and One-Way ANOVA methods and the qualitative data was analysed content analysis. The result of this research showed that prospective science teachers became familiar with environmental problems but their environmental attitude scores were intermediate level. Also their environmental attitude was significant difference according to their gender, but their environmental attitude wasn’t significant differences according to their age, the type of high school that they graduated from, the type of place of residence, parents’ education level, parents’ occupation, families economic status and whether their membership in the environmental association. A total of 103 metaphors were produced for the concept of “environmental pollution” by the participant and these metaphors were divided into a total of eleven different categories.

Keywords:

Environmental Education, Environmental Attitude, Prospective Science Teacher, Metaphors, Environmental Pollution, Content Analysis,

PDF

___

Ateş, M., & Karatepe, A. (2013). Üniversite öğrencilerinin "çevre" kavramına ilişkin algılarının metaforlar yardımıyla analizi. International Journal of Social Science (IASSS) , 6 (2), 1327-1348.
Aydın, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin “çevre” kavramına ilişkin metaforik algıları. (26), 25-44.
Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Creswell, J. W. (2013). Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları araştırma deseni. (G. Hacıömeroğlu, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap.
Çeliker, H. D., & Akar, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin doğaya ilişkin metaforları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) , 16 (2), 101-119.
Çimen, O. (2014). High school students' metaphorical perceptions of environment. Educational Research and Reviews, 9(11), 340.
Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim. İstanbul: Başarı.
Eroğlu Doğan, E. (2013). Biyolog ve öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları ve bilgi düzeyleri. İlköğretim Online , 12 (2), 413-424.
Erol, G. H. (2005). Sınıf öğretmenliği ikinci sınıf öğrencilerinin çevre ve çevre sorunlarına yönelik tutumlar. Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Erol, G. H., & Gezer, K. (2006). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarına çevreye ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. International Journal of Environmental & Science Education , 1 (1), 65-77.
Erten, S. (2005). Okul öncesi öğretmen adaylarında çevre dostu davranışların araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (28), 91-100.
Esa, N. (2010). Environmental knowledge, attitude and practices of student teachers. International Research in Geographical and Environmental Education , 19 (1), 39-50.
Genç, M., & Genç, T. (2013). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının belirlenmesi. Asya Öğretim Dergisi (Asian Journal of Education) , 1 (1), 9-19.
Gürbüz, H., & Çakmak, M. (2012). Biyoloji bölümü öğrencilerinin çevreye yönelik tutumlarının incelenmesi. Dicle Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi (19), 162-173.
Gürbüz, H., Çakmak, M., & Derman, M. Biyoloji öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumları. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi , 6 (1), 144-149.
Güven, İ., Yurdatapan, M., Benzer, E. & Şahin, F. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ile sağlıklı yaşama yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1431-1448.
Hines, J. M., Hungerford, H., & Tomera, A. (1986-87). Analysis and synthesis of research on responsible environmental behavior: A meta-analysis. The Journal of Environmental Education , 18 (2), 1-8.
Hungerford, H., & Volk, T. (1990). Changing learner behavior through environmental education. The journal of environmental education , 21 (3), 8-21.
Kahyaoğlu, M. (2015). İlköğretim öğrencilerinin doğa kavramına ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Electronic Turkish Studies , 10 (11), 831-846.
Kahyaoğlu, M., & Özgen, N. (2012). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi , 5 (2), 171-185.
Kaya, M. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına İlişkin Algıları: Metafor Analizi Örneği. Turkish Studies: International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 9 (2), 917-931.
Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, Türkçe ve sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi , 258-268.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago & London: University of Chicago Press.
Meral, E., Küçük, B. & Gedik, F. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre kavramına ilişkin algıları. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1), 65-78.
Merriam, S. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel.
Miles, M., & Huberman, A. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Moser, K. (2000). Metaphor analysis in psychology-method, theory, and fields of application. Forum: Qualitative Sozialforschung/ Forum: Qualitative Social Research , 1 (2).
Patton, M. (2002). Qualitative Research & Evaluation Methods. London: Sage Publications.
Saban , A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının "öğretmen" kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi , 2 (2), 131-155.
Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(55) , 14 (55), 459-496.
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler . Türk Eğitim Bilimleri Dergisi , 7 (2), 281-326.
Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research (Cilt 15). Newbury Park CA: Sage.
Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 23 (2), 99-110.
Teksöz, G., Şahin, E., & Ertepınar, H. (2010). Çevre okuryazarlığı, öğretmen adayları ve sürdürülebilir bir gelecek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (39), 307-320.
Teyfur, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin akademik başarılarının ve çevre kulübü çalışmalarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkisi (İzmir Örneği). Ege Eğitim Dergisi , 9 (1), 131-149.
Tuncer, G., Tekkaya, C., & Sungur, S. (2006). Öğretmen adaylarının sürdürülebilir kalkınma ile ilgili inançları: Cinsiyet ve çevre dersine katılımın etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (31), 179-187.
Uluçınar Sağır, Ş., Aslan, O., & Cansaran, A. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Bilgisi ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online , 7 (2), 496-511.
Uyanık, B. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin küresel çevre sorunlarına yönelik metaforları. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
Yazıcı, Ö. (2013). Coğrafya öğretmenlerinin çevre kavramına ilişkin algıları: Bir metafor analizi çalışması. The Journal of Academic Social Science Studies ( JASS) , 6 (5), 811-828.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yoldaş, C. (2009). Çevre Bilimi Dersinin Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerileri, Erişileri ve Tutumlarına Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.