İbn Hâcer el-Askalânî’nın İki Süfyân’ı Birbirinden Ayırmakla İlgili Fethu’l-Bârî Adlı Eserinden Çıkartılan Kurallar / القواعد المستفادة من كلام ابن حجر في فتح الباري للتمييز بين السفيانين

Hadis ravilerinin isnatlardaki isimleri zikretme konusunda genel geçer bir kuralları yoktur. Bazen raviyi ismi ile veya babasının ismi ile veya her ikisinin ismi ile zikrederler. Bazen de ravinin lakabıyla ve künyesi ile yetinirler. Bazen isminin ve babasının isminin tamamını zikrederler. Bazen de dedesinin ismi ile lakabını zikrederler. Bütün bunlar hadis kitaplarında fazlaca mevcuttur. Ancak bu isimler çokluklarından dolayı oldukça fazla tekrar edildiler. Bazen bir ismin tek olarak, bazen babasıyla bazen de lakabıyla görebiliyoruz Dolayısıyla o ismi diye isimlerden ayırt eden bir şeye ihtiyacımız oluyor. Eğer ki bir isim diğerlerinden ayırt edilemeyecek düzeyde ise alimler o isme mühmel adını verirler. Mühmel isimlerin ayırt edilmesi başlı başına bir ilim ve bilgi gerektirmektedir Kolay olanları olduğu gibi zor olanları da vardır. Eğer ki mühmel isim hadis tabakatındaki bir farklılıktan ötürü ise onu ayırt etmek kolaydır; çünkü ravinin tabakasından kim olduğu anlaşılır. Aynı tabakada yer alan, yani aynı asırda yaşayanlara gelince onlar iki kısımdır: 1. Hoca ve talebede farklılaşanlar. Bunların ayırt edilmesi kolaydır; çünkü hoca veya talebelerinde bakılır ve kim oldukları anlaşılır. 2. Hoca ve talebeleri aynı olanlar. Bunları, şayet râvinin kendisi ayırt etmediyse bizim ayırt etmemiz oldukça zordur. Çünkü araştırmacı, raviyi diğer ravilerden ayırt edecek karîneler bulmak zorundadır. İsimleri ortak iki raviden şayet birisi zayıf, diğeri ise güvenilir ise o ravilerin ayırt edilmesi gerçekten zaruri hale gelir. Çünkü hadis hakkında hüküm verebilmemiz bir bakıma raviyin kim olduğuna da bağlıdır. Raviler vasıtasıyla hadisin sahihi zayıfından ayırt edilir. Eğer her iki ravi de güvenilir ise bu noktada tercih edici bir şey yoktur. O zaman farklı kriterlere bakılır. Örneğin, içlerinden birinin tedlîsi veya irsâli vb. gibi. Bu sayede araştırmacı, ravinin kim olduğunu tespit edip hadis hakkında hüküm verebilecektir. Dolayısıyla, bu ikinci kısım diğer kısma göre zordur; çünkü aynı asırda yaşamış ve hoca ve talebeleri birbirine benzeyen aynı iki isimden bahsediyoruz ki bizim bu çalışmamız da ikinci kısım üzerinde olacaktır. Örneklem olarak, Süfyân b. Uyeyne ile Süfyân b. Sa’id es-Sevrî’yi ele alacağız. Bu iki önemli isim Hadislerin illetleri, ravileri ve fıkıh alanında söz sahibi olduklarından dolayı onlardan söz etmek mühmelin takyidi noktasında çok önemlidir. Ayrıca birçok hadis rivayet ettiler ve bu hadislerin bir çoğu kütüb-i sitte’de yer almaktadır. Onlardan nakil yapan birçok râvi hiçbir takyid (kayıt) düşmeksizin isimlerini mutlak olarak veriyor. Alimler hadis şerhlerinde onların isimlerini ayırt etmek üzere yoğun çaba sarfettiler. Şayet senette herhangi biri geçerse onun adını şöyle kayıtladılar: Süfyan (Sevrî olan-İbn Uyeyne). Bu konuda çaba sarfeden şârihlerden birisi de Fethu’l-Bâri adlı Buhari şerhinin sahibi İbn Hacer el-Askalânî’dir. İbn Hacer, şerhinde bu iki ismi birbirinden ayırt etmiştir. Bu işlemi yaparken de hangi gerekçeler (karîne) sebebiyle birini tercih edip diğerini etmediğini de belirtiyor. Bir araştırmacı olarak bizler de, İbn Hacer’in iki ismi ayırt etme konusunda zikretmiş olduğu bu gerekçeleri ve delilleri toplayıp tahkik ettik. Aslında, bu gerekçeler ve kurallar her ne kadar iki isim üzerinde yoğunlaşsa da gerçekte bütün mühmel isimlerin takyîdi noktasında oldukça önemlidir. Bu kural ve gerekçelerin sayısı 14’e ulaşmaktadır.

