ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN “DİL BİLGİSİ”NE İLİŞKİNALGILARININ SÖZE VE ÇİZİME YANSIMASI

Dil bilgisi öğretimi, okul çağı ile başlayan sistemli ana dili eğitiminin önemli bir bileşenidir.Dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin etkin kullanımı için öğrencinin bilinçaltındakidil yapılarını ortaya çıkararak kullanım alanlarını fark ettirme, dilin işleyiş özelliklerini kavratma,etkili iletişimin gerçekleşmesini sağlama gibi birtakım yükümlülüklere sahip olan dil bilgisiöğretiminde istenilen düzeyde olunmadığı yapılan araştırmalarda ifade edilmektedir. Öğretmenyeterliği, materyal eksikliği, kullanılan yöntem ve tekniklerin niteliği şeklinde çeşitlenenproblemlerin temelinde öğrencilere, neden dil bilgisine ilişkin bilgileri edinmeleri gerektiğikonusunda yeterli bir açıklama yapılmamasının yer aldığı dile getirilmektedir. Bu bağlamdaçalışmanın amacı; dil bilgisi öğrenme alanına ilişkin ortaokul öğrencilerinin algılarını tespit etmekolarak belirlenmiştir. İfade edilen amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemlerindenfenomografik desenle modellenen çalışmada veri toplama aracı olarak yapılandırılmış çizimformu ile yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde içerikanalizinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda ortaokul öğrencilerinin dil bilgisiöğrenme alanına ilişkin farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu ancak sınıf uygulamalarının buöğrenme alanına karşı mesafeli durmalarına yol açtığı söylenebilir.

REFLECTION OF SECONDARY SCHOOL STUDENTS’ PERCEPTIONS OF “GRAMMAR” ON WORDS AND DRAWING

Grammar teaching is an important component of systematic mother tongue education startingwith school age. It is stated in the researches that grammar teaching, which has some obligationssuch as enabling the student to notice the areas of language use by revealing the subconsciouslinguistic structures for the effective use of listening, speaking, reading and writing skills, tocomprehend the properties related to the functioning of language and to ensure the realization ofeffective communication, is not at the desired level. It is expressed that an adequate explanationabout why they need to acquire knowledge on grammar is not made to students, and in fact, this isthe underlying cause of problems ranging from teacher competency to the lack of materials andthe quality of the methods and techniques used. In this sense, the aim of the study is to determinethe secondary school students’ perception towards the domain of grammar learning. Inaccordance with this aim, the study was designed in phenomenographic pattern as one of thequalitative research methods. Structured drawing form and semi-structured interview form wereused as data collection tool. For the analysis of the research data, content analysis was used. As a result of the findings obtained, it can be said that the secondary school students’ levels ofawareness about grammar learning are high, but classroom practices lead students to remaindistant from this learning domain.

