Gürcü edebiyatında Leyli-Mecnun konusu (Edebi ilişkilerde arketip kavramı açısındam)

Gürcü edebiyatı, Doğu edebi geleneklerinden alınmıĢ arketip olay örgüleri, arketip karakterler ve arketip simgeler bakımından zengin bir mirasa sahiptir. Makalede 17. yüzyıl Gürcü Ģairi Birinci Teymuraz'ın “ლეილმაჯნუნიანი” (Leilmacnuniani) = “Leyli-Mecnunname” manzumesinin incelemesine yer veril-mektedir. Manzumenin arketip kaynaklarının belirlenmesine yönelik yeni bilimsel giriĢimlerde bulunularak, özgün bilimsel hükümlere varılması amaçlanmaktadır. Adı geçen eserin nazire mi, tebdil mi, intihal mi yoksa orijinal mi olduğu; daha çok hangi müellifin/müelliflerin bu konudaki eserinden/eserlerinden esinlendiği hususunda yeni sonuçlar açıklanmaktadır. Makalede 12. yüzyıl ünlü Azerbaycan Ģairi Nizami Genceli'nin “Leyli ve Mecnun” mesnevisinin Leyli-Mecnunname‟ye olan arketipsel etkilerine ağırlık verilmektedir. Makalede Gürcü yazarlarından Ġoseb GriĢaĢvili'nin, Giorgi Leonidze'nin, Ana Kalandadze'nin, Cansuğ Çarkviani'nin ve diğerlerinin Leyli-Mecnun olay örgüsü ve karakterleri temelindeki Ģiirleri de edebi iliĢkilerde arketip düzeyinde araĢtırmaya dâhil edilmektedir.

Laila Majnun story in Georgian literature (From the point of view, the concept of the archetype of literary relationships)

Georgian literature has a wealthy legacy in terms of archetypal themes which have been taken from the traditions of Eastern literatures, archetypal characters and archetypal symbols. In the article, analysis about the manzume “Leyli-Mecnunname” which belongs to 17th century Georgian poet “Teymuraz the 1st” can be found. The aim is to achieve genuine scientific results by the new scientific attempts with the purpose of determining the archetypal sources of the manzume. New results were explained in the article if the work is a conversation, plagiarism or original; which author or authors mostly inspired of the work. In the article, archetypal effects to the Leyli-Mecnunname by the matnawi “Leyli and Majnun” by Nizami Genceli who was a famous poet of the Azerbaijan in 12th century has been emphasized. In the article, poems by Georgian authors GriĢaĢvili, Georgi Leonidze, Ana Kalandadze, Cansuğ Çarkviani and some other authors which are based on Leyli-Mecnun theme structures and characters are also included to the analysis at the archetypal level in the literary relations.

