ROMANIN TÜRK EDEBİYATINDAKİ TEMELLERİ

Altı asır boyunca geniş coğrafyada hüküm süren Türk milleti çeşitli nazım şekillerinde pek çok eser vücuda getirmiştir. Vücuda getirilen bu eserlerin çoğu mesnevi nazım şeklinde yazılmıştır. Nitekim mısralar arasında kafiye zorunluluğu olmadığı için mesnevi nazım şekli şairlerce tercih edilme sebebi olmuştur. Yazma kolaylığından dolayı klasik Türk edebiyatında özellikle aşk ve dinî-ahlâkî konuları ele alan birçok mesnevi yazılmıştır. Şairler gerek aşk mesnevilerinde gerek dinîahlâkî mesnevilerde okuyucusuna doğruyu göstermek, erdemli insan olmanın vasıflarını anlatmak için günümüzde roman ismini alan olaya dayalı edebî türü şiirlerle anlatmışlardır. Böylece mesneviler okuyucusuna zevk veren, yaşanmış veya yaşanması muhtemel olayları içeren, şairlerin fikir dünyalarına, yaşam tarzlarına yapılan bir yolculuk olmasının yanında dönemin sosyal unsurlarının anlatıldığı bir kültür hazinesidir. Türk edebiyatında bu anlatı türü romanların temelini oluşturmuştur. Çalışmamızda çeşitli aşk ve dinî-ahlâkî mesneviler tarayarak o mesnevilerde anlatılanları tanıtmak istedik. Dolayısıyla roman türünün Türk edebiyatında temelinin 15. yüzyıla dayandığını gözler önüne sermeyi hedefledik

Anahtar Kelimeler:

Anahtar Terimler: Klasik Türk edebiyatı, aşk ve dinî-ahlâkî mesneviler, roman

FUNDAMENTALS OF NOVEL IN TURKISH LITERATURE

Turkish nation, which prevailed in a large geographical area for many centuries, produced numerous literary works in various forms of verse. Majority of those forms were written in the mesnevi form. As a matter of fact, mesnevi form of verses was preferred since there is no requirement of rhyme. As a result of the relative ease of writing, numerous mesnevi’s were written especially on love and religious as well as moral issues in classical Turkish literature. The poets employed poems to narrate event-driven form of literature, which is called novel today, with the purpose of showing the reader true way and explain the qualifications of being a virtuous person in the religious-moral mesnevi’s. Thus, mesnevi is a cultural treasure which gives pleasure to its readers and consists of the events which occurred or likely to occur and it is an event which social factors of the period are narrated as well as being a journey to the world of the poets and to their world of ideas. This type of narration underlies the base of novels in Turkish literature. In our study, we reviewed various love and religious-moral mesnevi’s and introduce the novels narrated in those mesnevi’s. For that reason, we aimed to reveal that the form of novel in Turkish literature dates back to 15.th century

Keywords:

Classical Turkısh lıterature, love and religious-moral mesneviler, novel,

PDF

___

ADIVAR, Halide Edip, Sinekli Bakkal, Atlas Kitabevi, İstanbul 1984.
AKKUŞ, Mehmet, Eyyûbî, Menakıb-ı Sultan Süleyman (Risale-i Padişahnâme), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1991.
AKSOYLU, Dilek, “Kıyâsî’nin Mihr ü Mâh Mesnevîsi”, (Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kocaeli 2007.
ANDAY, Melih Cevdet, Raziye, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul 1975.
AYDEMİR, Yaşar, Vücudî, Hayâl U Yâr, Ayrıntı Basımevi, Ankara 2007.
BAYKALDI, Remzi, “Âzerî İbrâhîm Çelebi ve Nakş-ı Hayâl Mesnevîsi (İnceleme-Metin)”, (Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi), Kayseri 1994.
DEMİREL, Şener, Behiştî Heft-Peyker (Metin İnceleme), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2017.
DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara 1993.
DOĞAN, Muhammet Nur, Fuzûlî Leylâ ve Mecnûn, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2000.
GÜRPINAR, Hüseyin Rahmi, Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç, Palet Yayınları, Konya 2015.
HERGİRMEN, Mehmet, Güvâhî Pend-nâme, Kültür ve Turizm Yayınları, Ankara 1983.
İSLAMOĞLU, Abdulmecit, Dâvûd-ı Halvetî ve Gülşen-i Tevhîd’i, Bolu Belediyesi, Bolu 2013.
KÜLEKÇİ, Numan, Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
LEVEND, Agâh Sırrı, Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2016.
Nâbizâde Nâzım, Karabibik, 3F Yayınevi, İstanbul 2006.
ÖZTEKİN, Nezahat, Fazlî Gül ü Bülbül, Akademi Yayınları, İzmir 2002.
ÖZTÜRK, Nuran, Ankaralı Hekim Nidâî Genc-i Esrâr-ı Ma’nî, Karahan Yayınları, Adana 2011.
PAMUK, Orhan, Kara Kitap, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1990.
Recaizade Mahmut Ekrem, Araba Sevdası, Morpa Kültür Yayınları, İstanbul Sabahattin Ali, Kuyucaklı Yusuf, Varlık Yayınları, İstanbul, 1970.
SAFA, Peyami, Bir Tereddüdün Romanı, Ötüken Yayınları, İstanbul 1974. ---------------, Fatih Harbiye, Ötüken Yayınları, İstanbul 1968.
TANSEL, Fevziye Abdullah, İyi ve Doğru Yazma Usûlleri I-II, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1985.
TEKİN, Mehmet, Roman Sanatı Romanın Unsurları I, Ötüken Yayınları, İstanbul 2001.
TOKER, Birgül, Şemseddîn-i Sivasî Mir’âtü’l-Ahlâk, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2009.
YAZIR, Muhammed Hamdi, Hak Dîni Kur’ân Dili, Huzur Yayınevi, İstanbul 2008.
YILMAZ, Nebi, “Ahmed-i Rıdvân, Rıdvâniyyesi”, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksel Lisans Tezi), Ankara 2006.