THE RULES THAT İNFERRED ABOUT THE SEPERATE TWO SUFYANS EACH OTHER FROM İBN HÂCER EL-ASKALÂNÎ’S WORK CALLED FETHU’L-BÂRÎ

There are no common rules among hadith transmitters about mentioning the names in isnād. Sometimes, they mention only the transmitter’s name or his father’s name or both. Sometimes, they confine oneself to telling only name and tag. Sometimes they mention the transmitter and his father’s full name. And sometimes they mention the name of transmitter’s grandfather and his nickname. All this much available in Hadith books but those names are repeated many times because of their ampleness. We sometimes can see that the name only, sometimes with father’s name and sometimes with nickname. Therefore, we feel the need of something that to distinguish the transmitters name from other names. If a name cannot be distinguished from the other names, scholars called this name as “mühmel”. The distinguishing of “mühmel” names are requiring another wisdom and knowledge. There are simple mühmel names and difficult mühmel names. It is simple the distinguish that if a name called/accepted as a mühmel name because of the difference between the schedule of hadith, as in this case it is understandable the schedule that which the transmitter belonging to. There are two sections for transmitters who are in the same schedule, or who is lived in the same century: 1. Who become different by in teacher and in student. It is simple to distinguish them each other by looking the teacher and his students. In this way, it is simply understandable the transmitters identity. 2. Who become the same by in teacher and in student. The distinguishing here is very difficult if the transmitter did not distinguish them. Because researcher needs to find some evidence for distinguish the transmitter from others. If there are two transmitters who called by same name and one of them weak, and the other is reliable, the distinguishing those two is necessary.  Because, adjudging a hadith is depends on the transmitter’s identity. By the transmitter’s identity, daif (weak) hadith and sahih (correct) hadith can be distinguish each other. If those two transmitters (both of them) are reliable, then the other criteria be examined. For instance, looking at being incompletely transmitted or fraud. Therefore, the researcher can identify the transmitter’s idendity, and can adjudge the hadith. Hence this second section is more difficult from the other one. Because we are talking about the transmitter that lived in the same century and his teacher and his students similar with others. Our work is about this second section. As a sapmle, we will examine Sufyân b. Uyeyne and Sufyan b. Sa’id es-Sevrî. This two are arbiters about the defective (ma’lul) hadith’s, transmitters and law (fıqh). So, it is important the mentioning them because of modification the left out transmitter’s name. They are transmitted many hadith and these hadiths are be in the Kutub-u Sitte (The Six Standard Collections). The transmitters that reported hadith from those two, are mentioning their names unconditionally. Many scholars are make effort to distinguish their names in hadith expounds. If one of them be in isnad, the scholars recorded his name as like: Sufyan (Sevrî – Ibn Uyeyne). İbn Hâcer el-Askalânî is one of the expounder that make effort about this subject. His famous work of expound is one of the Bukhari expound called Fethu’l-Bârî. In his work Fethu’l-Bârî, İbn Hâcer has distinguish Sufyân b. Uyeyne and Sufyan b. Sa’id es-Sevrî from each other. When he had distinguished them, he also point out the reasons of prefer one to the other. As a researcher, we gathered and examined those reasons that İbn Hâcer pointed out. Indeed, this reasons and rules although concentrate this two, also important for to determining the other mühmel names. The number of this reasons and rules is fourteen. 