PDF

___

ALĠYEVA, Dilara: (1981a). “Nizami ve Gürcü Edebiyatı”, “Edebiyat ve Ġnce senet” gazetesi, S. 41, Bakü, s. 3 (Azeri Türkçesinde)
ALĠYEVA, Dilara: (1981b). Ürek Bir, Dilek Bir, Yazıcı yayınevi, Bakü; 217 s. (Azeri Türkçesinde)
ALĠYEVA, Dilara: (1989). Nizami ve Gürcü Edebiyatı (Низами и Грузинская Литература), Ġlim yayınevi, Bakü; 212 s. (Rusça)
BARAMĠDZE, Aleksandre: (1947a). “Nizami: Azerbaycan'ın Ünlü ġairi”, “Mnatobi” (Çırak) dergisi (ბარამიძე ალექსანდრე, “ნიზამი: აზერბაიჯანის გენიალური პოეტი”, ჯურნალი “მნათობი”), S. 9, s. 64–73 (Gürcüce)
BARAMĠDZE, Aleksandre: (1947b). “Nizami ve Gürcü Edebiyatı”, Tiflis Devlet Üniversitesi Eserleri (БАРАМИДЗЕ Александр, “Низами и Грузинская Литература”, Труды Тбилисского государственного университета), cilt 32, Tiflis, s. 139–144 (Rusça)
BARAMĠDZE, Aleksandre: (1952). Gürcü Edebiyatı Tarihinden Denemeler (ბარამიძე ალექსანდრე, ნარკვევები ქართული ლიტერატურის ისტო-რიიდან), cilt 3, Tiflis (Gürcüce)
BARAMĠDZE, Aleksandre: (1959). “Teymuraz Birinci'nin Tercümecilik Faa-liyeti Hakkında”, Literaturuli Dziebani = Edebi AktarıĢlar (ბარამიძე ალექსანდრე, “თეიმურაზ პირველის მთარგმნელობითი მოღვაწეობის შესახებ”, ლიტე-რატურული ძიებანი), cilt 12, Tiflis, s. 163–175 (Gürcüce)
ÇAHRUHADZE: (2011). Tamariani (ჩახრუხაძე, თამარიანი), http://lib.ge/-body_text.php?6792 (11.08.2011) (Gürcüce) Droeba (1881) = Zaman (დროება) gazetesi, Tiflis, S. 243 (Gürcüce)
GORELĠġVĠLĠ, Tengiz: (1956). “Leilmacnuniani'nin Edebi Kaynağına Dair”, Literaturuli Gazeti = Edebiyat Gazetesi (გორელიშვილი თენგიზ, “ლეილ-მაჯნუნიანის ლიტერატურული წყაროს საკითხისათვის”, ლიტერატურული გაზეთი), Tiflis, 11 Mayıs (Gürcüce)
GRĠġAġVĠLĠ, Ġoseb: (1985). Eserleri (გრიშაშვილი იოსებ, თხზულებები), cilt 3, Tiflis; 68 s. (Gürcüce)
Gürcü Edebiyatı Tarihi (1966): 6 ciltte, cilt 2, hisse 1: 12–18. Yüzyıllar (ქართული ლიტერატურის ისტორია, მე-12–18 საუკუნეები), Tiflis; 699 s. – http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/coll/0001/000062/ (11.08.2011) (Gürcüce)
ĠNGOROĞVA, Pavle: (1938). “Rustaveli Devrinin Edebi Mirası”, Rustavelis Krebuli = Rustaveli Mecmuası (ინგოროყვა პავლე, “რუსთაველის ეპოქის სალიტერატურო მემკვიდრეობა”, რუსთაველის კრებული), Tiflis, s. 21–26 (Gürcüce)
KEKELĠDZE, Korneli: (1936). “Rustaveli ve Nizami Genceli”, Tiflis Devlet Üniversitesi Eserleri, cilt 5 (КЕКЕЛИДЗЕ Корнелий, “Руставели и Низами Гянджеви”, Труды Тбилисского государственного университета), Tiflis, s. 136–146 (Rusça)
KEKELĠDZE, Korneli: (1960). “Eski Edebiyat”, Gürcü Edebiyatı Tarihi (კეკელიძე კორნელი, “ძველი მწერლობა”, ქართული ლიტერატურის ისტორია), 6 ciltte, cilt 1, Tiflis; 611 s. – http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/coll/0001/000061/ (11.08.2011) (Gürcüce)
KEKELĠDZE, Korneli: (1974). Eski Gürcü Edebiyatı Tarihinden Etütler (კეკელიძე კორნელი, ეტიუდები ძველი ქართული ლიტერატურის ის-ტორიიდან), kitap 13, Metsniereba (Bilim) yayınevi, Tiflis; 303 s. (Gürcüce)
KOBĠDZE, Davit: (1946). “Teymuraz'ın Edebi Kaynaklarının AktarıĢı Yolunda”, Literaturuli Dziebani = Edebi AktarıĢlar (კობიძე დავით, “თეიმურაზის ლიტერატურული წყაროების ძიების გზაზე”, ლიტერატურული ძიებანი), Tiflis, s. 215–223 (Gürcüce)
MAMATSAġVĠLĠ, M.: (1960). “Teymuraz'ın Leilmacnuniani'sinin Fars Kay-nağı Meselesi Üzerine”, Elyazmaları Enstitüsü Haberleri (მამაცაშვილი მ., “თეიმურაზის ლეილმაჯნუნიანის სპარსული წყაროს საკითხისათვის”, ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე), Tiflis, s. 111–123 (Gürcüce)
MAMATSAġVĠLĠ, M.: (1961). “ġeyh Seededdin Rahai Hapeli'nin Leyla ve Mecnun mesnevisiyle Gürcü Leilmacnuniani‟sinin ĠliĢkilerine Dair”, Elyazmaları Enstitüsü Haberleri (მამაცაშვილი მ., “შეიხ საად-ედ-დინ რაჰაი ხაფელის პოემის ლეილა ვო მაჯნუნისა და ქართული ლეილმაჯნუნიანის ურ-თიერთობისათვის”, ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე), Tiflis, s. 87–94 (Gürcüce)
Moambe (1896) Haberler (მოამბე) Dergisi, Tiflis, S. 6, s. 71–86 (Gürcüce)
RUSTAVELĠ, ġota: (2011). Kaplan Postlu (რუსთაველი შოთა, ვეფხის-ტყაოსანი) – http://lib.ge/body_text.php?5428 (11.08.2011) (Gürcüce)
RUSTAVELĠ, ġota: (1991). Kaplan Postlu ġövalye, Türkçeye tercüme edenler: Bilal Dündar, Zeynelebidin Makas, Eser matbaası, Samsun 1991; 283 s.
Sıcak Hüzün (1998), Gürcü ġiirinden Çeviriler, Hazırlayan: Fahrettin Çiloğlu, Sinatle yayınevi, Ġstanbul; 104 s.
TEYMURAZ: (2011). Leilmacnuniani (თეიმურაზ პირველი, ლეილ-მაჯნუნიანი)–http://www.nplg.gov.ge/frames.php?url=3Dutf–8. (11.08.2011) (Gürcüce)
Tsnobis Purtseli (1897) Malumat Varağı (ცნობის ფურცელი) Gazetesi, Tiflis, S. 336 (Gürcüce)