Ergenlerde Özerkliğin Yordayıcısı Olarak Bağlanma Stilleri ve Proaktif Kişilik Yapılarının İncelenmesi

Bu çalışmada, ergenlerde özerkliğin yordayıcısı olarak bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarının ve ayrıca demografik özelliklere bağlı olarak öğrencilerin özerklik, bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarında anlamlı farklılaşma olup olmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modelinde bir çalışma olup, 2011-2012 eğitim öğretim yılında Ankara'da çeşitli liselerde öğrenim gören 249 kız, 174 erkek toplam 423 öğrenciden oluşan çalışma grubu ile yürütülmüştür. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları; Musaağaoğlu (2004) tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan Ergen Özerklik Ölçeğidir. (The Adolescent Autonomy Scale) Orijinali ise Noom, Dekovici-Meeus (2001), tarafından 12-18 yaşları arasındaki ergenlerin özerkliğe ilişkin algılarını ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. İkinci olarak bağlanma stillerini ölçmek için Sümer ve Güngör (1999), tarafından Türkçeye uyarlaması yapılan İlişki Ölçekleri Anketidir (Relationship Scales Questionnaire). Ölçek Bartholomew ve Horowitz (1991) tarafından geliştirilmiştir. Son olarak Şahin (2006), tarafından Türkçeye uyarlanan Proaktif Başa Çıkma Envanteri (Proactive Coping Inventory)'dir. Ayrıca araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda özerklik, bağlanma stilleri ve proaktif başa çıkma becerileri arasında anlamlı ilişkinin olduğu tespit edilmiştir (r=0.46, r2=0.08, p

In this study, it was aimed to investigate attachment styles and proactive personality structures as predictors of autonomy among adolescents, and to investigate whether or not there was a significant difference among the students' autonomy, attachment styles and proactive personality structures by their demographic variables. This research used a relational screening model. The participants of the study was composed of 249 female and 174 male students attending various public high schools in Ankara During 2011-2012 academic year. The first instrument was the Adolescent Autonomy Scale which was developed by Noom, Dekovic and Meus (2001) to assess the adolescents' perception of autonomy between the ages of 12-18. The second was the Relationship Scales Questionnaire which was developed by Bartholomew and Horowitz (1991). The third was the Proactive Coping Inventory inorder to assess proactive personality structures. The last was a personal information form. Result of the study showed that there was a statistically significant relationship among the sub-dimensions of autonomy, attachment styles and proactive coping skills (r=0.46, r2=0.08, p<.01). It was also found that the dimension of proactive coping was a significant predictor of autonomy with the percentage of 18.7 by entering at the first stage of the stepwise regression analysis. It was followed by the dimension of safe commitment with a percentage of 1.3. According to correlation coefficients analyses showed that there was a positive relationship between safe attachment and proactive coping sub-dimensions, and a negative relationship between obsessive attachment and avoidant coping sub-dimensions

PDF

___

Acar, N. V., Arıcıoğlu, A. ve Güntekin, F. (2008). Üniversite öğrenci- lerinin güvengenlik düzeyinin incelenmesi. Hacettepe Üniversi- tesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 35, 342-350.

Bartholomew, K. ve Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults:atest of a four-category model. Journal of Perso- nality and Social Psychology. 61(2), 226-244.

Bateman, T. S. ve Crant, M. J. (1993). The proactive component of organizational behavior: a measure and correlates. Journal of Organizational Behavior, 14, 103-118.

Bridge, S., Neil, K. O. ve Cromine, S. (l998). Understanding enterp- rise, entrepreneurship and small business. London: Macmillan Business.

Bowlby, J. (1982). Attachment and loss: Attachment (2. baskı). New York: Basic Books.

Bowers, K. S. (1973). Situationism in psychology: an analysis and critique. Psychological Bulletin, 80(5), 307-336.

Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık.

Cebeci, C. S. (2009). Tam aileye ve tek ebeveyne sahip aileden gelen 7-12 yaşları arasındaki çocukların bağlanma stilleri ve kaygı durumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Covey, R. S. (1998). Önemli işlere öncelik. (O. Deniztekin, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1998)

Deci, E. L. ve Ryan R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior. Psychol Inq, 11(4), 227-268.

