KORKUNUN PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK ÜZERİNDEKİ YORDAYICI ROLÜ: ADİL DÜNYA İNANCI VE SIKINTIYA TOLERANS

Bu araştırmada korkunun bireylerin psikolojik sağlamlıkları üzerindeki yordayıcı rolü ile adil dünya inancı ve sıkıntıya dayanma kapasitesi arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Korkuyu inceleyen araştırmalarda katılımcılara korkuya neden olan uyaranların genellikle laboratuvar ortamında sunulduğu görülmektedir. Günlük yaşantılarında gerçek bir tehditle karşı karşıya olan bireylerin yer aldığı araştırmalar sayıca azdır. Bu çalışmada Dünya Sağlık Örgütü tarafından birçok kişide yaygın korkuya neden olduğu açıklanan gerçek bir tehdit olan Covid Korkusu ele alınmıştır. Araştırmanın örneklemi yaşları 18 ile 66 arasında değişen 300 katılımcıdan (226 kadın, 74 erkek) oluşmaktadır. Araştırmada Covid 19 Korkusu Ölçeği, Sıkıntıya Dayanma Ölçeği ve Adil Dünya İnancı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilere göre bireylerin korku düzeyleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasında negatif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır. Bireylerin korku düzeyi yükseldikçe psikolojik sağlamlık düzeyleri azalmaktadır. Bununla birlikte korku düzeyi psikolojik sağlamlık düzeyini yordamaktadır. Bireylerin sıkıntıya dayanma kapasiteleri ile psikolojik sağlamlık düzeyleri arasında pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki vardır. Bireylerin sıkıntıya dayanma kapasiteleri yükseldikçe psikolojik sağlamlık düzeyleri yükselmektedir ve sıkıntıya dayanma kapasitesi psikolojik sağlamlık düzeyini yordamaktadır. Genel adil dünya inancı ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki beklenenin aksine negatif yönlü olmuştur. Bu bulgunun pandeminin kaotik yapısı ve bu dönemde şahit olunanlar sonucunda adil dünya inancına sahip bireylerin yaşamış oldukları olası bilişsel çelişki ile ilişkili olduğu düşünülmüştür. Bu konuda daha fazla araştırma yapılması önerilmiştir. Bireylerin psikolojik sağlamlık seviyelerinin cinsiyet ve medeni durumlarına göre farklılaştığı gözlemlenmiştir. Erkeklerin psikolojik sağlamlık düzeyleri kadınlara göre daha yüksektir. Evli katılımcıların psikolojik sağlamlık düzeyleri evli olmayanlara göre daha yüksektir. Araştırma sonuçları ilgili literatür kapsamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

korku, psikolojik sağlamlık, sıkıntıya dayanma kapasitesi, adil dünya inancı, pandemi

THE PREDICTIVE ROLE OF FEAR ON PSYCHOLOGICAL RESILIENCE: BELIEF IN A JUST WORLD AND TOLERANCE FOR DISTRESS

The aim of this study was to investigate the predictive role of fear on individuals' psychological resilience and the relationships between belief in a just world and the capacity to tolerate distress. The sample of the study consisted of 300 participants (226 women, 74 men) aged between 18 and 66. A relational screening model was used in the study. The scales used in the study were The Fear of COVID-19 Scale, The Distress Tolerance Scale, and The Belief in a Just World Scale. The ethics commission approval required to conduct the study was obtained. The data of the study were analyzed with the SPSS 22.0 software. Independent groups t-test and regression analysis were used in the study. According to the data obtained from the study, individuals' levels of fear significantly predicted their levels of psychological resilience in a negative direction. On the other hand, individuals' capacity to tolerate distress significantly predicts their psychological resilience levels in a positive direction. The finding that the role of general just world belief on psychological well-being was negative contrary to expectations was interpreted as the chaotic nature of the pandemic and what was witnessed during this period may cause cognitive conflict in individuals with just world belief. Further research on this subject is recommended. It was observed that the psychological resilience levels of the participants differed according to gender and marital status. Men have higher levels of psychological resilience than women. It was observed that the psychological resilience levels of married participants were higher than single participants. The results of the study were discussed within the scope of the relevant literature and recommendations were made.

Keywords:

Fear, Psychological resilience, Capacity to tolerate distress, Belief in a just world, Pandemic,

