"Vehm", "İllet" ve “İhtilat” Kavramlarının Birleştiği ve Ayrıldığı Noktalar / التوافق والاختلاف بين الوهم والعلة والاختلاط

Vehim, illet, ihtilat, hadisin senedi, metni ve ravileriyle ilgili problemlerdir. Bunlar bazen hadiste zayıflığa sebep olmanın yanında anlam ve sonuç bakımından bazen benzeşmekte bazen de farklılaşmaktadır. Bu araştırma bu üç ıstılahı ele alıyor. İllet konusunda Mütekaddimûn ve müteahhirûn dönemi hadisçilerin tarifinden hareketle illetin hakikatini, mütekaddimun hadisçilerin kitaplarında, sözlerinde ve illetli gördükleri hadis çeşitlerindeki kullanılışını araştırır. Vehm konusuna gelince bu terimi mütekaddim ve muteahhir hadisçiler araştırmacının ilgili yerde açıklayacağı bazı sebeplerden dolayı açıklamamışlardır. Bu sebeple araştırmacı vehmin sözlük ve ıstılah anlamlarına ulaşmaya, vehm ile hata kavramları arasındaki farkı anlamaya, vehm için verilen sözlük ve ıstılah anlamlar arasındaki alakanın ne olduğunu göstermeye çalışır. İhtilat konusunda da araştırmacı bu şekilde açıklama yapacaktır. Muhaddislerin ihtilat tarifini açıklayacak, sonra üç kavramın birleştiği ve ayrıldığı noktaları ve bunun neticelerini açıklayacaktır

Anahtar Kelimeler:

İllet، vehm, ihtilat, ihtilaf/fark, birleşme/uyum

Alas and illusion and mixing are problems in the support of the talk and board and Rwatat sometimes attributed to the weakness of modern and consistent with the meaning and result and sometimes different. This research examines the definition of advanced and late innovators through their use in the books of the applicants in their sayings and the types of hadiths they knew. The illusion of advanced and late modernists did not know the illusion for reasons to be mentioned by the researcher. Therefore, the researcher seeks to reach the definition of the illusion of language and terminology and to find out the difference between illusion and error and what is the relationship between the linguistic definition and the conventional meaning of the illusion and the mixing will identify the researcher and the definition of the modernists and then will remember the results of the three terms and which vary.

Keywords:

: Illusion, mixing, variation, compatibility,

PDF

___

el-Askalânî، İbn Hacer Ahmed b. Alî. Takribû’t-Tehzib. Suriye: Dârul raşid، 1986.el-Bezzâr، Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik. el-bahrü’z-zehhâr. Medîne-i Münevvere: mektebetü'l ulum vel hikem، 2009. el-Buhârî، Muhammed b. İsmail. Sahihu’l- Buhârî. Beyrut: Dâru’l- Tavk en- Necât، 1422. el-Büstî، Ebû Hatim Muhammed b. Hibbân. es Sikat. Hindistan: Dairat al- Ma'arif، 1393.el-Mehdi er-Rifai Muhammed, ''İslamî ilimlerde Maslahat'', ANKARA: 2017.Feyyûmî، Ahmed b. Muhammed. el-Miśbâĥu’l-münîr fî ġarîbi’ş-şerĥi’l-kebîr. Beyrut: el mektebetü'l ilmiyye، 1987. Hamevî، Muhammed b. İbrâhim. el- Menhelü`l-Ravi. Suriye: Darü'l-Fikr، 1406. İbn Ebî Hâtim er-Râzî, Abdurrahman b. Muhammed el-Cerh ve’t-Ta’dîl, Dâiretü'l-meârifi'l-Usmânî- Haydarâbâd, Dâru İhyâi’t-türâsi’l-arabî, Beyrut 1271/1952, 1. Baskıal-Jaad, Anas , “الوهم عند رواة الحدیث حقیــقته وأنـــواعـه وأحـكامـه”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 / 1 (Haziran 2014): 209-234.al-Jaad, Anas, “الثقات الذين قل خطؤهم في التقريب”. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 / 1 (Haziran 2014): 337-374. al-Jaad, Anas, “Tirmîzî’in Sünen’inde Buharî ve Ebû Zur’a’nın İhtilafları” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 20 / 1 (Haziran 2016): 245-266. http://dx.doi.org/10.18505/cuifd.16399: 1,S:262.al-Jaad, Anas, “Kadı ‘İyâz’ın Şifâ Adlı Eserinde Mevzu Hadisler”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 / 1 (2016): s: 133.al-Jaad, Anas , “İmam Tirmizî’nin Sünen’inde Hocası İmam Buhârî’ye Muhalefet Ettiği Hususlar”, Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 / 2 2015, s: 166.el-Kazvînî، İbn Mâce Muhammed b. Yezid. Sünenü İbn Mâce. Kahire: Dâru İhyâi el- Kutubi’l- Arabiyye، 1372. el-Kazvin، Ebu Ya'la Haili b. Abdüllah b. Ahmed. El-İrşfid. Suudi Arabistan: Mektebetu'r-Ruşd، 1409. Mâlik b. Enes. el-Muvatta. Beyrut: dârü ihyai-türasi'l-arabi، 1985. Mervezî، Muhammed b. Nasr. Ta'žîmü ķadri’ś-śalât. Medine-i Münevvere: mektebetü' Dâr، 1406. el-Münâvî, Muhammed Abdurraûf, el-Yevâkît ve'd-dürer fî şerhi Nuhbeti'l- fiker, I-II, thk. el-Murtaza ez-Zeyn Ahmed, Mektebetu'r-rüşd, Riyad 1999er-Râzî، Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs. el-Ilel. Riyad: Matabi’l-Humeydi، 2006. er-Râzî، Muhammed b. Ebû Bekir. Muhtârü’s-Sihâh. Beyrut: Mektebetü'l-Asriyye، 1999. er-Rüveyfiî، Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Daru Sadır، 1414. es-San’ânî، Abdurrezzak b. Hemmâm. Musannef. Beyrut: el-Mektebu’l-İslami، 1403. es-Sehâvî، Muhammed b. Abdirrahmân. Fetĥu’l-muġīŝ. Mısır: Mektebetü's-sünne، 2003. es-Sicistânî، Ebû Dâvûd Süleyman İbnü’l-Eş’as. Sünenü Ebî Dâvûd. Beyrut: Darul kütübil ilmiyye، 2009. es-Suyûtî, Celâleddin, Tedrîbu’r-Râvî fî Şerhi Takrîbi’n-Nevevî, tahk.: Abdulvehhâb Abdullatîf, Mektebetü’r-Riyâdi’l-hadîse, Riyâdeş-Şehrezûrî، Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ. Mukaddimetü ibni’s-salâh. Suriye: Darü'l-Fikr، 1986. eş-Şeybânî، Ahmed b. Hanbel Ebû Abdillah. el-Musned. Beyrut: Müessesetül Risale، 2001. eş-Şeybânî، Muhammed b. Hasan. el-âsâr. Beyrut: Darul kütübil ilmiyye، 1993. et- Taberî، Ebu Câfer Muhammed b. Cerir. Câmiu’l- Beyan fî Te’vîli’l- Kur’an. Beyrut: Müessesetü er- Risale، 2000. et-Tirmizî، Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. İlelü’t-Tirmizi’l-Kebir. Beyrut: Mektebetü Nehdatü’l-İslâmiyye، 1409. —. Sunenu’t-Tirmizî. Mısır: Mektebetü ve Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî، 1975. ez-Zerkeşî Muhammed b. Bahâdır. en-Nüket alâ Muķaddimeti İbni’ś-Śalâĥ. Riyad: Dâru Advâu-s selef'، 1998.