İSTANBUL GÜRCÜ KİLİSESİNİN SON RUHANİ LİDERİ PAPAZ PETRE TATALAŞVİLİ

İstanbul Meryem Ana adına Gürcü Katolik Kilisesi, Gürcistan dışındaki Gürcü manastırları arasında seçkin dini ve kültürel-eğitim ve Kartveloloji araştırmalarının merkezlerinden birini temsil etmektedir. Tapınak, 1861 yılında Peder Petre Kharisçirapaşvili tarafından İstanbul'un en güzel semtlerinden biri olan Periköyü'nde inşa edilmiştir. İstanbul'un Gürcü Katolik Kilisesi’nde faaliyet gösteren din adamlarının çoğunluğunun Samtskhe-Cavakheti'den olduğunu da belirtmek gerekir. Papaz Petre Tatalaşvili de Samtskhe'lidir. Yüz yıllık varlığı boyunca (1861-1961), kilise bir dizi ulusal, eğitimsel ve bilimsel etkinliğin gerçekleştirildiği bir dini, kültürel, eğitimsel ve bilim merkeziydi. İlahiyat okulu, Gürcü-Fransız okulları, matbaa, Osmanlı vatandaşı olan Gürcüler arasında okuma-yazmayı yayma cemiyeti ve Akaki Tsereteli adına kütüphane kurulması, söz konusu kilisenin kültür ve eğitim faaliyetinin kanıtıdır. O dönemde Gürcü Katoliklerin eğitim merkezi haline gelen kilise, genç Gürcülerin önce İstanbul'da sonra da Avrupa'da eğitim almalarının önünü açmıştır. Amaç: İstanbul'daki Gürcü Kilisesi'nin değerli simalarından, manastırın yazı işleri müdürü ve eğitim süreçlerinden sorumlu kişi ve son başrahip olan Papaz Petre Tatalaşvili'nin şimdiye kadar bilim camiası tarafından bilinmeyen faaliyetlerini, ailesinde ve çeşitli vakıf ve arşivlerde muhafaza edilen belgelere göre değerlendirmektir. Tüm hayatı boyunca yabancı bir ülkede Gürcü halkının eğitimine ve kültürel gelişimine sadakatle hizmet eden Papaz Petre Tatalaşvili'nin katkılarının Gürcü toplumu tarafından bilinmesini hak ettiğini düşünüyoruz. Kendisi Gürcistan sınırları dışında, Gürcü Katoliklerinin ruhani babası ve Gürcü Katolikliğinin savunucusu ve destekçisiydi. Araştırma metodolojisi: Araştırma, İstanbul'daki Gürcü Katolik Manastırı'nın arşivinde muhafaza edilen mektup ve anı materyallerini kullanarak betimleme, karşılaştırmalı-tarihsel yöntem, ampirik, nedensel-tarihsel analize ve ağırlıklı olarak tarihsel araştırma yöntemine dayanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Petre Tatalashvili, Georgian Monastery in Istanbul, Georgian Catholics, Ferikoy

FATHER PETRE TATALASHVILI – THE LAST PRIOR OF THE GEORGIAN MONASTERY IN ISTANBUL

The residence of the Georgian Catholics in Istanbul, the Monastery of the Virgin Mary (turkish: Gürcü Katolik Kilisesi), with its schools, printing house and rich library used to fulfill a great Georgian cultural, educational and scientific function outside of Georgia for more than a century. The temple was built in 1861 by Father Petre Kharischirashvili in one of the most beautiful districts of Istanbul, Ferikoy (the village of Angels). It is noteworthy, that the most of the fathers serving in the Georgian Monastery of Istanbul were from Samtskhe-Javakheti by origin. Father Petre Tatalashvili was from Samtskhe as well. During the hundred years (1861-1961) of its existence, Georgian Catholic Monastery of Istanbul acted as a spiritual, cultural, educational and scientific center where many national, educational or scientific activities were performed. Establishment of religious educational institution, Georgian-French schools, printing-houses, the literacy dissemination society among Georgians living in Turkey, library called after Akaki Tsereteli are good examples of cultural and educational activities of the Monastery. The Monastery was the educational center giving Georgian young people the opportunity to get education first in Istanbul and then to Europe. It supported many Georgian scientists and public figures, like Ivane Gvaramadze, Mikheil Tamarashvili, Shalva Vardidze, etc. The goal of the article is to describe the work of the father Petre Tatalashvili, one of the valuable figures, a secretary of a monastery and the responsible person for the educational processes, later on the last Prior of the Georgian monastery in Istanbul. Accordingly, it aims to introduce him to a broader society based on the preserved notes kept in family and other funds or archives, which have not been used by the scientists widely. We consider, that he deserves to be known by the Georgian society due to his deeds, as he faithfully served to education and cultural advancement of Georgian people for entire his life, under the foreign sky, in the foreign country. He was the defender, the patron, the spiritual confessor of Georgian Catholics. The research methodology: The research is based on the historical research method: description, comparative-historical method, empirical, causal-historical analysis based on the epistolary and memoir materials preserved in the archive fund of Istanbul Georgian Catholic Monastery