___

  • Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân ez-Zehebî. SİYERU A‘LÂMİ’n-NÜBELÂ. Kahire: Dâru l'hadis، 2006.Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. et-TEMHÎD. fas: vezeratu ümümi 'l-avkâf، 1378.Ebû Saîd Salâhuddîn Halîl b. Keykeld. El-Muhtelitîn. kahire: Mektebetü'l-Hâncî، 1996.Ebû Zür‘a Veliyyüddîn Ahmed b. Abdirrahîm b. el-Hüseyn el-Kürdî el-Mihrânî. el-Müdellisîn. mısır: Darû'l-Vefâ، 1995.el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Fetĥu’l-bârî. Beyrut: Dâru’l- Marife، 1379.—. NUHBETÜ’l-FİKER. Kahire: Dâru l'hadis، 1997.—. Tağrifu ehli et-takdîs. Ammân: Mektebetü'l-Menâr، 1983.el-İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdillâh b. Sâlih. TÂRÎHU's-SİKĀT. Suudî Arabistan: Dâru lbas، 1984.el-Kuşeyrî, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim. el-CâmiǾu’ś-śaĥîĥ. Beyrut: Dâru İhyai’t- Turâsi’l- Arabi، 1992.el-Büst,î Ebû Hatim Muhammed b. Hibbân. es Sikat. Hindistan: Dairat al- Ma'arif، 1393.El-Esyûbi, Muhammed b. el-Allâme. İs'âfu zevî'l-vatari. El-Medinetü'l-Münevvara: Mektebetü'l-Gurabaî el-eseriyye، 1993.El-Mizzî, Yusuf b. Abdurrahman. Tehzîbü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl. Beyrut: Müessesetül Risale، 1980.er-Râzî, Abdurrahmân b. Muhammed b. el-CERH ve’t-TA‘DÎL. Beyrut: Dâru İhyai’t- Turâsi’l- Arabi، 1952.es-Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. Tedribu'r-Ravî. Riyad: dâru taybe، 1415.el-Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahihu’l- Buhârî. Beyrut: Dâru’l- Tavk en- Necât, 1422.Sehâvî, Muhammed b. Abdirrahmân. Fetĥu’l-muġīŝ. mısır: Mektebetü's-sünne، 2003.
Kalemname-Cover
  • Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
  • Başlangıç: 2016
  • Yayıncı: Kırıkkale Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler

Kaygusuz Abdal’da Peygamber Tasavvuru ve Hz. Muhammed İmajı (Saraynâme’sindeki Anlatılara Göre)

Eyüp BAŞ

XI. İslam Tarihi Anabilim Dalları Koordinasyon Toplantısı ve “İslâm Tarihinde Darbeler” Paneli (5-6 Temmuz 2018)

İlyas UÇAR, Yunus Kocabıyık

Hz. Peygamberin Medine’ye Hicreti ve Bu Dönemde Uyguladığı Stratejiler Üzerine Bir Deneme

İlhami AYRANCI

Sosyal Barışın Kurulmasında Osmanlı'nın Stratejisi / (استراتيجية العثمانيين في تأسيس السلم الاجتماعي ( مقارنة بالقرآن الكريم

Mesut CEVHER

"Vehm", "İllet" ve “İhtilat” Kavramlarının Birleştiği ve Ayrıldığı Noktalar / التوافق والاختلاف بين الوهم والعلة والاختلاط

İbrahim HAMOUD

Tayyib Ve Habis Kavramları Çerçevesinde Kur’an-ı Kerim’de Rasulullah’ın Helal-Haram Belirleme Yetkisine Dair Ayetlerin Hukuki Tahlili

Fatih ORUM

Anadolu Derviş Çeyizinin Hz. Ali ile Bağlantılı Menkıbevî Referansları

Güldane GÜNDÜZÖZ

Yaz Araştırma ve Eğitim Destek Programı: YADEP (10-27 Temmuz 2018)

İsmail KOÇAK

Ortadoğu’da Irk Kavramı ve Kölelik, yazar Bernard Lewis

Ramazan ÇINAR

İbn Hâcer el-Askalânî’nın İki Süfyân’ı Birbirinden Ayırmakla İlgili Fethu’l-Bârî Adlı Eserinden Çıkartılan Kurallar / القواعد المستفادة من كلام ابن حجر في فتح الباري للتمييز بين السفيانين

Anas ALJAAD