ANADOLU’DA ORTAÇAĞ LOJİSTİK MERKEZLERİ SELÇUKLU LİMAN KENTLERİ

Selçuklu döneminde Bizans egemenliğinden devralınan Anadolu coğrafyası kent ağı ve ulaşım sistemi, tarımsal üretim arttırmak ve uluslararası ticaret potansiyellerini geliştirmek üzerine odaklanan çok yönlü ekonomi politikaları eşliğinde yeniden örgütlenmiştir. Bu kapsamda, Akdeniz ve Karadeniz kıyısındaki liman kentlerinin Selçuklu ekonomi ve askeri politikaları içinde anahtar rol üstlen- diği söylenebilir. Nitekim Selçuklu liman kentleri, Anadolu kent ağı ve ulaşım sistemi içinde uluslararası ticaret faaliyetleri ile de- niz aşırı fetihler için lojistik merkez işlevi üstlenmiştir. Bu araş- tırmanın amacı; Selçuklu egemenliğindeki Anadolu liman kentle- rinin mekânsal ve işlevsel karakteristiklerinin irdelenmesidir. Araştırmanın yöntemi, Selçuklu dönemine ilişkin özgün tarihi kaynaklar niteliğindeki vakâyî–name metinleri ile arkeolojik bu- luntu–mimari kalıtlar ve nümizmatik bulgular eşliğinde elde edi- len verilerin harita ve şemalar üzerine aktarılması yoluyla irde- lenmesine dayanmaktadır. Bu araştırmanın, günümüz Anadolu üretim–dağıtım sistemi içinde lojistik merkez potansiyeli olan kıyı yerleşmelerinin belirlenmesine, tarihsel arka plana dayalı çözüm- lemeler eşliğinde katkı sunabileceği düşünülmektedir. Araştırma sonunda; Selçuklu dönemin liman kentlerinin mekânsal ve işlevsel kurgusunun, milletlerarası ticaret potansiyelleri ile askeri– stratejik koşullara dayalı olarak biçimlendiği belirlenmiştir.

___

  • Aksarayî (2000). Müsâmeretü’l Ahbar. Çev. Mürsel Öztürk, Ankara: TTK Yayınları.
  • Anonim (1998). Türkçe Sözlük, 2, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Artuk, İ. ve Artuk, C. (2003). “Bazı İslâm Şehirlerinde Hangi Devletler Sikke Kesmiş ve Bu Şehirlere Ne Gibi İsimler Verilmiş”, TTK Belleteni, LXVII(249), 421–446.
  • Aslanapa, O. (1974). “Türk Denizciliği ve Selçuklu Tersaneleri”, Türk Kültü- rü, 146, 69–77.
  • Atan, T. (1990). Türk Gümrük Tarihi: Başlangıçtan Osmanlı Devleti’ne Kadar, Cilt: I, Ankara: TTK Yayınları.
  • Ayönü, Y. (2008). “Türkiye Selçuklu Devleti ile Trabzon İmparatorluğu Ara- sında Karadeniz Bölgesindeki Hâkimiyet Mücadeleleri (1204–1243)”, Tarih İncelemeleri Dergisi XXIII(1), 15–35.
  • Balard, M. (1983). “Gênes et la mer Noire (XIIIe–XVe siècles)”, Revue Histo- rique, 547, 31–54.