Keywords:

Petre Tatalaşvili Petre Kharisçiraşvili, İstanbul Gürcü Kilisesi, Gürcü Katolikleri, Periköy.,

PDF

___

Evgeni dalejio d’alesio, (1921), kartvelebi k'onst'ant'inep'olshi, prangulidan shalva vardidzisa, st'amboli, sabech'davi k'atolik'e kartvelta savanisa. Eugene Dallegio D’alessio, Georgians in Constantinople, Istanbul, Printing of Catholic Georgian Monastery. https://prosopography.iliauni.edu.ge/persons/12063-petre- tatalashvili
Khelnats'erta erovnuli tsent'ri, tamarashvilis pondi. National Center of Manuscripts, Tamarashvili Fund.
Kruashvili nat'o, (2012) st'ambolis kartvel mamata savanis ts'inamdzghvrebi khizabavridan, akhaltsikhe. Kruashvili Nato, the Leaders of Istanbul Georgian Monks’ Monastery from Khizabavra, Akhaltsikhe.
Lomsadze shota, (1979) gviani shuasauk'uneebis sakartvelos ist'oriida, akhaltsikhuri kronik'ebi, „metsniereba“, Tbilisi. Lomsadze Shota, From Late Medieval Georgian History, Akhaltsikhian Chronicles, „Science„ Tbilisi
P'ap'ashvili murman, (1995) sakartvelo-romis urtiertoba, „aghmashenebeli“, tbilisi. Papashvili Murman, Relationship of Georgia and Rome, „aghmashenebeli“, Tbilisi.
P'ap'uashvili nugzar, (2012/2013) ist'oriisa da etnologiis inst'it'ut'is shromebi XII-XIII. Papuashvili Nugzar, The works of History and Ethnology Institute of XII-XIII.
Put'k'aradze shushana,( 2009) akhaltsikhis sakhelmts'ipo sasts'avlo universit'et'is sametsniero k'onperentsiis masalebi, tbilisi. Putkaradze Shushana, the Scientific Conference Materials of Akhaltsikhe State Teaching University, Tbilisi.
Saba, (2011. mart'i, N3(183) sakartvelos k'atolik'eta qoveltviuri matsne, tbilisi. Saba: The Monthly Tribute of Catholics of Georgia, Tbilisi, March, N 3(183).
st'ambolis kartuli k'atolik'uri monast'ris arkivi (skk'ma, ts'erili romidan monast'ris ts'inamdzghvars) Archives of the Georgian Catholic Monastery of Istanbul (AGCMI, Letter from Rome).
Surguladze k'akhaber, baramidze irak'li, diasamidze khatuna, k'op'aleishvili t'at'iana, (2022) k'atolik'eebi da k'atolik'oba sakartveloshi XIX-XX ss, „universali“, Tbilisi. (ist'oria, k'ult'ura, tanamedroveoba) tbilisi. Surguladze Kakhaber (2022), Baramidze Irakli, Diasamidze Khatuna, Kopaleishvili Tatyana, Catholics and Catholicism in Georgia, XIX-XX cc (history, culture, modernism), „universali“ Tbilisi.
Ts'erilebi st'ambolis kartuli savanidan, (2017) t'omi I, batumi. The Letters from Istanbul Georgian Monastry, Book I, Batumi.
Ts'erilebi st'ambolis kartuli savanidan, (2020) t'omi II, batumi. The Letters from Istanbul Georgian Monastry (2020), Book II, Batumi.