Orhan KURT, Nurya ÇELİK, Merve GÖRE, M.Safa HACIKAMİLOĞLU, Tuba ÖZYILMAZ, A. Anıl ŞENEL

Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının Ham Yağ Oranları ve Yağ Asidi Kompozisyonunun Belirlenmesi

Bu araştırma Samsun ekolojik koşullarına Dünya aspir gen koleksiyonunda yer alan 36 aspir hattının tane verimi, ham yağ oranı, yağ verimi ve yağ asitleri kompozisyonunu saptamak amacıyla yapılmıştır. Deneme 2015-2016 kış yetiştirme sezonunda, Ondokuz Mayıs üniversitesi Ziraat Fakültesi deneme alanında yürütülmüştür. Araştırma sonucu; bitki başına tane veriminin 1.4-29.2 gr arasında, ham yağ oranının %16.03-40.00 arasında, bitki başına yağ veriminin 0.22-7.25 gr arasında değiştiği, palmik asit oranının %4.36-9.63 arasında, stearik asit oranının %1.75-4.22 arasında, oleik asit oranının %5.1-12.4 arasında, linoleik asit oranının %73.58-88.46 arasında, linolenik asit oranının %0.01-0.26 arasında ve araşıdonik asit oranının %0.01-0.56 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak; 2, 6, 8, 11, 18, 21, 30, 33 ve 36 numaralı hatlardan oluşan 9 aspir hattı içeren gen havuzu ile adaptasyona yönelik olarak çalışmanın sürdürülmesinin uygun olacağına karar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