PDF

___

ADALI, O. (1983). “Ana Dili Olarak Türkçe Öğretimi Üstüne”. Türk Dili. 379-380: 31-35.
AKBABA, N. (2007). Görsel Araçların İlköğretim İkinci Kademede Dil Bilgisi Öğretimine Katkısı Üzerine Deneysel Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
AKKAYA, A. (2011). Karikatürlerle Dil Bilgisi Öğretimi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
AKSAN, D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
ANTEKİN, S. Ç. (2019). Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Jigsaw IV Tekniğinin Akademik Başarıya, Türkçe Dersine Karşı Tutuma ve Biliş Ötesi Farkındalığa Etkisi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi).
ARICI, A. F. (2005). “İlköğretim Okullarında Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Öğretmen Görüşleri”. KKEFD. 12: 52-60.
AYDIN, Ö. (1999). “Ortaokullarda Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Öğretmen Görüşleri”. Dil Dergisi. 81: 23–29.
BAYMUR, F. (1944). İlkokullarda Türkçe Öğretimi. İstanbul: Tan Matbaası.
BAYRAM, B. (2015). 5E Modelinin 6. Sınıf Dil Bilgisi Öğretiminde Başarıya, Akademik Motivasyona ve Kalıcılığa Etkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
BIYIK, T. (2016). Türkçe Öğretmenlerinin Dil Bilgisi Öğretiminde Kullandıkları Yöntemler ve Ortaokul Türkçe Kitap Setindeki Dil Bilgisi Öğrenme Alanı İçin Verilen Yönerge ve Etkinlikler Hakkındaki Görüşleri. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
BOLAT, K. M. (2004). İlköğretim II. Kademede VI. Sınıflarda Aktif Öğrenme Yönteminin Etkililiği. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
COŞKUN, A. (2019). Ortaokullarda Dil Bilgisi Öğretimine Yönelik Öğretmen Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ÇELİKPAZU, E. (2015). “Ortaokul 5-8. Sınıf Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Bir İnceleme”. Turkish Studies. 10: 333-360.
DEMİR, C.-M. YAPICI (2007). “Anadili Olan Türkçenin Öğretimi ve Sorunları”. Sosyal Bilimler Dergisi. IX/2: 177-192.
DEMİREl, Ö. (1999). İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi. İstanbul: MEB Yayınları.
DOLUNAY, S. K. (2010). “Dil Bilgisi Öğretiminin Amacı ve Önemi”. TÜBAR. 27: 275-284.
DURUKAN, E. (2008). Türkçe Dersi Öğretim Programının (6-8. sınıflar) Hedef ve Kazanımları Doğrultusunda 7. Sınıf Türkçe Dersi Öğrenci Çalışma ve Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Değerlendirilmesi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
ERDEM, İ. (2007). İlköğretim II. Kademede Dil Bilgisi Öğretiminin Sorunları Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
ERDEM, İ.-M. ÇELİK (2011). “Dil Bilgisi Öğretim Yöntemi Üzerine Değerlendirmeler”. Turkish Studies. VI/1: 1030-1041.
ERGİN, M. (2008). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınevi.
ERTEKİNOĞLU, S. (2003). Türkçe Derslerinde Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
GÖÇER, A. (2015). “Temel Dil Becerilerinin Geliştirilmesinde Dil Bilgisi Öğrenme Alanının Yeri, İşlevi ve Öğretimi: Bütünlük İlkesi ve Tümevarım Yöntemi Ekseninde Tematik Bir Yaklaşım”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. IV/1: 233-242.
GÖÇER, A.- H. SAYIN (2014). “6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe Kılavuz Kitaplarındaki Metinlerin Dil Bilgisi Öğretimindeki Yeterliliği ve Kullanım Durumlarının İncelenmesi”. Journal Of European Education. IV/2: 11-28.
GÜNEŞ, F. (2011). “Dil Öğretim Yaklaşımları ve Türkçe Öğretimindeki Uygulamalar”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. VIII/15: 123 – 148.
GÜNEŞ, F. (2013). “Yapılandırıcı Yaklaşımla Dil Bilgisi Öğretimi”. Eğitimde Kuram ve Uygulama. IX/3: 171-187.
GÜNEY, N. (2011). İlköğretim İkinci Kademede Fiilimsilerin Öğretiminde Aktif Öğrenmenin Tutum, Başarı ve Kalıcılığa Etkisi. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
GÜVEN, A. Z. (2013). “Dil Bilgisi Konularının Öğretim Sorunları”. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. II/6: 1-10.
HANEY, W. vd. (2004). “Drawing on Education: Using Drawings to Document Schooling and Support Change”. Harvard Educational Review. 74/3: 247-272.
İŞCAN, A. (2007). “İşlevsel Dil Bilgisinin Türkçe Öğretimindeki Yeri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. IX/1: 253-258.
İŞCAN, A.-H. KOLUKISA (2005). “İlköğretim İkinci Kademe Dil Bilgisi Öğretiminin Durumu, Sorunları ve Çözüm Önerileri”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. V/1: 299-308.
KARAHAN, L. (2009). “Dil Bilgisi Öğretiminde Bütün-Parça İlişkisinin Önemi”. Turkish Studies, IV/8: 23-30
KAVCAR, C. vd. (1998). Türkçe Öğretimi. Ankara: Engin Yayınevi.
KAYGUSUZ, T. (2006). İlköğretim İkinci Kademede Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi Üzerine Bir Araştırma. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
KERİMOĞLU, C. (2010). “Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Söz Dizimi ile İlgili Kabuller Üzerine II (Cümle Öğeleri)”. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 20: 676-778.
KORKMAZ, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KURUDAYIOĞLU, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Dil Bilgisi Öğretiminin Temel Problemleri. (ed. Murat Özbay). Ankara: PegemA Yayıncılık.
KUŞDOĞAN, Z. Y. (2019). İşlevsel Dil Bilgisi Öğretimiyle İlgili Öğretmen Görüşleri (Bitlis Örneği). Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
MELANLIOĞLU, D. (2011). “Ortaokul Öğrencilerinin Türkçe Dersi Algılarına Yönelik Yaptıkları Çizimler”. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları. III/1: 27-38.
ONAN, B. (2011). Anlama Sürecinde Türkçenin Yapısal İşlevleri. Ankara: Nobel Yayınları.
ONAN, B. (2012). Dil Bilgisi Öğretiminde Temel İlkeler ve İzlenen Aşamalar. (ed. Murat Özbay). Ankara: PegemA Yayıncılık.
ÖZ, M. F. (2001). Uygulamalı Türkçe Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
ÖZTÜRK, J.-A. F. ÖMEROĞLU (2015). “Dil Bilgisi Öğretiminde Kavram Haritalarının Kullanımı”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. XII/31: 69- 86.
POLATCAN, F. (2013). 6. Sınıflarda Kavram Haritalarıyla Dil Bilgisi Öğretiminin Başarıya Etkisi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
SAĞIR, M. (2002). İlköğretim Okullarında Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
SALMAN, B. (2018). Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Dil Bilgisi Öğretimine Yönelik Öğretmen Görüşleri. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
SEZER, A. vd. (1991). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi. (ed. Bekir Özer). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
SÜĞÜMLÜ, Ü. (2009). Dil Bilgisi Öğretiminde Senaryo Tabanlı Öğrenme Yaklaşımının Etkililiği: Kelime Türleri Örneği. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
TOMPKINS, G. E. (1998). Language Arts: Content and Teaching Strategies. New Jersey: Prentice- Hall. Inc.
YAKIŞAN, O. (2017). Ortaokullarda Dil Bilgisi Öğretiminde Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Öğrenci Başarısına ve Kalıcılığa Etkisinin İncelenmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
YANGIN, B. (2002). Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi. Ankara: Dersal Yayıncılık.
YAPICI, M. (2004). “İlköğretim Dil Bilgisi Konularının Çocuğun Bilişsel Düzeyine Uygunluğu”. İlköğretim-Online. III/2: 35-41.
YILDIRIM, A.- H. ŞİMŞEK (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.