PDF

___

Artan, T., Atak, I., Karaman, M. ve Cebeci, F. (2020). Koronavirüs (Covid -19) Salgınında
Sosyodemografik Özellikler, Psikolojik Sağlamlık ve Kaygı Düzeyleri Arasındaki İlişki.Electronic Turkish Studies.79- 94.
Akyıldız, M. (2006). Faktör Analizi-2. Erişim adresi: https://www.istatistik.gen.tr/?p=94
Aslan, R.(2020). Kovid-19 Fizyolojiyi ve psikolojiyi nasıl etkiliyor? Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi, 8 (88). 45-47.
Aşkın, R., Bozkurt, Y. ve Zeybek, Z. (2020). Covid19 pandemisi; psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 37, 304-318.
Bilge, Y. ve Bilge, Y. (2020). Koronavirüs Salgını ve Sosyal İzolasyonun Psikolojik Semptomlar Üzerindeki Etkilerinin Psikolojik Sağlamlık ve Stresle Baş Etme Tarzları Açısından İncelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23 (Ek 1), 38-51. DOI:10.5505/kpd.2020. 66934.
Bozdağ, F. (2020). Pandemi Sürecinde Psikolojik Sağlamlık. Electronic Turkish Studies. 247- 257.
Chasteen, A. Ve Madey, S. (2003). Belief in a Just World and the Perceived Injustice of Dying Young or Old. Journal of Death and Dying, 47(4), 313-326.
Çelebi, G.Y. (2020). Covid 19 Salgınına İlişkin Tepkilerin Psikolojik Sağlamlık Açısından
İncelenmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi (8), 471-483. DOI: 10.21733/ibad.737406.
Çetin,C. ve Anuk, Ö. (2020). Covid 19 Pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: Bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi,7 (5), 170-189.
Dawson, D. L. Ve Golijani-Moghaddam, N. (2020). COVID-19: Psychological flexibility, coping, mental health, and wellbeing in the UK during the pandemic. Journal of Contextual Behavioral Science, 17 (2020), 126–134. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2020.07.010
Değirmenci, B. (2020). Covid 19 Algısının Sosyal Endişeler Üzerindeki Etkisinde Sıkıntıya
Dayanma Aracılık Etkilerinin İncelenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 06, 83-93.
Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well Being 3 (1), 93-102.
Ekiz, T., Ilıman, E. Ve Dönmez, E.(2020). Bireylerin sağlık anksiyetesi düzeyleri ile covid-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 6 (1), 139-154.
Fraser, M.W., Galinsky, M.J., ve Richman, J.M. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social Work Research, 23(3), 131-143.
Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56, 127-136.
Genç, F. ve Yiğitbaş, Ç. (2020). Pandemi nitelikli salgınlarda bazı değişkenler açısından psikolojik sağlamlık ve sağlık algısı ilişkisi: Covid-19 örneği. Online İnternational Conference of Covid-19 (Concovid) Proceeding Book
Hunter, A.J. ve Chandler, G.E. (1999) Adolescent resilience. Journal of Nursing Scholarship, 31(3), 243-247.
Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik Sağlamlık, Risk Faktörleri ve Koruyucu Faktörler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (26), 129- 142.
Kasapoğlu, F. (2020). Covid 19 Salgını Sürecinde Kaygı ile Maneviyat, Psikolojik Sağlamlık ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Electronic Turkish Studies. eISSN: 1308-2140.
Kanık, B. (2021). Adil Dünya İnancı ve Algılanan Kontrol Eksikliğinin Suriyeli Göçmenlere Yardım Etme Davranışı Üzerindeki Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kılınç, S. ve Torun, F. (2011). Adil Dünya İnancı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 3(1), 1-14.
Kul, A., Demir, R. ve Katmer, A. N. (2020). Covid 19 Salgını Döneminde Psikolojik Sağlamlığın Yordayıcısı Olarak Yaşam Anlamı ve Kaygı. Electronic Turkish Studies. 695-719.
Ladikli, N., Bahadır, E., Yumuşak, N. F., Akkuzu, H., Karaman, G., Türkkan, Z. (2020). Kovid 19 Korkusu Ölçeği’nin Türkçe Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi 3(2), 71-80.
Lau, A. L., Chi, I., Cummins, R. A., Lee, T. M., Chou, K. L., & Chung, L. W. (2008). The SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) pandemic in Hong Kong: Effects on the subjective wellbeing of elderly and younger people. Aging and mental health, 12(6), 746-760.
Öcel, H. (2011). İşyeri zorbalığı ve fiziksel rahatsızlık belirtileri; adil dünya inancının düzenleyici rolü. Türk Psikoloji Dergisi 26 (68), 76-86.
Qiu, J., Shen, B., Zhao, M., Wang, Z., Xie, B., & Xu, Y. (2020). A nationwide survey of
psychological distress among Chinese people in the COVİD 19 epidemic: implications and policy recommendations. General Psychiatry, 33(2).
Rachman, S. (1977). The conditioning theory of fear acquisition: A critical examination. Behavioural Research and Therapy, 15, 375-387.
Sargın, E., Özdel, K., Utku, Ç., Kuru, E., Alkar-Yalçınkaya, Ö., Türkçapar, H. (2012). Sıkıntıya Dayanma Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 152-161.
Set, Z. (2020). Covid 19 sürecinde 65 yaş ve üzeri bireylerin psikolojik sağlamlık düzeyleri: Çeşitli değişkenler açısından bir değerlendirme. Electronic Turkish Studies. 15 (6),1051-1063.
Smith, E. E. ve Kosslyn M. S. (2014). Bilişsel Psikoloji. (M. Şahin, Çev. Edt.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık. (Orijinal çalışma basım tarihi, 2010).
Simons, J.S., Gaher, R.M. (2005). The distress tolerance scale: Development and validation of A self-report measure. Motivation and Emotion, 29, 83-102.
Uğur, D. ve Akgün, S. (2015). Bireysel ve Genel Adil Dünya İnancının Depresyonla İlişkisi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 103- 116.
Van Bavel, J. J., Baicker, K., Boggio, P. S., Capraro, V., Cichocka, A., Cikara, M., ... & Drury, J.(2020). Using social and behavioural science to support COVID-19 pandemic response. Nature Human Behaviour, 1-12, 460-471.
Topuz, G. A., Uca, O. ve Topuz, M. (2017). Adil dünya inancı üzerine bir polemos. U.U. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2), 257-275.
Weiten, W., Hammer, Y. E. ve Dunn, D. (2016). Psikoloji ve Çağdaş Yaşam İnsan Uyumu (E. İkiz, Çev.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık. (Orjinal Çalışma Basım Tarihi, 2012).