aspir, yağ oranı, yağ asidi kompozisyonu

PDF

___

Anon, 2017. ANKOM Technology Method Analytical Procedure XT10/XT10i/XT15/XT15i (www.ankom.com, erişim 13.07.2017)
Armah-Agyeman G, Loiland J, Karow R, Hang AN 2002. Safflower. Oregon State University.
Bartholomew SB 1971. Temperature Effects on the Fatty Acid Composition of Developing in Safflower (Carthamus tinctorius L.). MS Thesis Univercity of California.
Baydar H, Turgut İ 1992. Aspir (Carthamus tinctorius L.)'in Antalya Koşullarında Kışlık Olarak Yetiştirme Olanakları. Akdeniz Ün. Ziraat Fak. Derg., (1-2): 75-92.
Baydar H 2000. Gibberellik Asidin Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Erkek Kısırlık, Tohum Verimi ile Yağ ve Yağ Asitleri Sentezi Üzerine Etkisi. Tr. J. Biology, (24): 159-168.
Bayraktar N 1991. Kışlık ve Yazlık Aspir (Carthamus tinctorius L) Döllerinde Verimi Etkileyen Faktörler. Ankara Ü. Ziraat Fak. Yay. 1215. Bilimsel Araştırma ve İncelemeler, s665.
Cazzato E, Borazio L, Corleto A 2001. Grain Yield, Oil Content and Earliness of Flowering of Hybrids and Open- Pollinated Safflower in Southern Italy.Vth International Safflower Conference, 23-27 July, Wiliston, U.S.A.
Çamaş N, Ayan AK, Çırak C 2005. Relationships Between Seed Yield and Some Characters of Safflower (Carthamus tinctorius L.) Cultivars Grown in the Middle Black Sea Conditions. VI. International Safflower Conference, 6-10 June, İstanbul.
Çamaş N, Esendal E 2006. Estimates of Broad-sense Heritability for Seed Yield and Yield Components of Safflower (Carthamus tinctorius L.), Hereditas Lund, Sweden.
Çelikoğlu F 2004. Eskişehir Koşullarında Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarında Verim Kriterlerinin Belirlenmesi. Ankara Ü. Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri ABD Y. Lisans Tezi.
Engin D 1988. Aspir Tarımı ve Aspir’in Endüstride Kullanım Alanları. T.C. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Eskişehir.
Geçgel Ü 2004. Değişik Ekim ve Hasat Dönemlerinin Aspir (Carthamus tinctorius L.) Yağının Bazı Fiziksel, Kimyasal ve Oksidatif Özellikleri Üzerine Etkileri. Trakya Ü. Fen Bil. Ens., Gıda Mühendisliği ABD, Doktora Tezi.
Johnson RC, Bergman JW, Flynn CR 1999. Oil and Meal Characteristics of Core and Non-core Safflower Accessions from the USDA Collection. Genet. Res. Crop Evol., (46): 611-618.
İnan, D., Algan, N. 2014. İzmir Bornova Koşullarında Yazlık ve Kışlık Bazı Aspir Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının Karşılaştırılması. Ege Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD, Doktora Tezi.
Keleş R, Öztürk Ö 2010. Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Aspir Çeşitlerinde Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Derg., 5 (1):112-117.
Kıllı F, Ermiş H 2009. Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Miktarlarda ve Zamanlarda Uygulanan Azotun Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Tohum Verimi, Verim Unsurları ve Tohumun Makro-Mikro Element İçeriğine Etkisi. Sütçü İmam Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Kızıl S, Şakar D 1997. Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Aspirde (Carthamus tinctorius L.) Uygun Ekim Zamanının Saptanması Üzerine Bir Çalışma. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun.
Knowles PF 1989. Safflower. (Oil Crops of the World: ed. Robbelen G, Downey RK, Ashri A), McGraw-Hill Publishers, London) 361-374.
Koutroubas S, Papakosta DK 2005. Adaptation, Grain Yield and Oil Content of Safflower in Greece. VIth International Safflower Conference, 06-10 June, İstanbul.
Kunt, N., Akınerdem, F. 2012. Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Frklı Sıra Üzeri Mesafelerinin ve Yabancı Ot Mücadelesinin Verim ve Kalite Üzerine Etkisi. Selçuk Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Kurt O, Uysal H, Demir A, Özgür Ü, Kılıç R 2011. Samsun Ekolojik Koşullarına Adapte Olabilecek Kışlık Aspir (Carthamus tinctorius L.) Genotioplerinin Belirlenmesi Üzerinde Bir Araştırma. Anadolu Tarım Bilim. Derg., 26(3):212-216.
Lakshmi Prayaga, P, Lakshmamma P, Padmavthi P 2003. Characterization of Safflower Germplasm for Physiological Traits. Sesame and Safflower Newsletter, (18): 90-92, Cordoba, Spain.
Öztürk Ö 1994. Konya Ekolojik Şartlarında Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Unsurlarının Tespiti. Selçuk Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Paşa C, Esendal E, Arslan B 2009. Kışlık ve Yazlık Ekimin Aspir (Carthamus tinctorius L.) Bitkisinin Verimi ve Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Hatay.
Uysal N 2006. Isparta Populasyonundan Geliştirilen Aspir (Carthamus tinctorius L.) Hatlarının (Gelendost-1 ve Gelendost-2 ) Tarımsal ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitklieri ABD Y. Lisans Tezi.
Sayılır C 2015. Bazi Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin İzmir Menemen Ekolojik Koşullarında Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. Adnan Menderes Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Süer İE 2011. Bazı Aspir (Carthamus Tinctorius L.) Çeşitlerinde Farklı Gelişme Dönemlerinde Yapılan Sulamaların Verim Ve Bazı Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi. Çukurova Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Şaşti H 2007. Kahramanmaras Kosullarında Farklı Miktarlarda ve Zamanlarda Uygulanan Azotun Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Tohum Verimi, Verim Unsurları, Yağ Oranı Ve Tohumun Makro-Mikro Element İçeriğine Etkisi. Kahramanmaras Sütçü İmam Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Şerefoğlu AH. 2009. Kahramanmaraş Koşullarında Farklı Sıra Üeri Mesafelerinde Ekilen Aspir (Carthamus Tinctorius L.) Bitkisinin Verimliliği ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Potasyum Uygulamasının Etkisi. Sütçü İmam Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Tunçtürk M 1998.Van Ekolojik Koşullarında Azotlu Gübre Form ve Dozlarının Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Verim ve Verim Unsurları Üzerine Etkileri. Yüzüncü Yıl Ü. Fen Bil. Ens. Tarla Bitkileri ABD Yüksek Lisans Tezi.
Yılmazlar B, Bayraktar N 2009. Konya Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde Önemli Tarımsal Karakterler Üzerine ve Verime Etkisi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Hatay.