Demir, T. Ş. (2002). İlköğretim öğrencilerinin kültürel ekinlikleri ile özerklikleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış doktora tezi, An- kara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Fleming, M. (2005). Gender in adolescent autonomy: distinction between boys and girls accelerates at 16 years of age. Electronic Journal of Research in Education Psychology. 3(2), 33-52.

Fuhrman T. ve Holmbeck, G. N. (1995). A contextual-moderator analyses of emotional autonomy and adjustment ın adolescence. Child Development, 66, 793-811.

Greenglass, E. R., Schwarzer, R., Jakubiec, D., Fiksenbaum, L. ve Taubert, S. (Temmuz, 1999). The proactive coping ınventory (PCI): a multidimensional research instrument. 20. Uluslararası stres ve anksiyete araştırmaları topluluğu konferansında sunulan bildiri, Cracow, Poland.

Grotevant, H. D. ve Cooper, C. R. (1985). Patterns of interaction in family relationships and the development of identity exploration in adolescence. Child Development, 56(2), 415-428.

Güngör, D. (2000). Bağlanma stillerinin ve zihinsel modellerin ku- şaklararası aktarımında ana babalık stillerinin rol. Yayımlan- mamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Ensti- tüsü.

Hamarta, E. (2004). Bağlanma teorisi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 53-66.

Kağıtçıbaşı, Ç. (2007). Family, self, and human development across cultures, theory and applications (2. baskı.). Londra: Lawrence Erlbaum Associates.

Kaya, K. (2001). Meslek lisesi öğrencilerinin atılganlık ve sürekli kaygı düzeylerinin karşılaştırılması üzerine bir araştırma. Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.

Konyalıoğlu, P. (2000). Üniversite öğrencilerinin duygusal ilişki bağ- lanma tarzları ile kişilik tipleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eği- tim Bilimleri Enstitüsü.

Musaağaoğlu, C. (2004). Ergenlik sürecinde özerkliğin gelişimi ile algılanan ana-baba tutumları arasındaki ilişkiler. Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Noom M. (1999). Adolescent autonomy: characteristic and correlates. Delft: Eburon.

Noom, M. J., Dekovic, M. ve Meeus, W. (1999). Autonomy, attach- ment and psychosocial adjustment during adolescence: a doub- le-edged sword. Journal of Adolescence, 22(6), 771-783.

Noom, M. J., Dekovic, M. ve Meeus, W. (2001). Conceptual analysis and measurement of adolescent autonomy. Journal of Youth and Adolescence, 30(5), 577, 595

Posada, G., Jacobs, A., Richmond, M., Carbonell, O. A., Alzate, G., Bustamante, M. R. ve Quiceno, J. (2002). Maternal caregiving and infant security in two cultures. Developmental Psychology, 38(1), 67-78.

Sessa, F. M. ve Steinberg, L. (1991). Family structure and the deve- lopment of autonomy during adolescence. Journal of Early Adolescence, 11, 38-55.

Steinberg, L. (2002). Adolescence (6. baskı). New York: McGraw Hill.

Steinberg, L. (2007). Ergenlik. (A. Alpay, C. Satman, E. G. Kapçı, E. Uçar ve H. Ercan, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. (Orjinal çalışma basım tarihi 2005).

Sümer, N. ve Güngör, D. (1999). Çocuk yetiştirme stillerinin bağlanma stilleri, benlik değerlendirmeleri ve yakın ilişkiler üzerindeki et- kisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 35-58.

Şahin, R. G. (2006). Bireylerin proaktif kişilik yapısı ile benlik saygısı düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Ensti- tüsü.

Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

TÜSİAD (2002). Türkiye'de girişimcilik. Ankara: TÜSİAD Yayınları.

Zimmer-Gembeck, M. J. ve Collins, W. A. (2003). Autonomy deve- lopment during adolescence. G. R. Adams ve M. Berzonsky, (Eds.), Handbook of Adolescence içinde (175-204). Oxford: Blackwell.