KADINHANI VE ÇEVRESİNİN İDARİ YAPISI 1467-1990

Konya ilinin bir ilçesi olan Kadınhanı’nın adı, Cumhuriyet öncesi belgelerde Saidili/Saideli şeklinde geçmektedir. Cumhuriyet Dönemi’nde Kadınhanı adı kullanımı yerleşmiş olup Konya’nın ve çevresinin Osmanlı idaresine kesin olarak girmesinden sonra Karaman eyaleti sınırları içinde yer almıştır. Konya sancağında bir nahiye olan Saideli’nin zaman zaman kaza haline gelmesi için çalışmalar yapılmıştır. Genel olarak Kadınhanı Osmanlı idari yapısında nahiye olarak yer almıştır. XIX. yüzyılda Konya’ya bağlı bir nahiye olan Kadınhanı kısa bir süre Ilgın’a bağlanmıştır. Cumhuriyet Dönemi’nde müstakil bir kaza haline gelmiştir. Kadınhanı’na bağlı köylerin sayılarında bazı dönemlerde değişiklikler yaşanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman Dönemi’nde 40 civarında köy Kadınhanı sınırları içinde iken Celâli isyanlarından dolayı halkı başka yerlere göçtüğünden birçoğu ortadan kalkmıştır. XIX. yüzyılda başta Kafkas muhacirlerinin iskân edilmesiyle Kadınhanı’nda yeni köyler kurulmuştur. Sarayönü gibi daha önce Kadınhanı’na bağlı yerleşim yerleri ise kaza haline dönüşmüştür. Osmanlı Dönemi’nde Kadınhanı Nahiyesi sınırları içindeki köylere Bozuluslar, Atçekenler ve Sarıkeçili gibi Yörük aşiretleri, XIX. yüzyıl sonlarında ise Kafkas muhacirleri yerleşmiş; böylelikle Kadınhanı’nın günümüzdeki sosyal yapısı şekillenmiştir. Bu araştırmada Kadınhanı ve çevresinin idari yapısı arşiv belgelerine göre değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Konya, Kadınhanı, Osmanlı Dönemi, İdari Yapı, Köyler

ADMINISTRATION STRUCTURE OF KADINHANI AND IT’S SURROUNDINGS 1467-1990

The name of Kadınhanı, a town in Konya, was recorded as Saidili/Saideli in the documents of pre-Republican period. The use of the name of Kadınhanı was well established in the Republican period. After Konya, an administrative unit, was fully integrated into the Ottoman State, Kadınhanı became part of Karaman Provincial Administration. Efforts were from time to time expended to turn Kadınhanı into a township. In general, Kadınhanı remained a township in the administrative structure of Ottoman State. Kadınhanı, a township of Konya in the 19th century, became a subgovernance for Ilgın, then becoming a town during the Repuclican Era. There have been some changes in the numbers of the villages in Kadınhanı. During the reign of Suleyman the Magnificent, half of about 40 villages in Kadınhanı disappeared following the migrations due to a series of Celali Rebellions. New villages were established in Kadınhanı through settlement from the Caucasian regions in the 19thcentury. The villages like Sarayönü, governed by Kadınhanı, became a proper township. Thus, the social structure of Kadınhanı was shaped by Bozuluslar, Atçekenler and Yörük tribes like Sarıkeçili immigrants settled in some villages of Kadınhanı, Caucasian immigrants settled in the late 19th century. This paper investigates the administrative structure of Kadınhanı and its surrounding villages based on archives

Keywords:

Konya, Kadınhanı, Ottoman Period, Administration Structure, Villages,

PDF

___

Konya Şer’iye Sicili (KŞS), no. 91, 100, 103, 125, 129, 132, 138, 143.
387 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Karaman ve Rûm Defteri (937/1530), Konya, Bey-şehri, Ak-şehir, Larende, Ak-saray, Niğde, Kayseriyye ve İç-il Livâları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yay, Ankara 1996.
Konya Vilâyet Salnamesi (KVS), 1285, 1300, 1310, 1312, 1317, 1327.
AKANDERE, Osman, Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Konya, Eğitim Yayınevi, Konya 2016.
AKDAĞ, Mustafa, Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası Celalî İsyanları, Barış Yay., Ankara 1999.
AKÖZ, Alaaddin “Karamanoğlu II. İbrahim Bey’in Osmanlı Sultanı II. Murad’a Vermiş Olduğu Ahidnâme”. S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.18 (Güz 2005), s. 159-178.
ARABACI, Caner, bk. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf.
DEMİR, Ataman, “Anadolu Selçuklu Hanları Kadın Han”, İlgi Dergisi, S.48 (1987), s. 14-17.
Doktor Nazmi, Türkiye’nin Sıhhi-i İctimȃi Coğrafyası Konya Vilȃyeti, Öğüd Matbaası, Ankara 1922.
DÜNDAR, Abdülkadir, “Osmanlılarda Tamir Süreci, Çeşitleri ve Bazı Selçuklu Yapılarındaki Uygulamalar”, I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi Bildiriler, I, S.Ü. Selçuklu Araştırmaları Merkezi, Konya 2001, s. 269-280.
EMECEN, Feridun M., Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2016.
FAROQHI, Suraiya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, (çev. Neyyir Kalaycıoğlu), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2000.
HALAÇOĞLU, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK, Ankara 1991.
KONYALI, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Burak Matbaası, Ankara 1997.
KOMİSYON, Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları, Hilal Matbaası, İstanbul 1928.
KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, Konya Şehri’nin Fizikî ve Sosyo- Ekonomik Yapısı - Makaleler, I, Selçuklu Belediyesi Yay., Konya 2004.
__________, Türk Tasavvuf Araştırmaları, Çizgi Kitabevi, Konya 2005.
__________, Bozkır Armutlu Tarihçesi ve Sosyo-Ekonomik Yapısı, Çizgi Kitabevi, Konya 2008.
__________ -Caner Arabacı, Selçuklular ve Konya, Selçuklu Belediyesi Yay., Konya 1994.
ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğunda Derbend Teşkilâtı, Eren Yay., İstanbul 1990.
SARIKÖSE, Barış, Kulu Sosyal ve Ekonomik Tarih, Çizgi Kitabevi, Konya 2018.
__________, “Konya Vilâyet Salnâmelerine Göre Saidili Nahiyesi’nin İdarî ve Sosyo- Ekonomik Yapısı”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S.32 (2012), s. 293-308.
SARIKÖSE, Barış-Selma Turhan Sarıköse, Kadınhanı (1844-1845), Çizgi Kitabevi, Konya 2015.
TURHAN SARIKÖSE, Selma, “Türkiye Selçukluları ve Beylikler Dönemlerinde Kadınhanı”, Konya Ansiklopedisi, V, Konya 2013, s.15.
__________, bk. SARIKÖSE, Barış.
TUŞ, Muhittin, Sosyal ve Kültürel Açıdan Konya, Tablet Yay., Konya 2007.
TÜRKAY, Cevdet, Osmanlı İmparatorluğu’nda Oymak Aşiret ve Cemaatlar, İşaret Yay., İstanbul 2012.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK, Ankara 1988.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, II, TTK, Ankara 1988.
YILMAZ, Mehmet, “Konya’da Çerkez Yerleşimleri”, Konya Araştırmaları Göç ve İskân, (ed. Alaattin Aköz-Doğan Yörük), Palet Yay., Konya 2017, s. 251-168.
YÖRÜK, Doğan, “Osmanlı Döneminde Kadınhanı”, Konya Ansiklopedisi, V, Konya 2013, s. 16.