İsmail Gaspıralı’nın Frengistan Mektupları ve Darürrahat Müslümanları Adlı Romanlarında İdeoloji ve Kurgu İlişkisi

Bu yazıda, İsmail Gaspıralı’nın Frengistan Mektupları ve Darürrahat Müslümanları adlı romanlarından hareketle onun, toplumu içinde bulunduğu kötü durumdan kurtarmaya yönelik çözüm önerilerini nasıl kurgusal boyuta taşıdığı tartışılacaktır. Bu bağlamda öncelikli olarak Frengistan Mektupları’nda seyahatname üslubunu kullanarak topluma ve Batı’ya ait gözlemlerini ne şekilde aktardığı gösterilecektir. Daha sonra Darürrahat Müslümanları’nda ise ütopya kurgusundan yararlanarak hayal ettiği ideal devleti nasıl somutladığı ortaya konulacaktır. Ayrıca sözü edilen romanlar üzerinden ideoloji ve kurgu arasındaki ilişki de irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

İsmail Gaspıralı, Frengistan Mektupları, Darürrahat Müslümanları, ideoloji, kurgu.

Relation between Ideology and Fiction in Ismail Gaspirali’s Novels of Frengistan Mektupları and Darürrahat Müslümanları

In this article, it is aimed to discuss, in the light of Frengistan Mektupları (the Letters from West) and Darürrahat Müslümanları (Muslims of Peaceful Land), İsmail Gaspıralı’s suggestions to solve existing problems of the society. In this content, firstly, it will be revealed how Gaspıralı expressed his thought related to the West by using the itinerary style in Frengistan Mektupları. Then it will be expressed how he concretized his ideal state by creating a utopia in Darürrahat Müslümanları. Moreover, relation between ideology and fiction will be evaluated through the mentioned novels.

Keywords:

İsmail Gaspıralı, Frengistan Mektupları, Darürrahat Müslümanları, ideology, fiction.,

PDF

___

ASİLTÜRK, Bâki (2000), Osmanlı Seyyahlarının Gözüyle Avrupa, İstanbul: Kaknüs Yayınları.
FİNDLEY, Carter V (1999), Ahmed Midhat Efendi Avrupa’da, Çev. Ayşen Anadolu. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
GÖKTÜRK Akşit (2004). Ada, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İSLAMOĞLU, Ayşenur Külahlıoğlu (2007). “İsmail Gaspıralı’nın Darürrahat Projesinde Ütopik İzlekler” Edebiyat ve Dil Yazıları, Ed. Ayşenur İslam Külahlıoğlu İslam ve Süer Eker. Ankara: Grafiker Yay.
İsmail Gaspıralı (2003). Roman ve Hikâyeleri: Seçilmiş Eserleri I, Haz. Yavuz Akpınar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
İsmail Gaspıralı (2005). Fikri Eserleri: Seçilmiş Eserleri II, Haz. Yavuz Akpınar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
LEVİTAS Ruth (1990). The Concept of Utopia, London: Philip Allan.
MANNHEIM, Karl (2002). İdeoloji ve Ütopya, Çev.Mehmet Okyayuz, Ankara: Epos Yayınları.
MİGNON Laurent (2003). Elifbâlar Sevdası, Ankara: Hece Yayınları.
Rıfâa Rafi‘ el-Tahtâvî (t.y.), Paris Gözlemleri: Kitabü Tahlisu’l-İbriz fî Telhîs-i Bâriz ev el-Nefîs bi Eyvâni Bâris, İstanbul: Ses Yayınları.
Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.8, İstanbul 1993.
Ziya Paşa (2005). Endülüs Tarihi, İstanbul: Selis Kitapları.