Ermeni Kıpçakçasında Edat Gibi Kullanılan İsimler

Ermeni Kıpçakçası ses bilgisi ve gramer özellikleri açısından Karaimce, Kumanca, Urum ve Kırım Tatarcasıyla büyük bir benzerlik göstermektedir. Ermeni Kıpçakçası, XI-XIV yy'da Macaristan ve Kuzey-Doğu Avrupa'da Kıpçak-Kumanların konuştuğu ve Codex-Curnanicus'ta da kullanılan dildi. Aynı şekilde XIV-XVII yy.da Altın Ordu ve Memlûk Kıpçakçasıyla yazılmış eserlerin diline de yakındır. Ermeni Kıpçakçası metinleri 1,5 asır kadar XVI-XVII yy'da Ukrayna, Polonya, Romanya, Moldova, Kırım ve Türkiye'de yürürlükteki. Ermeni Kıpçakçası yazı dili daha çok Ermenilerin Ukraynaya göç ettikleri bölgede yaygınlık kazanmıştır. Yaklaşık 300 yıldır ölü olan Ermeni Kıpçakçası Türkologların dikkatini birkaç yönden çekmektedir. Dil bilimciler son 20 yıldır Ermeni Kıpçakçası üzerine çalışmalar yapmaktadır. Ne var ki bu dilin sosyolojisi ve dil bilimi hala yeterince araştırılmamıştır. Dolayısıyla dilin bazı yönleri hakkında yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yazıda Ermeni Kıpçakçasında edat gibi kullanılan isimler ele alınıp incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İsim, Edat, Ermeni Kıpçakçası

The Names Used as Preposition in the Armenian Kipchak

Armenian Kipchak has many common characteristics with Karaim, Cuman, Urum and Kırım Tatarcası. Armenian Kipchak is the language spoken in XI-XIV centuries by the Kipchak-Cumans in Hungary and North-Eastern Europe, which was also used in Codex-Cumanicus. It also has similarities with the language of texts that were written in Golden Horde and Mamluk Kipchak in XIV-XVII centuries. Armenian Kipchak texts were in use for about one and a half century during XVI-XVII centuries in Ukraine, Poland, Romanya, Moldova, Kırım and Turkey. The written language of Armenian Kipchak became widespread within the district of Ukraine where the immigrated Armenians had settled down. The Armeninan Kipchak, which has been a dead language for about 300 years, attracts the attention of Turcologs from a few aspects. Linguists have been studying Armenian Kipchak for the last 20 years. However, the sociology and linguistics of this language has not been studied thoroughly yet. Thus, some aspects of the language still requires further studies. In this study, nouns,-which are used like prepositions in Armenian Kipchak have been analysed.

Keywords:

Noun, preposition, Armenian Kipchak,

PDF

___

CHİRLİ, N., (2005), Ağı; Bitğgi (Ermeni Epp/egg Dua/ar Kitaba), Sota Yayınla— n, Haarlem, Hollanda. . _
DASHKEVİCH, LR (1983), “Annyano-Kıpçakskiy yazık: Etapı istorii”,
Vaprw'z Yaşzkozmngjm, no: 1, S. 91-107. DASHKEVİCH, P., TRYARSKİ, Edvard (1970), “Arınyano—Kıpçakskiye predbraçnıye dogovorı iz Lvova (1598—1638)”, &)qu Oriente/amalia, T. XXXIII, z. 2, s. 67- 107. . ------ , ------- (1978), “Annyano—Kıpçakskiye denejnıye dokumana iz Lvova
(konets XVI vaka -1657 yıl)”, Raicam/€ On'mta/iiğycşıgy, T. XL, z. 1, s. 49- --F~--, ------- (1977), “Pyat Annyano-Kıpçakskih dokumeııtov iz Lvovskih kollektsiy (1599 —1669)”, Racz,—imâ OH'EMİa/ifğmîlğy, T. XXXIX, z. 1, s. 85— ' , ------- , ------— (1975), “Drevneyskiy Annyano-Kıpçakskiy dokument iz lvovskjh kollektsiy (1583) i izuçeniye bilingov predvlasnıh dogovorov lvovskih armyan”, Rae—îmâ Orienta/ixgıfşfgy, T. XXXVII, Z. 1, s. 33—47. ------ ,İ------ (1974), “Annyano—Kıpçakskiye dolgovıye obyazatelstva iz
Edirne (1609) iLvova (1615)”, Karşı”/% Oriental/ılıman, T. XXXVII, z. 1, s. 47—58. ' ------ , _------- (1974), “Annyano—Kıpçakskoye zaveşçaniye iz Lvova 1617 goda i sovremenmy yemu polskiy perevod”, Karşı”/e Orientalixğyquı, T. XXXVI, z. 2, s. 119-131. * _ ' _ ------ , (1979), “Tri Annyano—Kıpçakskih zapisi Lvov'skogo
Armyanskogo duhovnogo suda 1625 goda”, Rang/22,6: Oriental/21516379, T. XH, z. 1, s. 57-75.
DASI—IKEVİCI—I, P., SLUSI—JKEVİCH, E., (1972), “Dva Armyanskih dokumenta XVII veka iz lvovskih kollektsiy”, Rang/:26 Grimm/5591539}, T. XXXV,z.'1,s. 77-110. ' Nadejda Chîrli
GABAIN, Annemarie von (1995), Erki Türkpenin Grameri, (çev. Mehmet
Akalın-), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları: 532, Ankara. GARKAVETS, Aleksandr (1979), Kanneroentnjıa Amyana-szfaıeıkaoa yazlığa a napam/kim ıı X VT X VII w. ., “Naykova Durnka”, Kiev. ----4 ------ (1987), Knbf—akfkıjejaşzki Kumanrkgjı: Annjana—szçakrkğ (Giana 2.
Anayana-Knbfakrkğy Yaşık pa panrjatniıeafn X Vil-X VTI W., Alma-Ata. GARKAVE'IS, Aleksandr, I—İURSHUDYAN, Eduard (2001), Armenian— gypenaa Pıafter Written [gy Drakon Unnğg Fran: Lan) 1575/ 1580, “Desht—i Qypchaq”, Almaty.
GRONBECH, K. (1942), Carnamrnen Verteraneb (Codex Cnrnaniew), Einar
' Munksgaard, Kopenhagen. ----------- (çev. Akalın, Mehmet) (2000), Tür/(efenin Yapın, Türk Dil Kuru—
" mu Yayınlan, Ankara. HACİEMİNOĞLU, Necmettin (1992), Ter/e Dema Edatlar, Milli Eğitim
Bakanlığı Yayınlan, Oğretmen Kitapları Dizisi: 193, İstanbul. KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1989), Gri/irtan Tercümesi, Türk Dil Ku— rumu Yayınlan, Ankara. ----------- (1994), Kıpçak. Türkten Grameri, Türk Dil Kurumu Yayinlari, An— kara.
KORKMAZ, Zeynep (2003), Türkân Türkten Grameri (Şekil Bilene), Türk Dil
Kurumu Yayınlan, Ankara. L1, Yong— Song (2004), Türk Dzllerinde Santakılar, Kebikeç Yayınları, Türk Dilleri.
ÖZYETGİN, Melek (1996), Altın Ordu, Kmm ve Kagan .Ya/larına ait Yar/aık ne
Biti/ellerin Di ne Uylzfp İncelemeri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. ----------- (2000), Orhan Tara,-en Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Yayın— lan, Ankara.
TOPARLI, Recep (1992), İrradii’l— Mij/a?k ne ’3- —re/a'tfn, Türk Dil Kurumu Yaym—
TOPARLI Recep vd (2003), Kıpçak Titr/eğeri Sözlüğe, Türk Dil Kurumu Ya- ları, - yınları, Ankara.
TRYARSKİ, Edvard (1968-1972), Dictionnaire Armeno—Kıprchak d‘arres trois manuscn'pts des collections Viennoises, C. 1-4, Warszawa. '
Karadeniz Araştırmaları. Sayı 12, (Kış 2007).